Gedrukte media
Voorgeschiedenis, uitgeversconcerns en trends
Het 1e gedrukte persmedium van Frankrijk was het op 30 mei 1631 uitkomende weekblad La Gazette van natuurkundige, filantroop en journalist Théophraste Renaudot. Het eliteblad, dat de ontwikkelingen bij de aristocratie versloeg, maakte bijv geen melding van de bestorming van de Bastille. Wel bleef het 284 jaar lang bestaan (tot 1915). Het in 1789 door Charles Joseph Panckoucke begonnen dagblad Gazette nationale, dat na 1811 Moniteur universel heette en de 20e eeuwwisseling net overleefde, was in de 19e eeuw een tijdlang de voornaamste republikeinse regeringskrant. Het eveneens in 1789 opgerichte Journal des Débats gold een tijdlang als de belangrijkste krant van Frankrijk. In 1944 volgde opheffing. De eerste betaalbare krant voor een breed publiek werd het in 1836 door Emile de Girardin gecreëerde en nog bestaande behoudende dagblad La Presse. De formule van deze krant werd verder doorgevoerd door kranten als Le petit Journal (1863-1944) en Le petit Parisien (1876-1944). Door hun simpele, informele en familiaire schrijfstijl werden deze dagbladen snel populair en rond de 20e eeuwwisseling lag hun oplage ruim boven het miljoen. Tijdens het interbellum zagen ondermeer de linkse krant Canard Enchâiné en het weekblad Match van Jean Prouvost (sinds 1949: Paris Match) het levenslicht. Na de bevrijding in 1944 verdwenen alle kranten die tijdens de oorlog niet ondergronds waren gegaan op beschuldiging van collaboratie. Een aantal maakte een doorstart onder een andere naam en een aantal verzetskranten bleef bestaan. Ook werden veel nieuwe kranten opgericht; bijv Le Monde (vaak de enige verkochte Franse krant in niet Franstalige landen). Van de 3 nationale dagbladen die in 1947 partijkrant waren bestond in 1974 alleen de communistische partijkrant L’ Humanité nog.
De persconcentratie in de regio van de 60er en 70er jaren kreeg ondermeer vorm doordat Le Parisien Libéré regionale edities kreeg. De erg rechtse Robert Hersant schiep één van de eerste persgroepen. Deze begon in 1950 met zijn Auto-Journal en culmineerde in 1975 met de overname van de oudste nog bestaande krant van Frankrijk, de in 1826 opgerichte en thans rechts liberale Figaro. De Hersant groep kreeg 30% van de markt in handen met ondermeer Le Dauphiné Liberé, Paris-Normandie, Le Progres de Lyon, Nord-MatinNord-éclare, Le-Havre Libre en Midi Libre. Ze werd onderdeel van de Socpressegroep van wapenfabrikant Dassault. De persgroep Hachette-Filipacchi (HFM, onderdeel van Interdeco) bezit zuidelijke kranten als Le Provençal, Le Méridional en La Republique Ouest-France (17 edities in West-Frankrijk met een totaaloplage rond 800.000), Sud-OuestLa dépêche du Midi en La voix du Nord zijn voorbeelden van groepen rond één dagblad. Door de concentratie en hergroepering daalde het aantal krantentitels tussen 1945 en 1994 van 153 naar 58 en de pers raakte steeds meer verweven met big business en politiek. Om na 1990 de opkomst van andere media het hoofd te bieden probeerden sommige kranten hun presentatie te verbeteren en hun analyses te vereenvoudigen.terwijl kranten als Le Monde juist aansluiting zochten bij een hoger opgeleid publiek. Zodoende slaagden Le Monde, Libération en Le Parisien Aujourd’hui er rond 2000 in hun oplage stabiel te houden. Persgroepen als HFM, Amaury, Prouvost en Del Duca begonnen met het uitbreiden van het aanbod naar andere activiteiten en media (bijv het uitgeven van boeken en bladen of commerciële radio en TV). In 1980 had Frankrijk als eerste Europese land via Minitel een krant on-line. In 1996 was dit het geval bij 7 van de 84 dagbladen en 19 van de 294 tijdschriften. In de 90er jaren gingen de overnames in de pers door. Eind 1995 kochten Alcatel en de Havas groep ondermeer L’Express, Le Point en Le Courrier International op. De in 1973 onder regie van filosoof Jean Paul Sartre opgerichte linkse krant Libération werd in 1996 onderdeel van de Chargeurs groep.
Rond de millenniumwisseling was de Vivendi groep de grootste Franse investeerder. Tot de marktleiders behoort ook de oorspronkelijk Roomse Bayard groep die net als Prisma Presse (in 1978 opgezet binnen het Duitse concern Gruner & Jahr) vooral tijdschriften uitgeeft. De grootste distributeurs in Frankrijk zijn NMPP (Nouvelle Messageries de la Presse Parisienne met 3500 binnen en buitenlandse titels van een kleine 700 uitgevers, voor 49% eigendom van Matra Hachette) en MLP (Messageries Lyonnaises de Presse met 200 klanten en 650 Franstalige titels). Het land telt ruim 31.000 persverkooppunten, waaronder rond 1200 Maisons de la Presse (perswinkels), 750 kiosken (zo’n 300 in Parijs die er verantwoordelijk zijn voor 30% van de dagbladverkoop) en 2800 afdelingen in winkelcentra. In 2002 waren binnen het persgebeuren regionale dag en weekbladen de belangrijkste nieuwsbron (43% oplagen), gevolgd door tijdschriften (38%), landelijke dagbladen (14%) en vakbladen (5%). In 2006 nam de oplage van landelijke kranten het sterkst af en veel daarvan hebben het moeilijk. Ook de regionale pers en tijdschriften en vakbladen (sinds 2002) hebben te kampen met dalende oplagen, maar de problemen zijn minder groot. De oplagen en inkomsten van alle soorten gratis kranten nemen toe. Alle landelijke dagbladen waren in 2006 online, 92% met artikelen die bij 1 van de 3 kranten geheel gratis te lezen waren. Van de regiokranten had 96% een internetsite (91% met artikelen; 17% gratis; 52% gratis voor abonnees) en van de tijdschriften 89% (allemaal met artikelen; 27% gratis).
|
In vergelijking met vooral noordelijke EU landen is in Frankrijk het aandeel van losse verkoop van kranten en tijdschriften erg groot en dat van abonneeverkoop navenant klein. Het aandeel van abonneeverkoop groeit wel. |
Omzetten van de pers
Volgens het ENSEE (het Franse CBS) lag in 2006 de totale omzet van de pers op € 10,6 miljard (+0,4%). Daarvan kwam € 3,61 miljard uit losse verkoop (-2,4% ten opzichte van 2005); € 2,34 miljard uit abonneeverkoop (+1,6%), € 3,73 miljard (+2,5%) uit commerciële publiciteit en € 0,95 miljard (+0,1%) uit kleine advertenties. De omzet van de betaalde informatieve landelijke dag en weekbladen bedroeg €1,44 miljard (+0,3%); voor 60% uit landelijke dagbladen. Hiervan kwam €0,88 miljard uit verkoop (42% abonnementen +2,3%; 58% losse verkoop -2,7%) en € 0,57 miljoen (+2,7%) uit advertenties. De omzet van de regionale dag en weekbladen was een stuk hoger en lag op €3,07 miljard (+0,1%), voor 90% uit dagbladen. Hier ontstond €1,1 miljard (-2%) uit losse verkoop, €0,6 miljard (+2%) uit abonneeverkoop, €0,85 miljard (-0,9%) uit verkoop van grote advertenties en €0,53 miljard (+4,3%) uit kleine advertentieverkoop. De omzet van de gespecialiseerde publiekspers beliep €4,09 miljard; waarvan €1,96 miljard (-2,5%) uit losse verkoop; 0,91 miljard (+1,8%) uit abonneeverkoop en 1,22 miljard (-0,2%) uit verkoop van voornamelijk grote advertenties. Uit de gegevens van het ENSEE is niet geheel duidelijk of actualiteitenbladen hier ook onder vallen. Wel heeft men hiervoor een aparte categorie (omzet €285 miljoen +3,3%; losse verkoop 69 miljoen +6,8%, abonneeverkoop 108 miljoen +3,5%; advertentieverkoop 110 miljoen, +1,2%). De omzet van gespecialiseerde vakpers bedroeg €1,05 miljard (+0,6%). Het aandeel van losse verkoop was relatief klein. Dat van abonnementen lag op €0,47 miljard (+0,4%) en dat van advertenties op €0,54 miljard (groot 0,41 miljard -0,1%; klein 0,13 miljard +5,2%). De omzet van de gratis informatieve kranten voor 2006 bedroeg €136 miljoen (+25%) en de gratis advertentiebladen haalden in dat jaar aan omzet € 830 miljoen binnen (+4,5%).
Kranten
In 2006 telde Frankrijk 75 landelijke bladen (10 dagbladen, 26 weekbladen, 22 maandbladen en 17 kwartaalbladen). Bij de betaalde landelijke dagbladen lag toen volgens de gegevens van het Franse oplagebureau OJD de gezamenlijke oplage van de 17 landelijke titels rond 2,8 miljoen en die van de 70 regionale titels tussen 7,5 en 8 miljoen. De gezamenlijke oplage van de gratis informatieve dagbladen 20minutes (0,74 miljoen), Metro (0,64 miljoen) en een aantal kleinere gratis informatieve dagbladen (0,25 miljoen) bedroeg rond 1,8 miljoen (waarvan bijna de helft in Parijs werd verspreid). In februari 2007 werd de gratis krant Matin Plus gelanceerd in een oplage van 340.000. De meeste Franse dagbladen komen ook op zondag uit (in totaal 40 kranten met een oplage rond 5 miljoen). Het tabloid formaat is in Frankrijk erg populair. In de navolgende tabel staan de gegevens over 2006 voor de grootste dagbladen (kleur: celi/cere: centrumlinks/rechts, rerelib: rechts liberaal).
|
Grootste landelijke dagbladen in Frankrijk |
|||||
|
Naam |
Aard/kleur |
Uitgeversgroep |
Oplage |
Oplage tendens |
|
|
Le Parisien/Aujour d’Hui |
Centrum |
Amaury |
518.000 |
+ |
|
|
L’Equipe |
Sport |
Amaury |
365.000 |
± |
|
|
Le Monde |
Celi |
Perdriel |
355.000 |
– |
|
|
Le Figaro |
Relib |
Socpresse |
338.000 |
– |
|
|
Les Echos |
Economie |
Pearson |
137.000 |
– |
|
|
Liberation |
Lilib |
SARL |
135.000 |
– |
|
|
La Croix |
Rooms |
Bayard |
103.000 |
+ |
|
|
Grootste regionale dagbladgroepen |
|||||
|
Naam |
Vestigingsplaats |
Toppersoon |
Oplage |
Tendens |
|
|
Ouest France |
Rennes |
Jean Luc Evin |
782.000 |
± |
|
|
France est Medias |
Oost Frankrijk |
Gerard Lignac |
439.000 |
– |
|
|
Le progres semaine |
Oost Frankrijk |
|
348.000 |
– |
|
|
Le Parisien |
Parijs |
Vincent Régnier |
342.000 |
– |
|
|
Sud Ouest |
Bordeaux |
Patric Venries |
319.300 |
– |
|
|
Centre France semaine |
Centraal Frankrijk |
|
309.000 |
– |
|
|
La voix du Nord |
Lille |
Jean Michel Bretonnier |
296.000 |
– |
|
|
Dauphine Liberé |
Grenoble |
Jean Pierre Souchon |
261.300 |
– |
|
|
Journaux du Midi 7 jours |
Montpellier |
|
250.000 |
– |
|
|
Grootste gratis informatiedagbladen |
|||||
|
Naam |
verspreiding |
Uitgever |
Oplage |
Trend |
|
|
20minutes |
8 plaatsen (m.n. Parijs) |
Shibsted/ Ouest France |
850.000 |
+ |
|
|
Metro |
Marseille/Parijs |
Metro International |
650.000 |
+ |
|
|
Matin Plus |
Parijs/ Île de France |
Bolloré |
350.000 |
+ |
|
In de loop van 2006 hebben France Est Medias en Socpresse van Serge Dassault (met ondermeer Le Figaro en Le Progres de Lyon) zich verenigd tot het conglomeraat EBRA (groupe Est Bourgogne Rhône Alpes) met een totale dagoplage van rond 1,2 miljoen. De 199 betaalde lokale weekkranten van Frankrijk kenden een totaaloplage rond 2 miljoen. Met uitzondering van La Montagne Dimanche (oplage 178.000) en La manche Libre (oplage 73.000) kwamen de oplagen niet uit boven de 50.000 en gemiddeld lagen ze rond 10.000. Uiteraard kwamen in alle 95 Franse departementen veel gratis reclamekranten uit. Gegevens daarover zijn eveneens te vinden op de site van het OJD onder Press Gratuite d’ Annonces (PGA). Het onderscheid tussen kranten en tijdschriften is in Frankrijk vaak moeilijk te maken. De gespecialiseerde gratis edities komen onder het navolgende kopje tijdschriften aan bod.
Tijdschriften
De oudste Franse tijdschriftenuitgever is de roomse Bayard groep. Ze werd in 1870 gesticht door pater Emanuel d’Anzon en nadien onderhouden door de Augustijner monnikenorde. Tot haar eerste edities behoren het in 1873 begonnen weekblad Le Pélerin (de pelgrim; huidige oplage 300.000) en het 10 jaar later opgestarte dagblad La Croix. Thans is het de 5e persgroep in Frankrijk. Men geeft meer dan 150 tijdschriften uit (waarvan 78 buiten Frankrijk) en de groep is marktleider op het gebied van roomse pers, educatieve jeugdpers en seniorenpers. De HFM (Hachette Filipacchi Medias) groep is de grootste tijdschriftenuitgever van Frankrijk. Ze omvat de uitgaven van Walt Disney, de Marie Claire groep (vrouwen, lifestyle), deels de Amaury groep (sportbladen) en roddel, society en TV bladen. Men heeft 234 titels in 34 landen in handen. Het in 2006 vanuit Emap gecreëerde Mondadori France (de Franse tak van het gelijknamige concern van Italiaanse mediamagnaat Berlusconi) is met 43 tijdschrifttitels ’s lands 2e of 3e uitgever. Men houdt zich m.n onledig met het publiceren van bladen over jagen en vissen, multimedia, auto’s, populaire wetenschap, sport, vrouwenzaken en tuinieren. Ook Prisma Press beweert de 2e tijdschriftenuitgever van Frankrijk te zijn. In 2005 gaf men 20 titels uit met een totaaloplage van 280 miljoen. Tot het arsenaal behoren bladen op het gebied van vrouwenzaken, roddel, TV, koken, lifestyle, hobby en populaire wetenschap en economie. De Areion groep onderscheidt zich op het vlak van internationale politiek.
In 2006 stonden aan betaalde titels bij het OJD 462 algemene en 4 gespecialiseerde publiekstijdschriften, 197 algemene en 4 gespecialiseerde vaktijdschriften, 28 klantentijdschriften van een merk, 314 jaarverslagen en 31 jaargidsen, 115 gratis tijdschriften en 9 gratis advertentiekranten ingeschreven (in totaal 1165 titels). Over de totaaloplagen of de totaaloplagen binnen deze categorieën doen het OJD en het ENSEE geen mededelingen. Wel bevat de OJD website informatie over de grootste titels binnen de categorieën. Onder de betaalde publieksmagazines hebben de 13 TV bladen (totaaloplage 17 miljoen) en de 14 damesbladen (8 miljoen) de grootste oplagen. Ook jaargidsen kennen vaak een grote oplage. Tot de grootste daaronder behoren de reisgidsen Relais et chateux gide (800.000), Chateaux et hotels de France guide (586.000). de sportgids Album foot Panini (3,6 miljoen) en de oudergids Guide des nouvelles mamans (807.000). De totaaloplage van de in totaal ruim 300 jaarverslagen van departementen en Gele gidsen beloopt vele tientallen miljoenen.
|
Naam |
Uitgaven p/j |
Oplage 2006 |
Uitgever |
Thema |
|
|
Grootste publiekstijdschriften |
|||||
|
TV magazine |
52 |
4,6 miljoen |
Socpresse |
TV blad |
|
|
TV Hebdo |
52 |
1,76 miljoen |
HFM groep |
TV blad |
|
|
TéléZ |
52 |
1,75 miljoen |
EPM 2000 |
TV blad |
|
|
Madame Figaro |
52 |
455.000 |
Socpresse |
Mode |
|
|
Elle |
52 |
358.000 |
HFM groep |
Mode |
|
|
Version Femina |
52 |
3,7 miljoen |
Nice matin |
Dames |
|
|
Femme Actuelle |
52 |
1,1 miljoen |
Prisma |
Dames |
|
|
Bien etre & santé |
12 |
528.000 |
Jouvence |
Gezondheid |
|
|
Top santé |
12 |
400.000 |
Mondadori |
Gezondheid |
|
|
Media cuisine |
12 |
263.000 |
Prisma |
Koken |
|
|
L”Express |
52 |
547.000 |
Roularta |
Actualiteit |
|
|
Nouvel Observateur |
52 |
544.000 |
Perdriel |
Actualiteit |
|
|
Paris Match |
52 |
684.000 |
HFM groep |
Actualiteit |
|
|
Le Figaro Magazine |
52 |
464.000 |
Socpresse |
Actualiteit |
|
|
Le Particulier |
12 |
479.000 |
Viapresse |
Economie |
|
|
Le canard enchaîné |
52 |
400.000 |
Ëditions Maréchal |
Actualiteit/ satire |
|
|
Capital |
12 |
383.000 |
Prisma |
Economie |
|
|
Voici |
52 |
498.000 |
Prisma |
Mensen |
|
|
France Dimanche |
52 |
489.000 |
HFM groep |
Mensen |
|
|
Auto Plus |
52 |
309.000 |
Mondadori |
Auto |
|
|
Geo |
12 |
336.000 |
Prisma |
Reizen |
|
|
Science a Vie |
12 |
341.000 |
Mondadori |
Wetenschap |
|
|
Tele 7 jeux |
12 |
289.000 |
HFM |
Puzzels |
|
|
L’Equipe Magazine |
52 |
380.000 |
Amaury |
Sport |
|
|
Art & Decoration |
12 |
349.000 |
Massin |
Interieur |
|
|
Rustica Hebdo |
52 |
232.000 |
Rustica |
Tuinieren |
|
|
Mandadori nature |
12 |
760.000 |
Mandadori |
Jagen vissen |
|
|
Le chasseur Français |
12 |
482.000 |
Mondadori |
Jagen |
|
|
Journal de Mickey |
52 |
162.000 |
HFM groep |
Kinderstrip |
|
|
Dossier familial |
12 |
1,38 miljoen |
Uni ëditions |
Gezin |
|
|
Viva entre nous la vie |
12 |
613.000 |
Maxima |
Gezin |
|
|
Famille et education |
6 |
823.000 |
Pierre Téqui |
Ouders |
|
|
Parents |
12 |
325.000 |
HFM groep |
Ouders |
|
|
Jeux de notre temps |
12 |
991.000 |
Bayard |
Ouderen |
|
|
Pleine Vie |
12 |
962.000 |
Mondadori |
Ouderen |
|
|
Notre temps |
12 |
880.000 |
Bayard |
Ouderen |
|
|
Entrevue |
12 |
390.000 |
HFM groep |
Mannen |
|
|
L’Ancien d Álgerie |
12 |
378.000 |
FNACA |
Clubs |
|
|
Grootste klantentijdschriften en bondsbladen |
|||||
|
La France agricole |
52 |
163.000 |
France Agricole |
Boeren |
|
|
Pour FSU |
12 |
176.000 |
FSU |
Onderwijs |
|
|
L’enseignant |
12 |
124.000 |
|
Onderwijs |
|
|
Plus, mag. de canal+ |
12 |
3,64 miljoen |
Canal+ |
Merken TV |
|
|
Canalsat magazine |
12 |
1,79 miljoen |
Canalsat |
Merken TV |
|
|
AlloCiné mag |
12 |
595.000 |
AlloCiné |
Film/bioscoop |
|
|
Dimensions Cinema |
12 |
454.000 |
Springer |
Film/bioscoop |
|
|
A Paris |
4 |
1 miljoen |
|
Vakantie/reizen |
|
|
Air France magazine |
12 |
384.000 |
Air France |
Vakantie/reizen |
|
|
Du cote de chez vous |
6 |
391.000 |
Leroy Merlin |
Woninginrichting |
|
|
Vies de Famille |
12 |
5,16 miljoen |
CAF |
Gezin |
|
|
Gratis informatieve tijdschriften |
|||||
|
Femme en Ville |
12 |
501.000 |
M6 |
Stadsvrouwen |
|
|
Homme en Ville |
12 |
285.000 |
M6 |
Stadsmannen |
|
|
A nous Paris |
52 |
280.000 |
UBU |
Actualiteit |
|
|
Economie matin |
52 |
338.000 |
Eyrolles |
Economie |
|
|
Vacances pratique |
12 |
158.700 |
|
Toerisme |
|
|
Sport free attitude |
12 |
529.600 |
Metro |
Sport |
|
|
Paruvendu (Paris) |
52 |
609.000 |
Paruvendu |
Evenementen |
|
|
Côtémômes |
6 |
650.000 |
Planète |
Ouders |
|