Zweden in het buitenland, Zweden en NL

Tussen 1820 en 1930 emigreerden 1,3 miljoen Zweden, rond een derde van de bevolking. Veruit de meesten gingen naar de VS en Canada.

Belangrijke oorzaken waren een snelle bevolkingsgroei, misoogsten, verpaupering van het platteland en in mindere mate godsdienstvervolging.

Een deel van de emigranten keerde terug naar hun streek van herkomst. Vaker dan Deense en Finse repatrianten maakten ze hun Amerikaanse ervaringen te gelde.

Thans claimen 4,4 miljoen VS Amerikanen (hoogste aandelen in agrarische staten in het midden westen en noorden) en 335.000 Canadezen Zweedse wortels.

In Finland wonen 280.000 Zweedstaligen. De grootste groepen met een Zweeds paspoort wonen in Spanje (65.000, veel pensionados), de VS (56.000), Noorwegen (28.000), het   VK (22.500) en Denemarken (21.000). Elders ligt het aantal onder 10.000 per land.

Per 1/1-2010 telde het CBS bijna 6100 Zweden in Nederland, ruim 20% meer dan in 2000. Daarvan waren er 3660 (bijna 60%) in Zweden geboren en 2400 kind met minstens één Zweedse ouder (2110 met één).

Op dezelfde datum peilde het Zweedse CBS SCB (statistisch jaarboek) 8324 in Nederland geborenen in Zweden, 84% meer dan in 2000. Met de ruim 1500 in Zweden geboren kinderen met 2 Nederlandse ouders meegeteld waren het er 9837.

Immigranten en expats over en weer integreren goed en willen vaak graag de taal leren (net als in NL steekt men in Zweden niet graag boven het maaiveld uit).

Onder de Zweedse Nederlanders valt de in 1953 in Göteborg uit een Zweedse vader en een Nederlandse moeder geboren Marlies (Veldhuijzen van Zanten) Hyllner. In 2010 werd ze onderminister van volksgezondheid, welzijn en sport in het kabinet Rutte. Ze heeft naast een Nederlands een Zweeds paspoort. De leider van de rechts populistische PVV Geert Wilders, die gedoogsteun geeft aan dit kabinet, had tevoren gepleit voor een verbod op dubbele paspoorten voor bewindslieden en bij voorkeur een algemeen verbod op dubbele paspoorten voor iedere burger. De PVV gaat hierbij voorbij aan alle Nederlanders met een dubbel paspoort die buiten Nederland verblijven.  Eén en ander is met een sisser afgelopen en alle betrokkenen hebben beide paspoorten nog.

Redenen om te emigreren naar Zweden zijn rust, ruimte, natuur en nuchterheid.

Nederlanders hebben in Zweden een goede naam en vooral op het platteland zien de Zweden ze graag komen.

De meeste Nederlanders die naar Zweden emigreren gaan naar het platteland en hebben een gezin met kinderen. Velen beginnen daar een eigen bedrijfje.

Weinigen beseffen dat m.n. dat platteland veel goedkoper is om te wonen dan NL; vooral door woonlasten, verzekeringen en benzine.

Op http://Zweden.startpagina.nl/ is veel te vinden voor Zweden liefhebbers (bijv. m.b.t. sport, vakantie en ander verblijf en de Zweeds Nederlandse vereniging).

Op http://www.zweden.org/ (de website voor iedereen die iets met Zweden heeft) staan  ook links (bijv. naar ambassades), info en een weblog.

Wie geïnteresseerd is in werken in Zweden kan hier klikken op de site van de Zweedse ambassade (Sweden Abroad).

Op http://www.arbetsformedlingen.se/ (met een vertaalknop) is algemene info te vinden over dit onderwerp.

Verder heeft http://www.sweden.se/work van de Zweedse overheid hierover het nodige te bieden.

Minderheden in Zweden

Op culturescope.nl is m.n. onder bevolking en onder godsdienst/ religie de nodige info te vinden over dit onderwerp.

In Zweden komen immigranten uit moslimlanden (ruim een kwart van alle immigranten) het meest in aanraking met racisme. Een groot deel van hen is geen moslim.

Ook Zweden kent verpauperde wijken met veel buitenlanders en veel schooluitval, werkloosheid en criminaliteit. Dat deze cijfers onder “niet westerse allochtonen” relatief hoog zijn wordt niet ontkend.

Het aantal gemelde antisemitische incidenten is in Zweden het grootst binnen de EU na dat in Duitsland en Oostenrijk (en sommige jaren NL).

Zweden heeft lang neonazi splintergroepen gekend. Zweedse neonazi’s kunnen voor iedere andere herkenbare minderheid riskant zijn.

Uit de hoek van moslimjongeren komt veel politiek gekleurd antisemitisme. Problemen spelen het sterkst in de Zweedse zuidpunt Schonen (Skåne), m.n. in Malmö.

Skåne was heel lang Deens. Nogal wat Denen met een partner uit een niet Eu land zijn  er noodgedwongen gaan wonen omdat dit ze in DK onmogelijk werd gemaakt.

De rechtse populisten hebben hier veruit de meeste aanhang. Ook in Zweden overdrijven deze de misdaad en geboortecijfers en proberen ze de angst aan te wakkeren dat de fundamentalistische islam het voor het zeggen krijgt.

Bij de verkiezingen in september 2010 verdubbelden de nationalistische, conservatieve en rechts populistische Zweden Democraten hun aanhang bijna.

Ze overschreden met 5,7% van de stemmen voor het eerst de kiesdrempel (4%) en kregen 20 van de 359 parlementszetels.

Daarna steeg de aanhang tot rond 7% in december, maar begin 2011 zakte ze weer wat. De potentiële aanhang is in Zweden wellicht kleiner dan in bijv. NL of België.

Rond 14% van hun stemmers komt uit immigrantenkringen, waaronder christenen uit moslimlanden en homofobe moslims.

De Zweden democraten zijn nog steeds tegen recht op autonomie en een eigen levensstijl voor de 14.600 Sami (Lappen) in Zweden.

Net als de indianen in Amerika en de Aboriginals van Australië zijn de Sami onderhevig geweest aan cultuur en identiteitsvernietiging van overheidswege. De Zweedse overheid heeft intussen haar excuses aangeboden aan het Sami volk.

Zweden telt rond 50.000 zigeuners. Ze zijn lang gediscrimineerd (bijv. sterilisatie programma’s voor vrouwen). Thans verbetert de situatie en organiseren ze zich.

In 1921 werd in Uppsala het 1^e instituut voor rassenbiologie ter wereld opgericht. Het stond mo­del voor soortgelijke centra die later bijv. in nazi-Duitsland werden ingesteld.

Veel Zweden werden gemeten, naakt op de foto gezet en ingedeeld in typen rassen. Tussen 1934 en 1975 werden er op grond daarvan ruim 60.000 gesteriliseerd.

Veel Zweden zijn patriottistisch, zowel m.b.t. het land als de geboortestreek. Zweedse studentenverenigingen kenden lang disputen op basis van de streek van af­komst.

Demografische koetjes en kalfjes

Het aandeel Zweden in een gebied met meer dan 500 inwoners per km² is het kleinst binnen de EU (21,5%, EU15 51,5%, NL 62%; BE 53% in 2009) en het deel in een regio met minder dan 100 per km² het grootst (64,2%, NL 2,2%, BE 4,3%).

Per 1/1-2010 telde Zweden 13 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners met als 5 grootste Stockholm (829.000), Göteborg (507.000), Malmö (294.000), Uppsala (195.000) en Linköping (145.000).

De meest voorkomende voornamen zijn bij mannen Erik en Karl (beide rond 7% van de mannen), gevolgd door Lars, Anders en Per (alle 3 rond 2%). Bij borelingen hadden in 09 Lucas (1,9%) Elias, Oscar en William (1,8%) de voorkeur.

De vrouwennamen in de top zijn minder typisch Zweeds. Maria staat met 10% op plek 1, gevolgd door Elisabeth (8%), Anna (7%), Kristina en Margareta (6%). Bij pasgeborenen waren Alice (1,8%), Maja, Ella en Emma (1,5%) populair.

De top5 van de achternamen zijn Johansson, Andersson, Karlsson, Nilsson en Eriksson. Op Lindberg op plek 17 na eindigen alle namen in de top20 op son.

De bevolking stijgt in toch al verstedelijkte gebieden. Op het platteland is dit vrijwel alleen het geval in het afgelegen, lege en erg mooie Jämtland bij de Noorse grens.

De cultuurdimensies van Hofstede

Cultuursocioloog Geert Hofstede onderzocht ruim 80 landen op de 4 cultuur dimensies machtsafstand, onzekerheidsvermijding, individualisme – collectivisme en masculien – feminien.

Op http://www.geert-hofstede.com/hofstede_dimensions.php staan de uitslagen van het onderzoek van Hofstede met toelichting over de dimensies.

Bronmateriaal voor de hier aangehaalde voorbeelden ter ondersteuning is m.n. terug te vinden onder bevolking etc. op deze website.

De onzekerheidsvermijding (OZV, angst voor onbekende risico’s) is in Zweden lager dan in NL en veel lager dan in België.

De lage OZV heeft andere gevolgen dan in bijv. Maleisië, omdat dat land op andere dimensies heel anders scoort dan Zweden. Deze info is vanuit de Zweedse context.

Voor Zweden betekent de lage OZV dat er minder regelzucht heerst dan in NL of BE en dat men onvoorspelbaarheid en onbekendheid laconieker benadert.

Ook ruimte voor fantasie, verrassing en improvisatie en makkelijk verhuizen passen bij  een lage OZV. Men maakt zich niet gauw druk.

Omgangsvormen, posities, rangen, taken en verantwoordelijkheden zijn in Zweden niet erg afgebakend en men delegeert makkelijk.

In overleg en besluitvorming wegen opportunisme en wat handig is (compromis, gedogen) zwaarder dan wat waar is. Men mag van mening veranderen.

Qua opvoedingswaarden is Zweden een schoolvoorbeeld van een land met lage OZV. 

In 2005 werden als zodanig fantasie, tolerantie en onafhankelijkheid veel vaker onderschreven dan in NL en BE en het bij een hoge OZV passende gehoorzaamheid, zorgzaamheid/ netheid, volharding en werklust veel minder vaak.

Het vertrouwen in de (onbekende) medemens is in Zweden hoger dan in NL en in NL weer hoger dan in BE.

In 2007 scoorde Zweden op immigrant vriendelijkheid, het aandeel kosmopolieten en de waardering van immigranten het hoogst binnen de EU.

Het volksdeel dat etnisch raciale spanningen ervaart is echter wel gegroeid. In september 09 was het met 45% iets groter dan gemiddeld in de EU, maar kleiner dan in NL en BE.

Veel Zweden zijn allergisch voor vrouwenonderdrukking en homovriendelijk, maar de groep die een partij steunt die iedere aanhanger van een geloof over één kam scheert is bij lange na niet zo groot als in NL.

Zweden deelt met Duitsland, Oostenrijk, NL, de VS, het VK, Canada, Australië en de rest van Scandinavië een kleine machtsafstand (MA). In België is de MA groter. De MA is in Zweden zelfs kleiner dan in NL en daarmee erg klein.

In landen met een erg kleine MA als Zweden moeten machthebbers hun best doen om minder machtig te lijken dan ze zijn en bij een grote MA geldt het omgekeerde.

Een eurocent kan bij een kleine MA relatief gemakkelijk een eurodubbeltje worden, maar bij een grote MA lukt dat bijna niet. 

Mensen van uiteenlopende machtsniveaus voelen zich bij een kleine MA niet bedreigd en zijn bereid anderen te vertrouwen. Men gaat om met mensen uit verschillende lagen.

Bij een kleine MA hebben levensstijlen en statussymbolen van maatschappelijke lagen (en daarmee mogelijk ook vooroordelen en wantrouwen) weinig invloed.

Waarom leidinggevenden iets beslissen blijft In BE geheim. Ze staan op hun strepen en hoeven zich minder te verantwoorden naar lager geplaatsten dan in NL en Zweden.

Op de website van grote Zweedse multinationals is meestal reeds op de openingpagina een jaarverslag te vinden met de boekhouding.

Het “gelijke monniken, gelijke kappen idee leeft in Zweden ook erg sterk”. Men mag en wil, net als in NL, niet boven het maaiveld uitsteken.

De term lagom voor “goed genoeg” en de uitdrukking lagom är bäst voor (vrij vertaald) “doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg” is Zweden op het lijf geschreven.

Bij een kleine MA wordt macht niet gevoeld als iets dat bij geboorte is meegekregen of van hogerhand is gegeven. Men moet in Zweden en NL meer dan in BE gezag verdienen, bijv. via opstelling. Zweden zijn zelfs wat allergisch voor macht.

De relatie werkgever werknemer en leerling leraar is in België formeler en hiërarchischer dan in NL en in Zweden nog weer informeler dan in NL.

Het Zweedse volksdeel met werkgever werknemer spanningen was in 2009 kleiner dan in NL en in NL weer iets kleiner dan in België (EB 321, wave 72.1).

Personeel is in Zweden minder dan in NL en België gericht op duidelijke richtlijnen. Eigen initiatief en verantwoordelijkheid worden meer op prijs gesteld.

De Zweedse inkomensverschillen waren in 2008 iets kleiner dan die van NL en BE. Het volksdeel met armrijk spanningen was iets groter dan in NL, maar kleiner dan in België,

In het Zweedse onderwijs worden gelijkwaardige dialoog (leerlingen beslissen mee over hun lesmateriaal en beoordeling en zitten in de schoolraad) en het ontwikkelen van kritisch denken erg belangrijk gevonden.

Op de dimensie masculinum feminien (MF) neemt België een middenpositie in en scoort NL sterk feminien. Zweden scoort het hoogst op deze dimensie.

In feminiene landen staan vrouwelijke waarden als dialoog, tact, diplomatie en compromis en bescherming van wat zwak is hoog aangeschreven.

In masculiene landen als de VS hebben mannelijke waarden als uitdagen, polarisatie, debat en competitie prioriteit en moet het zwakke assertief en sterker worden.

Ook zijn in masculiene landen mannen echte mannen en vrouwen echte vrouwen (MV polariteit). In feminiene landen ziet men vaker uniseks e.d. Zweedse mannen deden in 07 thuis meer traditionele vrouwentaken dan in NL en BE.

In http://www.rte.ie/news/2009/1027/genderreport.pdf is te vinden dat in 2009 Zweden 4^e stond op de Global gender gap index die de mate van gelijke berechting van vrouwen wereldwijd meet. Nederland stond 11^e en België 33^e.

In 2010 was de positie van Zweden en NL onveranderd, maar België was geklommen naar een 14^e plek. 

De groep die gelijke kansen voor vrouwen qua onderwijs, werk en beroep onderschrijft  behoort in Zweden tot de absolute EU top en is veelal iets groter dan in NL en BE.

Toch is in Zweden de manvrouw polariteit in beroepen sterker aanwezig dan in NL en de steun voor (nog) meer maatregelen t.b.v. vrouwenemancipatie was in 2009 naar EU maatstaf aan de kleine kant.

In Zweden en NL is de groep die begaan is met het lot van zwakkeren in de samenleving als gehandicapten en bejaarden groter dan in BE.

Zweden is opvallend gezin en kindvriendelijk. In warenhuizen, restaurants en zelfs treinen zijn speelhoeken voor kinderen.

Behalve aan kennis en IQ wordt in Zweden op school ook aandacht besteedt aan EQ (emotionele intelligentie) en sociale en communicatie vaardigheden.

In Zweden was in 2006 het aandeel basisschool leerlingen dat melding maakte van pesten (13%, Eu 25%, NL 31%, VL BE 38%) of verwonding door een medeleerling relatief klein (21 om 28% om 24% om 40%).

In feminiene culturen wordt homoseksualiteit meer geaccepteerd dan in masculiene. NL scoort hiermee het hoogst binnen de EU, maar Zweden zit daar vlak achter.

De goede onpersoonlijke collectieve voorzieningen in NL en Scandinavië vormen een schoolvoorbeeld van een individualistische feminiene zorgsamenleving.

NL, Angelsaksische landen, Scandinavië en Vlaanderen delen een sterk individualisme (IDV). Welvaart, verstedelijking en protestantisme scheppen daar ruimte voor.

Naarmate IDV sterker wordt, worden de banden tussen individuen losser. Sterk individualisme op zich bewerkstelligt een verzameling losse eenzaten.

In IDV landen staan zorg voor jezelf en je eventuele gezin voorop. Familiebanden zijn er niet erg hecht en eigen levensstijl, vrijheid van meningsuiting en zelfstandig denken staan er hoog in het vaandel.

In onderwijs en werk wordt nadruk gelegd op het aansluiten bij individuele behoeften en mogelijkheden.

In IDV landen houdt men werk en privé gescheiden. Dit geldt zeker voor Zweden. Bij een etentje thuis bij iemand die men van zakendoen kent wordt niet over zaken gepraat.

Hiermee valt het verschil op met de armere landen waar in deze rijke landen de grootste immigranten groepen vandaan komen.

In arme landen heeft een collectivistisch waardepatroon met nadruk op familiebanden, hulp, gastvrijheid, loyaliteit en conformisme juist meer overlevingswaarde.  

Individualistische landen kennen een schuld en excuus cultuur en collectivistische landen  een schaamte en ontkenningscultuur uit angst voor gezichtsverlies.

Direct oogcontact bij kennismaken en groeten wordt in IDV landen met een kleine machtsafstand sterk ervaren als teken van eerlijkheid, betrouwbaarheid en serieusheid.

Veel collectivistische landen kennen een grote MA en een hoge OZV. Daar geldt vaak het omgekeerde (nederigheid en ogen neerslaan voor een hoger geplaatste).

In de film “Jala, Jala” van de Syrisch Libanese Zweed Josef Fares wordt de feminiene individualistische cultuur zonder MA of OZV van Zweden humoristisch verbeeld.

Ook op http://www.youtube.com/watch?v=W1WK20UocaI is te zien hoe ook deze combi van cultuurdimensies tot misverstanden kan leiden. 

Voor bezoekers

De website http://www.visitsweden.com/zweden/ beidt alle denkbare info die de reiziger nodig kan hebben (ook over hoe er te geraken, direct in het Nederlands).

Op http://wikitravel.org/en/Sweden zijn de reistips en praktische info wat meer toegespitst op jongeren en studenten.