Gedrukte media

Voorgeschiedenis en huidige uitgeversconcerns

In Estland verscheen de 1e krant in 1766 en in 1803 kwam er voor het eerst een krant uit in het Estlands. Het 1e dagblad dat permanent in de eigen taal verscheen was de in 1857 door Johann Voldemar Jannsen opgerichte Pärnu Postimees (Pärnu koerier). Thans is opvolger Postimees één van de grootste nationale dagbladen. In 1878 richtte Carl Robert Jacobson van de beweging van het nationaal ontwaken de krant Sakala op. In de 19e eeuw werd het de populairste krant van Estland en nu is het de regiokrant van de zuidelijke provincie Viljandi. In het kader van de glasnost van 1987 vormden m.n de dagbladen Eesti Loodus, Edasi uit Tartu (later Postimees) en Noorte Hääl (de krant van de Estlandse afdeling van de Komsomol, de communistische jeugdbeweging), het weekblad Sirp ja Vasar (hamer en sikkel) en de maandbladen Looming en Vikerkaar een voedingsbodem voor een kritisch geluid. De Russischtalige krant Sovietskaya Estoniya (later Estoniya, een tijdlang de grootste Russischtalige krant) vormde een spreekbuis tegen de nieuwe openheid.

Begin 90er jaren ging de buitenlandse pers zich met het landje bemoeien. Zo pakte de met Finse hulp opgezette Eesti Ekspress een flink marktsegment en met hulp van het Zweedse Dagens Industri werd het zakendagblad Äripäev (zakendag) gelanceerd. Ook kwamen er periodieken uit in het Engels en Zweeds. Zo werd Estland de bakermat van de Engelstalige Baltic Independent. Via een fusie in 2000 van Otuleht (Avondblad) met Sonumileht (Bode blad) kwam SL Otuleht tot stand; thans het dagblad met één van de grootste oplagen. Rond 1998 vormde het Zweedse concern Marieberg de Ekspressgroep en het Noorse Shibsted de Postimeesgroep (postbodegroep) of Eesti Meedia. In 2000 ontstond vanuit beide groepen AK (Ajakirjade Kirjastus), de grootste tijdschriftenuitgever in Estland. Deze conglomeraten hebben het grootste deel van de kranten en tijdschriftenoplagen in handen. De oplage van dag en weekbladen daalde tussen 1984 en 2000 van 470 naar 302 per 1000 inwoners en die van dagbladen lag in 2005 op 225/1000. Eind 2006 telde Estland zo’n 130 dag en weekkranten en huis aan huisbladen; vrijwel allemaal aangesloten bij de Estlandse krantenbond.

Kranten

De Estlandse krantenbond maakt onderscheid tussen dagkranten (verschijningsfrequentie 4 keer of vaker per week) en weekkranten (3 x of minder p/w). Medio 2006 telde deze bond 6 nationale dagbladen (4 in het Estlands en 2 in het Russisch) met een totale oplage van 224.000 en 22 regionale en lokale dagbladen (Estlands 18, Russisch 4) met een totaaloplage van 51.700. De totaaloplage van de bij de bond aangesloten gratis huis aan huisdagbladen lag op 58.500. De 10 landelijke weekkranten (6 Estlands, 4 Russisch) kenden een gezamenlijk oplage van 157.400; die van de regionale weekkranten bedroeg 50.100 (afnemend) en die van gratis weekkranten 42.300.  De gecombineerde oplage van alle leden van de Estlandse krantenbond daalde tussen 1992 en 2005 van 831.000 naar 544.000. Sinds 2003 stijgt de oplage van dagbladen echter weer en in 2006 was ook de oplage van weekkranten hoger dan in 2005. De totale oplage kwam daarmee in 2006 op 584.000 (dagbladen 334.200; weekkranten 249.800). Dagbladen voorzagen voor ruim 50%, weekkranten voor 46% en gratis huis aan huisbladen voor 99% in hun inkomsten via advertenties. In 2006 haalden de 6 grootste kranten 65% van de advertentie-inkomsten van de pers binnen. Het bereik van kranten nam regelmatig toe met de leeftijd van 59% bij 15 t/m 19 jarigen naar 74% bij 50 t/m 59 jarigen. Bij 60 plussers lag ze op 71%. In de lijst hieronder staan de grootste dag en weekkranten met naam, verschijningsfrequentie, oplage en uitgever.

Landelijke dag en weekkranten

Naam

Frequentie per week

Oplage 2007

Eigenaar

Postimees

6

66.000

Eesti Meedia

SL Öhtuleht

6

64.000

Ekspress/ Eesti Meedia

Eesti Päevaleht

6

38.700

Ekspress

Äripäev (zakenkrant)

5

25.000

Bonnier

Vesti Dnja (Russisch)

5

10.500

J Vilmsi Sihtkapital. SA

Eesti Ekspress

1

48.000

Ekspress

Maaleht

1

45.400

AS Maaleht

Den za djom (Russisch)

1

16.000

Merger media OÜ

MK Estonia

1

13.000

Telereklaami OÜ

ME Subota (Russisch)

1

10.500

Moles Kirjastuse OÜ

Sirp (cultuurelite blad)

1

5.100

Sihtasutus Kultuurileht

Al deze kranten kennen een internetversie. Op het internet wordt de site van Postimees het meest bezocht (160.000 bezoeken p/w in 2006). Tijdens de bronzen soldaatrellen van voorjaar 2007 lag ze er een week uit vanwege virusaanvallen. Daarvan is onduidelijk of ze vanuit het Kremlin werden veroorzaakt of dat ze het Kremlin in de schoenen zijn geschoven. De krant Postimees wordt omschreven als een kwaliteitskrant en kent thans ook een editie in het Russisch. Ohtuleht is een boulevardblad in tabloid formaat. In Maaleht (landsnieuws) staat veel plattelandsnieuws. De grootste regiokranten zijn de op werkdagen uitkomende Pärnu Postimees (oplage 15.700) en Sakala (11.400) en de Russischtalige weekkrant Narva (13.200) en de grootste gratis kranten de 4 keer per week in Tallinn verschijnende Linnaleht (oplage 40.000) en de weekkranten Linnaleht Tartu (28.000) en Linnalaht Pärnu (16.000).  

Tijdschriften

In 2006 werden 310 tijdschriften gepubliceerd in Estland. De omzet van de Estlandse markt voor de 120 publiekstijdschriften in de vrije verkoop lag in 2005 tegen de €20 miljoen; waarvan 56% op rekening kwam van AK. AK had met 24 uitgaven (11 maandbladen, 3 weekbladen, 3 bladen met een lagere verschijningsfrequentie en 6 puzzelbladen) 60% van de markt in handen en men bereikte daarmee 61% van de lezers. Tot de titels van AK behoren het oudste tijdschrift van Estland Eesti Naine (opgericht in 1924) en het grootste weekblad Teleleht. Van de oplagen van AK tijdschriften werd 51% aan abonnees verkocht en 49% los. De 2e speler was Ühinenud Ajakirjad met 12% van de omzet en 6 titels en de 3e OÜ Presshouse (9% omzet, 10 titels). Het totale bereik van de tijdschriftenmarkt lag op driekwart van de volwassen Esten. Van de publiekstijdschriftenoplagen was 26% weekblad en 56% maandblad. De rest (16%) verscheen in een lagere frequentie.  

Publiekstijdschriften met een oplage van 25.000+

Naam

Frequentie

Oplage 2006

Eigenaar

Aard

Teleleht

week

65.000

AK

TV blad

Kroonika

week

52.000

AK

Roddel

Naïsteleht

week

40.000

Presshouse

Vrouwen

Nädal

week

32.000

AK

TV blad

Eesti Naine

maand

30.000

AK

Vrouwen

Kodu & Aed

maand

30.000

Forma

Gezondheid/lifestyle

Pere ja Kodu

maand

29.000

AK

Ouders

Kodukïri

maand

29.000

AK

Interieur/ lifestyle

Kodu Tohter

maand

26.000

Vrouwen

Naast de publiekstijdschriften worden in Estland 25 grote klantenperiodieken uitgegeven; meestal met een frequentie van 3 of 4 keer per jaar. De omzet van dit marktsegment lag in 2006 op €2,6 miljoen (51% AK, 29% Eesti Ekspress; 5% Postumees, 13% anderen). De oplagen varieerden van 2000 tot 200.000. De grootste klanten van AK waren de bank Hansapank, Tele2, Estonian Air, het scheepvaartgebeuren in Tallinn en een grootwinkelbedrijf.