Locatie en naam

De Ierse republiek (51-55gr NB, 5-10gr WL; oppervlak 70.273 km²; bijna 2 x Nederland) met als hoofdstad Dublin (Átha Cliath in het Iers) ligt in West-Europa op het eiland Ierland ten westen van Groot-Brittannië. De repu­bliek deelt een landsgrens van 360 km met Noord-Ierland, het noordwestelijke zesde part van dit eiland. Noord-Ierland maakt sinds 1921 onderdeel uit van het Verenigd Koninkrijk. In vogelvlucht is binnen de republiek de langste afstand van oost naar west zo’n 270 km en van noord naar zuid (langs de westgrens van Noord-Ierland) rond 450 km. In het oosten ligt tussen Engeland en Ierland de Ierse zee en in het zuidoosten tussen Wales en Ierland het kanaal van St. George. Verder wordt de republiek omringd door de Atlantische oceaan. Het relatief ondiepe deel daarvan zuidelijk van Ierland tot aan de kust van Bretagne wordt ook wel de Keltische Zee genoemd. Voor de westkust liggen meer dan 300 eilanden en eilandjes, merendeels onbewoond. De totale kustlengte bedraagt 1450 km. Éire (voluit Gaelic Po­blacht Na h’ Éireann) is de naam van de republiek in het Keltisch/ Iers.

De Ierse westkust telt naast de vele eilanden ook veel schiereilanden. Daartoe behoren het meest noordelijke punt Malin head en Mizen head dat onder de meest zuidelijke punten valt. Achill Island, het grootste eiland van Ierland, is door een brug verbonden met de wal. Het schiereiland Corcu Duibne (stam van Duibhne naar een oud Keltisch koninkrijk) of Dingle in het zuidwesten vormt het meest westelijke punt.

Administratieve indeling

Historisch kent Ierland de 4 voormalige Keltische koninkrijken Ulster in het noordwesten, Connacht in het westen, Leinster in het oosten en Munster in het zuiden. Later werden dit een soort provincies, maar nu hebben ze geen wettelijk gezag meer. Ze spelen nog wel een rol bij traditionele sport en cultuurevenementen. Tussen 1106 en 1607 werden ze door de Britse bezetter verdeeld in 32 graafschappen (counties). Binnen de huidige Ierse republiek vallen de provincies Connacht, Leinster en Munster. Ze tellen 26 oude Britse graafschappen. De namen daarvan worden gebruikt door de posterijen en in de context van cultuur en sport. Verder zijn ze zijn ondergebracht bij 8 statistische regio. In 1898 werd het graafschap Tipperary in het binnenland verdeeld in een noordelijk en een zuidelijk deel en in 1994 werd het graafschap Dublin in vieren gedeeld. Sinds 2001 telt het land qua bestuur 29 plattelandsgemeenten met een county council en 80 steden met een city council (stadsraad). De raden van de Dublin, Cork, Limerick, Waterford en Galway kregen onder de Britten de status van borough (uitspraak bruh; betekenis versterkte stad, analoog aan burcht). Daarom mogen ze hun stadsraad borough council noemen, maar dat geeft hen niet meer bevoegdheden dan de raden van de 75 andere steden. De burgemeester is verantwoording schuldig naar de gemeenteraad en de landsregering. Ierland kent een districtenstelsel met evenredige vertegenwoordiging en parlementsleden uit de regio zetten gemeenten vaak onder druk vanuit de overheid.

Nationale symbolen

Via http://en.wikipedia.org/wiki/National_emblem is veel info te vinden over nationale symbolen. De clàrsach of Ierse harp is het belangrijkste nationale symbool. Het instrument staat o.m. afgebeeld in het landswapen en in de logo’s van de grootste low budget vliegmaatschappij binnen Europa Ryanair en van de bekendste Ierse bierbrouwer Guiness (in spiegelbeeld). Verder is het te zien op de kopkant van Ierse € munten, de presidentiële vlag, paspoorten en andere officiële documenten en (post)zegels. De goudkleurige harp met zilveren snaren op een blauwe ondergrond in het wapen dook voor het eerst op als Iers symbool in de Wijnbergen rol, een Vlaams perkament met wapenschilden uit 1280. Volgens de overlevering is de harp bezit geweest van de koningen van de Ui Néill (o’ Neill) dynastie van Munster die tot in de 12^e eeuw regeerde. Het instrument is vernoemd naar Brian Baru, de beroemdste koning uit deze dynastie. Deze als Brian Mc Cennédig (Kennedy) geboren koning (940-1014) slaagde erin over heel Ierland te regeren en belasting te innen van de andere koningen voor de herbouw van kloosters en bibliotheken die de Vikingen hadden vernield. De harp stond tijdens de langdurige Britse bezetting in het Britse wapen symbool voor Ierland en figureert daar ook nu nog in (Noord Ierland is onderdeel van het VK). Thans is het instrument te zien in de bibliotheek van het Trinity college, de oudste universiteit van Dublin. In het huidige wapenschild, dat sinds 9 november 1945 officieel landwapen is, figureert dezelfde harp als in de Wijnbergen rol. Het paarsachtige achtergrondblauw wordt betiteld als St. Patrick blue naar de patroonheilige van het land naar wie de nationale dag is vernoemd. De beide andere nationale heiligen zijn  St. Bridget en St. Columba (zie onder religie). M.n. in kunst, literatuur en muziek kent Ierland als vrouwelijke personificatie (vgl. de Franse Marianne) Kathleen Ni Haulihan (Kathleen, dochter van…), een berooide oude vrouw die door de Britse kolonisator haar huis is uitgezet en de hulp van jonge weerbare mannelijke martelaren nodig heeft om dit ontrecht te wreken.     

Tussen 1641 en 1649 kende Ierland na een geslaagde opstand tegen de Engelsen een korte periode van zelfbestuur. Toen voerde men een groene vlag met harp als dundoek. Deze is thans in gebruik bij de Ierse vloot. Van 1783 tot 1922 kende men een witte vlag met het diagonale rode kruis van St. Patrick. Het kruis werd in 1801 onderdeel van de Britse vlag (Union Jack) nadat de Britten Ierland confisqueerden. Op de Ierse nationale feestdag St. Patricksday (17 maart) wordt de St. Patrick vlag in Noord-Ierland soms nog gebruikt als neutraal symbool voor heel Ierland. De huidige landsvlag is gebaseerd op een oranje wit groene verticale driekleur die in 1848 in Frankrijk door een groep vrouwen, die sympathiseerden met de Ierse zaak, aangeboden werd aan de Ierse nationalist Thomas Francis Meagher. Hij was in Frankrijk om lering te trekken uit de revolutie die zich daar afspeelde. Bij zijn terugkeer naar Ierland stelde hij aan zijn mede nationalisten voor om het dundoek als symbool te gebruiken bij een geplande opstand.

Deze opstand werd door de Britten de kop ingedrukt, maar bij de Paasopstand van 1916 werd deze driekleur weer uit de mottenballen gehaald en (ditmaal met het groen aan de stokkant) als nationaal symbool gehesen boven het postkantoor van Dublin. Tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van 1919 werd de vlag gevoerd door de republikeinen. In 1922 werd het de officiële vlag van de Ierse vrijstaat en in 1937 het grondwettelijke dundoek van de Ierse republiek. De Ierse vlag (bratach na hËireann) kent een lengtebreedte verhouding van 1 op 2. De groene baan aan de stokkant verwijst naar het roomse volksdeel dat van Kelten, Angelen en Vikingen afstamt en de oranje baan aan de buitenkant naar de protestante adepten van de Nederlandse stadhouder Willem III in het huidige Noord-Ierland. De witte baan in het midden symboliseert de opdracht om beide volksdelen te verzoenen. Na Willem III werd het oranje echter steeds meer geassocieerd met naar Ierland geïmporteerde Britse bezetters. Daarom viel deze kleur in de vlag niet bij iedereen in goede aarde en werd ze wel betiteld als goud ter verwijzing naar de goudgeel witte vlag van Vaticaanstad. Soms ziet men Ierse vlaggen met een goudgele baan, maar volgens de parlementen van Ierland dient dit gebruik te worden ontmoedigd.        

Op http://en.wikipedia.org/wiki/Amhr%C3%A1n_na_bhFiann kan het Ierse volkslied “Amhrán na bhFiann” (het soldatenlied) worden beluisterd. De muziek werd in 1907 gecomponeerd door Patrick Heeney en Peadar Kearney die tevens de originele (Engelstalige) tekst schreef. In 1923 werd deze door Liam Ó Rinn vrij vertaald in het Iers Keltisch. Na 1913 werd het lied veel gezongen door Ierse vrijheidsstrijders, bijv. als marslied. In 1926 voerde de uitvoerende raad van de Ierse vrijstraat het in als volkslied. Het wordt alleen in de Ierse republiek als zodanig beschouwd. Als officieel nationaal plantsymbool geldt de shamrock (een verbastering van het Ierse seamair óg voor jonge klaver), een nog lichtgekleurd klaverachtig plantje met 3 blaadjes (Nederlands naam: witte klaverzuring). Volgens de overlevering gebruikte St. Patrick het plantje om de christe­lijke drie-eenheid toe te lichten. Het plantje werd door de Kelten ook medicinaal gebruikt en is thans o.m. terug te vinden in het logo van nationale luchtvaart maatschappij Aer Lingus. De wintereik is onofficieel de nationale boom van heel Ierland.

Als nationale zoogdieren komt men 2 hondenrassen tegen. Deze zijn de roodharige Ierse setter en de Ierse wolfshond, een enorme doch goedaardige langharige grijzige windhond. In 380 v. Chr. werden al Ierse wolfshonden cadeau gegeven door een Romeinse consul. Ook de Bordercollie ie een bekend Iers hondenras. Als nationale vogels (onofficieel) gelden het winterkoninkje en het roodborstje. Na de harp is het Keltisch kruis (cros Cheilteach), een vroeg middeleeuws christelijk kruis met een cirkel (het voorchristelijke zonnerad) het bekendste levenloze nationale symbool. De introductie ervan wordt in Ierland toegeschreven aan St. Patrick. Er zijn meerdere exemplaren in het land te vinden. Het kruis vormt tevens het embleem van de Gaelic Athletic Association die traditionele Ierse sport en cultuur promoot. Ook de prehistorische graftombe van Newgrange 50 km ten noorden van Dublin wordt wel beschouwd als nationaal symbool. De tombe dateert uit 3200 v Chr. Ze is daarmee 900 jaar ouder dan Stonehenge en 600 jaar ouder dan de bekendste Egyptische piramides. Groen wordt beschouwd als de nationale kleur van heel Ierland. De vliegtuigen van nationale luchtvaart maatschappij Aer Lingus zijn deels groen en ook bij optochten en vieringen van Ierse immigranten op St. Patricksday is het groen overal dominant aanwezig.