Voorgeschiedenis en organisatie van de sport

Reeds in de 2^e eeuw v. Chr. wonnen de 2 Cy­prische atleten Onisicrates en Heracledes een sprintnummer op de Olympi­sche spelen en op het eiland staan nog di­verse sportsta­dions uit de klassieke oudheid. Ze bleven in gebruik tot in de Byzantijnse periode. In de Middeleeuwen waren het steekspel en de jachtsport populair. Vanaf het eind van de 19^e eeuw stimuleerden de Britten de sportbeoefening op Cyprus en in het Griekse deel van het eiland werden veel gymnas­tiekverenigingen opge­richt, de eerste in 1897. Ook rond die tijd maakte de sport in het Griekse en het Turkse deel van het eiland een gescheiden ontwikkeling door. In 1969 richtte de overheid de Cypri­sche Sport Organisatie CSO op.  Deze speelt een hoofdrol in het bevorderen van sport­activiteiten en het tot stand brengen van sportfaciliteiten op Grieks Cyprus. De 9 bestuursleden worden voor een periode van 3 jaar benoemd door de raad van ministers. In 1978 trad het Cypriotisch Olympisch comité toe tot het IOC (bron http://www.cyprusnet.com/ onder arts & culture). Het vertegenwoordigt ook de TRNC omdat dit geen eigen Olympisch comité heeft. Daarom treed men bij de openingsceremonie aan met een gezamenlijke ploeg.

Opinie over sport

Van 15 opgesomde voordelen van sportbeoefening onderschreven in 2004 naar EU25 maatstaven de Grieks Cyprioten er slechts 5 vaker dan gemiddeld in de EU. Deze zijn bestrijding van te dik worden (97%; EU 91%), verbetering van de mentale en fysieke gezondheid (93% om 78%), de zinnen verzetten, fysieke capaciteiten ontwikkelen en doelen bereiken. Amusement (12%), competitiegeest ontwikkelen (8%) en argumenten in de sfeer van vriendschap en ontmoeting kregen naar verhouding weinig steun (bron Eurobaromètre special 213/ vague 62.0). Bij de sociale waarden die men via sport kan ontwikkelen scoorden 8 van de 12 relatief goed; m.n sportiviteit, respect voor anderen, zelfbeheersing, en gelijkheid manvrouw. De groep die sport een goed middel achtte voor integratie (70%) lag iets onder de EU normaal, maar het deel dat het een goed middel achtte tegen discriminatie van vreemdelingen (85%) of om mensen bij beeldschermen vandaan te houden (93 om 86%) behoorde bij de EU top. Ook de aanhang voor meer gymles op school was erg groot (89% om 77%) evenals de groep die meer samenwerking tussen onderwijs en sport wel zag zitten (92%, grootste Eu met Griekenland; EU 82%) en het deel dat vond dat gespecialiseerde vaardigheden die men via sport kan ontwikkelen meer waardering verdienen (79 om 62%).

Het volksdeel dat de stelling onderschreef dat het voor een jongere die faalt in sport moeilijk is om zich te herpakken in een andere activiteit (46%) lag dicht bij de EU normaal. Van een 10tal andere mogelijke nadelen van sportbeoefening werden 4 naar EU25 maatstaven veel onderschreven; m.n doping (85 om 72%), overconsumptie van voedingsupplementen (51 om 22%) en geweld (55 om 32%). Vooral corruptie (30%), te belangrijk worden van geld (40%) en overtraining (13%) kregen relatief weinig steun.  De Cyprioten zijn als het om sportbeleid gaat erg Europees gericht. Het volksdeel dat wel heil zag in meer Europees beleid (80%) was het grootst binnen de EU en de aanhang van EU bemoeienis met het sportgebeuren van individuele landen op het vlak van onderwijs en sport (84%) lag met die van Griekenland qua grootte bovenaan in de EU.

Breedtesport en bewegen

In Zuid-Europese landen als Cyprus is de organisatiegraad laag. Dit verkleint het aantal sportvrijwilligers en vergroot de groep recreatiesporters buiten georga­niseerd verband. In 2004 telden de 42 sportbonden 60.000 leden (25% meer dan in 2000; 8% van de hele bevolking). Sinds 2006 zijn het Cyprisch Olympisch comité en de sportbonden ondergebracht in het Olympic house and parc in Nicosia, een architectonisch hoogstandje waar de Cyprioten erg trots op zijn. Belangrijke bonden zijn die op het gebied van voetbal, cricket, basketbal, volleybal en rugby en de Cyprus Automobile Association die de jaarlijkse Cyprus rally organiseert. Voetbal is veruit de belangrijkste toeschouwer sport. De meest populaire sporten onder Grieks-Cyprioten zijn voetbal, atletiek, gym, zwemmen, duiken, zeilen, basket­bal, volleybal, kleiduivenschieten en tennis. Auto en paarden­races trekken vooral veel publiek. Onder de Turks Cyprioten in de TRNC hebben (olie)worstelen en boksen een speciale voorkeur.

In 2004 sportte 43% van de Grieks Cyprioten minstens eens per week (EU 38%, bron Eurobaromètre special 213/ vague 62.0), maar ook het deel dat nooit aan sport deed lag boven de EU25 normaal (47%, EU 40%, NL 31%, Be 36%). Onder de laatste groep voerde men in 2004 het vaakst binnen de Eu tijdgebrek op als reden (66%, Eu 34% in 2004) en slechts 8% voerde gebrek aan belangstelling aan als zodanig. Eind 2005 gaf 56% tijdgebrek op (EU 53%). Destijds gaven naar EU maatstaven veel Grieks Cyprioten de omgeving de schuld van hun inertie in dezen. Het deel dat vond dat hun leefomgeving veel gelegenheid bood tot fysieke activiteit (60 om 75%) en het deel dat beaamde dat er genoeg sportvoorzieningen waren (54 om 68%) lag toen onder de EU25 normaal (bron eurobarometer 246/ wave 64.3). Bij nadere beschouwing waren in de week voor de vraagstelling redelijk veel Cyprioten op andere manieren veel actief bezig geweest (werk 24%, EU25 19%; onderweg 19 om 22%; in of rond het huis 27 om 27%; in de vrije tijd 17 om 15%). Het deel dat zich nooit inspande was ook toen echter nogal groot (nooit duchtig GrCy 54%, EU25 45%; nooit matig GrCy 45% om 35) en dit contingent luiwammesen bracht de gemiddelde duur en frequentie van inspanningen (flink dan wel matig) op of iets onder de EU normaal. Wandelen deden de Cyprioten in dit onderzoek erg weinig en ook erg kort. Het volksdeel dat nooit langer dan 10 minuten liep was op Grieks Cyprus met 41% het grootst binnen de Eu na dat in Tsjechië (EU 13%). Daarnaast bracht men dagelijks erg veel tijd stilzittend door (368 om 312 min). De TRNC bracht het er wat deze cijfers betreft minder slecht af dan Grieks Cyprus.

Sportvoorzieningen en evenementen

De SCO exploiteert sportcentra, zwembaden en sporthallen, bijv de multifunctionele Eleftheria indoorhal. Ook het Pagkypria stadion en sportcomplex van de gymclub van Nicosia is een belangrijke voorziening. Net als in Griekenland houden de grote sportclubs zich met veel sporten bezig. Het nieuwe GSP stadion van de 3 grote clubs van Nicosia is het grootste voetbalstadion (capaciteit 23.000). Het CSO centrum voor sportresearch doet aan begeleiding van topsporters, ontwerpen van sportschema’s en het toepassen ervan in sportevenementen voor kinderen. Ook het Olympisch comité organiseert zulke evenementen, waaronder een jaarlijkse Olympische hardloopdag voor scholieren. De jaarlijkse Cyprus rally is onderdeel van de World Rally Champion competitie.

Topsport

Tot de grote sportclubs behoren Apoel, Olympiakos en Omonia uit Nicosia, Anorthosis Famagusta (sinds 1974 gevestigd in Larnaca) en AEL uit Limassol. In augustus 2008 bereikte bij het voetbal FC Anorthosis als eerste in de Cypriotische geschiedenis de groepsfase van het Champions League toernooi door de FC van het Griekse Olympiacos Piraeus te verslaan. De club weerde zich daar kranig en verzamelde meer punten dan de Nederlandse kampioen PSV uit Eindhoven, maar eindigde toch als laatste. In 2009 nam ze op de UEFA ranglijst van clubs een 131^e plaats in, vlak boven FC Groningen (133^e). Op 26 augustus 2009 bereikte ook Apoel Nicosia de groepsfase van de Champions League. Het nationale voetbalteam van Cyprus stond tussen 1993 en 2009 gemiddeld 73^e onder de ruim 200 landen op de wereldranglijst van de FIFA (hoogste positie 57^e in oktober 2007; laagste 113^e in maart 2005). In augustus 2009 stond men 73^e.

In 2005 en 2006 zette Marcos Baghdatis Cyprus op de wereldkaart bij het internationale tennis. In 2005 was hij op 20 jarige leeftijd vanwege zijn verrichtingen al gekozen tot man van het jaar en toen hij op 26 januari 2006 de finale van het Australian open haalde brak op Cyprus een spontaan volksfeest uit en kregen de kinderen vrij van school. In dit topjaar bereikte hij een 8^e plek op de ATP wereldranglijst. In juli 2009 stond hij 146^e vanwege een blessure, maar in augustus weer 111^e. In 2007 won hoogspringer Kyriakos Ioannou als 1^e Cyprioot brons bij het WK atletiek met een sprong van 2m35 (met 3 anderen de hoogste sprong van dat jaar). Bij het WK indoor van 2008 behaalde hij opnieuw brons en bij het WK van 2009 won hij zilver. De 1^e Cypriotische deelnemer aan de Olympische spelen Anastasios Andreou deed in 1896 mee voor Griekenland (Cyprus was toen een Britse kolonie). Tussen 1980 en 2009 stuurde men 8 keer een afvaardiging naar de zomerspelen en in 1988 en 1992 deed skiër Alexander Photoi­ades voor Cyprus mee aan de winterspelen. Bij de spelen werden nog geen medailles gewonnen, maar 2008 was voor Cyprus een goed Olympisch jaar. Kyriakos Ioannou haalde in Beijing een finaleplaats (7^e) en kleiduivenschutter Antonis Nikolaidis miste op een haar na brons. Wel won zwemster Karolina Pelendritou in 2004 in Athene Olympisch goud bij de paralympics. Voor Cyprus valt meer eer te behalen bij de GSSE spelen van kleine Europese staten. In 2003 won men daarbij 81 medailles en men werd 1^e onder de 8 deelnemende landjes. In 1989 vonden deze spelen plaats in het Makarios stadion in Nicosia.