Geschiedenis en ontwikkeling

De publieke radiozenders in Hongarije zijn vernoemd naar nationale beroemdheden. Het oudste Hongaarse radiostation, Boedapest 1 of radio Kossuth (naar volksheld Layos Kossuth), begon haar uitzendingen in 1925. In 1946 kwam Boedapest 2 of radio Petöfi (naar dichter en revolutionair Sándor Petöfi) in de lucht als lichthartig alternatief voor de 1^e publieke zender. In 1973 begon cultuurzender Boedapest 3 met haar uitzendingen; sinds 1987 onder de naam radio Bartók naar componist Bela Bartók. De publieke radio-omroep houdt er een symfonieorkest (sinds 1943) en 2 radiokoren op na (één kinderkoor). Sinds 1996 zijn commerciële omroepen toegestaan, maar:de publieke radio-omroep is nog steeds de enige die het hele land dekt. Ze wordt vaak gezien als regeringspapegaai, ondervindt veel concurrentie van lokale commerciële en publieke zenders en wordt vooral beluisterd door 50plussers. Volgens Press referenece beschikte Hongarije in 2002 over 77 radiozenders waaronder 30 commerciële zenders. Door de heftige concurrentie gaat het aantal achteruit.

De 1^e officiële TV uitzending van Hongarije was die van de 1 meiparade van 1957 (een half jaar na de Hongaarse opstand). In juli van dat jaar begon men met nieuwsuitzendingen en in augustus werd het woord TV opgenomen in de naam van de publieke omroep (vanaf toen heette deze MRT). De TV won snel aan populariteit. Tussen 1959 en 1964 groeide het aantal kijkers van 50.000 naar 2,7 miljoen (3 tot 5 per toestel) en in 1965 gaf 45% van de plattelandsbevolking aan dat ze de TV zagen als hun voornaamste bron van verstrooiing in plaats van lezen (25%) of de radio (10%). Vooral theaterproducties waren toen erg geliefd. Vanaf begin 70er jaren zond de publieke omroep regelmatig in kleur uit en er kwam een 2^e zender bij. In 1974 werden de publieke radio en TV gesplitst in MR (Magyar Rádió) en MTV (Magyar Televisio). In 1984 werden op TV teletekst (képújsák: beeldkrant) en regionale uitzendingen ingevoerd. In 1985 kwam de eerste westerse soap op TV (de Zuid-Amerikaanse soap Isaura). Sindsdien verloor MTV geleidelijk aan invloed. De animatieserie Mészga csálad (de familie Pech), die tussen 1968 en 1978 werd uitgezonden, verwierf cultstatus en werd veel in het buitenland verkocht. In 2005 werd gewerkt aan een eigentijds vervolg. Szomszédok (buren; ook wel de Hongaarse Dallas genoemd) was tussen 1987 en 1999 een populaire soapserie die zich afspeelt in het Hongarije op de overgang van communistisch naar kapitalistisch.

In 1988 werden 70plussers vrijgesteld van kijkgeld en er werd voor het eerst uitgezonden in minderheidstalen vanuit regionale studio’s. Pas sinds 1989 zendt men 7 dagen per week uit (daarvoor niet op maandag en aanvankelijk ook niet op vrijdag, behoudens uitzonderingen als de aankomst van Hongaarse kosmonaut Bertalan Farkas). In 1994 kwam Duna (Donau) TV erbij als 3^e publieke zender (formeel los van MTV) en kabelkijkers (die er nog vrijwel niet waren) konden vanaf toen commerciële zenders ontvangen. Via de nieuwe mediawet van 1996 mochten er ook commerciëlen op het analoge net. In 1997 kreeg de commerciële zender TV2 daarop de plaats van publieke zender MTV2. MTV2 zelf en de commerciële RTL club waren slechts op de weinig gebruikte kabel of satelliet te ontvangen. Sinds in 2002 het kijkgeld voor iedereen is afgeschaft, zijn de publieke zenders M1, M2, Duna en Magyar ATV afhankelijk van overheidssubsidie en reclame-inkomsten. Vanuit hun publieke hoedanigheid zitten ze op de kabel, zenden ze uit in minderheidstalen en zijn ze via satelliet te ontvangen door Hongaarse gemeenschappen in buurlanden en in Noord-Amerika en Australië.

Huidige TV: ontvangst,  zenders en programma-aanbod

In 2005 bezat 98% van de huishoudens TV. In 2002 was het aandeel schotelontvangers (174 per 1000 inwoners) nog groter dan het aantal kabelontvangers (158/1000). In 2006 had echter 48% van de huishoudens een kabelaansluiting. Publieke en grote commerciële omroepen traineren de overgang naar digitale TV omdat ze meer concurrentie vrezen van kleine commerciële omroepen. In 2007 telde de lijst op wikipedia van TV zenders die in Hongarije opereren 4 publieke zenders (m1, m2 en Duna 1 en 2) en 57 commerciële zenders (waaronder veel buitenlandse). Verder stonden er 5 publieke en 7 commerciële Roemeense zenders op (vooral in Transsylvanië) die geheel of gedeeltelijk uitzenden in het Hongaars. De site Hungary.hu maakt gewag van 220 commerciële TV zenders.

De Hongaarse publieke omroep MTV zit tegenwoordig continue in geldnood. Haar zender M1 zendt uit op het analoge netwerk en M2 zit op kabel of satelliet. De uitzendingen voor minderheden en voor Hongaren in het buitenland gaan via M2. Het programma-aanbod was in 2005 qua uitzendtijd als volgt opgebouwd: 28% literatuur en amusement (voor ruim tweederde film), 20% actualiteiten en diensten, 16% nieuws, politiek en economie, 15% cultuur, kunst en wetenschap, 7% reclame, 6% educatie, 2% sport, 2% muziek en 1% religie. De 3^e publieke zender Duna TV (ook met een gemêleerd aanbod) heeft voor de Hongaarse gemeenschappen in de buurlanden dependances in Roemenië, Slowakije, Servië en Oekraïne. Hongaren in Australië en Amerika kunnen de zender via satelliet ontvangen. De meest bekeken zenders zijn de commerciëlen TV2 van SBS en RTL Klub van een Nederlands/ Duits/ Hongaars consortium die zich beide richten op 18 tot 40 jarigen. Met haar serie Válo Világ (echte wereld) overtrof RTL het succes van het door TV2 uitgezonden Nagy Testvér (Big brother). Door dit soort successen werd het de meest bekeken TV zender. In 2006 won TV2 echter terrein terug met ondermeer Desperate Housewives. Ook de popidoolshow Megasztár draagt aanzienlijk bij aan de populariteit van TV2. Magyar ATV zendt als gedeeltelijk publieke omroep voor de helft van de tijd nieuws, actualiteiten, sport en religie uit en ze kan deels aanspraak maken op overheidssubsidie. Vanwege haar deels publieke status moet de overheid haar op de kabel toelaten. De linksige zender is te ontvangen door 53% van de Hongaren en via de satelliet ook door Hongaarse gemeenschappen elders. Hir Tv (sinds december 2003) is een rechtse nieuwszender. Ze was de enige die in 2006 de protesten tegen de leugen van premier Gyurcsany live uitzond. De UEFA Championsleague voetbalwedstrijden worden in Hongarije uitgezonden door Viasat3 van het Zweedse MTG.

Huidige TV: kijkgedrag

Qua TV kijktijd behoort Hongarije bij de absolute EU top. Volgens Nielsen media research bereikte ze in 2004 een piek van 4½ uur pp/pd en in 2006 was ze iets gedaald naar 4u22min (50plussers kijken het langst en 4 tot 17 jarigen het kortst). Het aandeel Hongaren dat vond dat de TV vaak goede programma’s uitzond was in 2006 echter klein, zeker naar centraal en Oost-Europese maatstaven (15 om 35%). Rond 1 op de 3 Hongaren achtte een leven zonder TV incompleet. Naar West-Europese maatstaven lijkt dat wellicht veel, maar naar centraal en Oost-Europese maatstaven is het weinig (33 om 47%). Bij de top10 van favoriete programma’s staat het nieuws bovenaan (Hongarije 54%, centraal en Oost-Europa 48% in 2006), gevolgd door het weerbericht (45 om 35%), cabaret (34 om 24%), humor (32 om 33%), economie (29 om 21%), spelletjes (28 om 22%), wetenschap (28 om 17%), reisverslagen (26 om 33%), shows en (rock) concerten (26 om 25%) en sportuitzendingen (25 om 30%). De belangstelling voor nieuws en actualiteiten is het grootst onder mannen en 40plussers. Entertainment en talkshows werden bekeken door 1 op de 3 Hongaren (meer vrouwen dan mannen) en 42% van de Hongaren (ook meer vrouwen dan mannen) keek om interessante personen te zien. In 2005 en 2006 ging respectievelijk 17,7% en 18,5% van de kijktijd onder 4plussers naar de 3 publieke omroepen M1, M2 en Duna samen (bij 19 tot 49 jarigen 12%). Rond 7% ervan ging naar video of DVD en de rest (75%) naar commerciële zenders.

Radio

In 2005 was het programma-aanbod van de publieke omroep als geheel 40% muziek, 21% kunst, cultuur en wetenschap, 16% nieuws, politiek en economie, 10% informatie, 8% amusement en literatuur, 4% spelletjes en 1% religie. In het aanbod van Boedapest1/ Kossuth (luisterbereik augustus 2005 over de hele dag en over de bevolking van 4+: 22%) ligt de nadruk op informatie en educatie. Thans zendt men uit op AM en FM met verschillende programma’s (bijv op AM de parlementdebatten en op FM minderhedenprogramma’s) en het is de meest beluisterde publieke radiozender. Sinds de 70er jaren heeft Boedapest2/ Pentofi (luisterbereik 20%) naast muziek, amusement en sport ook kinder en jeugdprogramma’s in de aanbieding. In het programma-aanbod van Boedapest3/ Bartok (bereik 2%) zit naast klassieke muziek en voorgelezen literatuur bijv volks en jazzmuziek. De belangrijkste commerciële radiozenders zijn Danubius van het Brits Hongaarse Advent International en Sláger die in Amerikaanse handen is. Beide zenders hebben een luisteraandeel van rond 25% onder de bevolking van 15+ en een bereik over de hele dag van 40%. De 3^e grote commerciële zender Juventus had in 2005 een bereik van 20%. Landelijk komt het bereik van Danubius en Sláger onder 18 tot 50 jarigen flink boven het gemiddelde over de hele bevolking (in Boedapest wat minder). Danubius was de 1^e commerciële radiozender in Hongarije. Ze begin in 1986 met het uitzenden in het Duits, maar sinds 1990 zijn de uitzendingen volledig in het Hongaars. Sláger zit sinds 1998 in de Hongaarse ether.