Gebruikte bronnen

De Malta pagina van het EJC (centrum Europese journalistiek) op http://www.ejc.net/ biedt links naar mediabronnen en organisaties. Informatie over mediageschiedenis en achtergronden is te vinden op http://www.pressreference.com/. De site European Media Landscape 2005 van de Plantijn hogeschool in Antwerpen biedt de nodige informatie over gedrukte media. Het in 2002 gedane tijdbestedingonderzoek van het Maltese CBS (zoekwoorden: Malta statistics time-use) geeft gedetailleerd antwoord op de prangende vraag naar hoeveel tijd Maltezen in nieuwsmedia steken. Ook geeft deze bron inzicht in het huidige gebruik van ICT media. E communications household Survey uit april 2007 van Eurobarometer geeft info over vormen van TV ontvangst en communicatiediensten in de EU. Uit de jaarverslagen van 2004 en 2006 van de Maltese uitzendautoriteit MBA werden veel gegevens gehaald over programma-aanbod en consumptie van uitzendmedia. M.b.t persvrij­heid kan verwezen worden naar de internationale persinstellingen Freedom House, IPI (http://www.freemedia.at/) en verslaggevers zon­der grenzen (http://www.rsf.org/). Eurobarometer 225 wave 63.1 biedt gegevens over het informatieniveau en de mate van politieke emancipatie in de EU: Op de site van Eurostat staat recente informatie over internetgebruik van huishoudens en huishoudelijke uitgaven in de EU landen. Voor spe­cifieke zaken en achtergronden werd Wikipedia gebruikt als internetbron. Up-to-date gedetailleerde info over marke­ting en media is, behalve op of via deze website, ook (maar dan wel tegen betaling) ver­krijgbaar via EAO (European Audiovisual Observatory), WAN (world association of newspapers, FIPP (Internationale federatie periodiekenpers) en WARC (World Ad­vertising Research Centre) op http://www.warc.com/

Achtergrond, mediagroepen en huidige trends

De Maltese eilanden worden al meer dan 7000 jaar bewoond. Veel Maltezen beschouwen zich als afstammelingen van de Phoenicische zeevaarders die zich er rond 800 v Chr. vestigden. Nadien zijn er echter in ieder geval Romeinen, joden, Arabieren, Sicilianen en anderen uit het huidige Italië, Normandische edelen, leden van de Spaanse Johannieter orde, Fransen en Engelsen komen wonen; hetgeen deze claim vervaagt. Tegenwoordig worden bootvluchtelingen door velen als een probleem ervaren. In 1814 kwam Malta als kroonkolonie bij het Britse gemenebest. Toen werd het Engels de officiële voertaal, een status die de eigen Maltese taal pas kreeg in 1934. In het Maltees zijn Phoenicische, Arabische en Romaanse invloeden terug te vinden. Het bleef lang de ongeschreven volkstaal, maar tegenwoordig komt het in de Maltese kranten en elektronische media veel voor naast Engels. Italiaans (en later Engels) zijn de cultuurtalen. Veel Maltezen verstaan en/of spreken het Italiaans ook nu nog en men kijkt veel naar Italiaanse TV zenders. Ook de roomse kerk drukt een belangrijk stempel op de Maltese cultuur. Tijdens de 2^e wereldoorlog hadden de eilanden zwaar te lijden onder de bombardementen van de Asmogendheden, maar ze bleven in Britse handen. In 1964 werden ze zelfstandig. Nadien werd het staatje een centrum van scheepsbouw en reparatie, offshore banking en toerisme. Met bijna 400.000 vaste bewoners op een oppervlak iets groter dan het eiland Texel is Malta veel dichter bevolkt dan Nederland. De bevolkingsgrootte in aanmerking genomen is het medialandschap rijk en gevarieerd. Er zijn onafhankelijke media, maar media van belangengroepen spelen nog steeds een hoofdrol. Kranten en uitzendmedia van de roomse kerk en van politieke partijen hebben een groot bereik. Hetzelfde geldt overigens voor media uit het buitenland

Perspublicaties verschenen tot rond 1920 bijna allemaal in het Engels of Italiaans. Vaak ging het om uitgaven uit deze landen. In de 18^e eeuw en`19^e eeuw kwamen in Malta zelf ook al krantjes uit die de belangen van hun uitgever bepleitten. Ze waren soms anti-Brits, pro Italiaans of voor meer invloed van de paus. Behoudende kerkbladen speelden een hoofdrol in de polemiek tussen de verschillende groepen. Een pleidooi van Gorg Mitrovich in 1836 voor het instellen van een volksraad op historische gronden mondde er in 1839 in uit dat de Britten de Maltezen persvrijheid gaven. Al vrij snel daarna verschenen de eerste eigen plaatselijke kranten. De oudste krantenuitgever is het in 1922 door Lord Gerald Strickland opgerichte Progress Press/ Allied Newspapers Ltd. Ze geeft ondermeer de Engelstalige krant Times of Malta uit, de grootste en oudste krant van de eilandengroep. Standard publications publiceert ook een aantal belangrijke Engelstalige titels en Union Press Co van de vakbond geeft kranten en tijdschriften in het Maltees uit. Andere belangrijke kranten vinden hun weg naar de gebruiker via de Maltese Arbeiderspartij en de Nationalistische partij. Deze beide partijen beheren ook grote commerciële TV en radiozenders. Daarnaast zijn er niet te verwaarlozen radiozenders van de groene partij en de roomse kerk. PBS, de publieke omroep van Malta heeft de meest bekeken Maltese TV zender en de op 2 na meest beluisterde radiozender in handen. Ook wordt veel gekeken naar Italiaanse TV zenders. De internetdichtheid is hoog (47% van de aangeslotenen had breedbandinternet in februari 2006) en alle belangrijke media hebben websites. De voornaamste kabel en internetprovider heet Melita.

Gezien de resultaten van het uit 2002 daterende onderzoek naar tijdsbesteding onder de bevolking vanaf 10 zijn de Maltezen volgens de eigen opgaven geen grote lezers. Maltezen met een baan hebben weinig vrije tijd. Ook al doordat Malta een rijk verenigingsleven heeft, houdt men relatief weinig tijd over voor massamedia. Gemiddeld werd daaraan rond 2u10min p/d besteedt, bij 10-14 jarigen veel meer en bij 35 tot 40 jarigen minder (van 1½ uur p/d op werkdagen tot ruim 2 uur p/d in weekenden). Het betrof hier ruim 40% van de beschikbare vrije tijd (gehuwden 45%; alleenstaanden 35%). Van de vrije tijd die in massamedia werd gestoken ging ruim 90% op aan TV kijken zodat voor het lezen van kranten of tijdschriften gemiddeld hooguit een kwartier p/d overbleef. Naar de radio luisteren scoorde nog lager. Het TV bereik ligt op 99% van de bevolking en het radiobereik op 89%. Volgens Pressreference werden in 2001 per 1000 inwoners 145 kranten gelezen. WAN meldde in haar World Presstrends overzicht van 4 juni 2007 voor 2006 voor kranten een oplagetoename van 5,3% en voor de periode 2002-2006 een groei van maar liefst 25%. Volgens het Maltese CBS was in 2006 de internetdichtheid onder huishoudens 53% (EU 49%). De interesse in politiek en actualiteit onder Maltezen van 15+ lag in 2005 onder het EU gemiddelde (59% geïnteresseerd, 2 na laagste EU25; EU25 67%). Het deel dat zich goed geïnformeerd achtte lag vrijwel op het gemeenschapsgemiddelde (57 om 58%), 3% van de Maltezen kon hun mate van geïnformeerd zijn niet inschatten en de rest (40%) vond zichzelf onvoldoende geïnformeerd (EU 41%). Het volksdeel dat dacht te weten hoe het de eigen stem moest laten horen aangaande politiek en publieke zaken lag met 34% precies op het EU25 gemiddelde.

Wetgeving en mediavrijheid

Vrijheid en meningsuiting en persvrijheid zijn opgenomen in artikel 41 van de Maltese grondwet uit 1964 onder het voorbehoud van een aantal beperkingen in de sfeer van openbare veiligheid, moraal, eer, recht en vrijheid van derden etc. Zo mogen de Deense Mohammed cartoons bijv niet op TV worden getoond. Volgens de perswet uit 1974 kan smaad uitmonden in maximaal 6 maanden gevangenisstraf, maar men heeft zelden een beroep op deze wet hoeven doen. In de uitzendwet uit 1991 zijn de richtlijnen uitgezet voor radio en TV zenders. Zo kunnen alleen in Malta geregistreerde uitzendmedia een zendvergunning krijgen. Een amendement uit 1993 maakte het mogelijk dat organisaties een radio en een TV zender konden beginnen. In 2000 volgde een aanvulling om uitzendmedia op één lijn te krijgen met de Europese richtlijnen in TV zonder grenzen. De wetgeving wordt gehandhaafd door de Maltese uitzendautoriteit die wordt benoemd door de regering in overleg met de oppositie. De autoriteit moet toezien op een eerlijke verdeling van middelen en tijd over de diverse stromingen, op de inhoud van de media en op de ethiek. Ze verdeelt de uitzendvergunningen en kan straffen uitdelen. In 2004 werd een onafhankelijke TV zender door de uitzendautoriteit beboet vanwege racistische en haatzaaiende uitlatingen van een onafhankelijke kandidaat voor het Europese parlement in een interview. Ook kwam er in dat jaar een nieuwe opzet van de publiek omroep. Een punt van zorg is dat naast reclame het verkopen van zendtijd aan buitenlandse producers daarvoor een belangrijke bron van inkomsten vormt en dat dit de kwaliteit van het gebodene niet ten goede komt.

De pers is onafhankelijk en regelt haar zaken via het instituut van Maltese journalisten IGM. Deze instelling beperkt haar activiteiten niet tot de pers. Zo werd in 2006 een klacht behandeld van TV omroep Super 1 over een verslaggever die door het kantoor van de premier de mogelijkheid was ontnomen om op een congres vragen te stellen. Malta kent geen antitrust wetgeving, maar de overheid moedigt mediadiversiteit actief aan en monopolievorming komt in de media niet voor. Wel is zo’n 80% ervan in Maltese handen. In 2006 stond Malta niet in de persvrijheidindex van verslaggevers zonder grenzen die 168 plaatsen telt voor 222 landen. In 2006 werden de eilanden door deze club tezamen met een aantal andere EU10 landen echter expliciet bestempeld als oase van rust voor de journalist.

Clubs, organisaties en instanties

Op Malta is geen persagentschap. Nieuws wordt voornamelijk verspreid via de Amerikaanse persagentschappen Reuters en A.P. Als journalistenclubs bestaan het Maltese instituut van Journalisten IGM met daarnaast sinds kort het Journalisten Comité. Ook zijn er de Maltese Drukkersbond en de Internationale Adverteerderbond Malta Chapter. De Maltese uitzendautoriteit gaat over alle elektronische media, incl. het internet. Wie een nieuwe krant wil beginnen hoeft zich alleen te laten registreren bij het Persregister (er is geen vergunning nodig). 

Consumentengedrag en reclame

Van de Maltese huishoudelijke uitgaven ging in 2006 naar EU27 maatstaven een groot deel op aan communicatie (4,7% in 2006, EU27 2,8% in 2005), restaurants en hotels (13 om 8,9%), eten en niet alcoholisch drinken (16,3 om 12,8%), meubilair en woningonderhoud (8,4 om 6,3%), recreatie en cultuur (11 om 9,5%), educatie (1,2 om 1%) en vervoer (14,3 om 13,5%). Men gaf naar verhouding weinig uit aan directe woonlasten (21,7 om 11,6%), gezondheid (3,5 om 2,5%), alcohol, tabak en narcotica (3 om 3,6%), kleding en schoeisel (5 om 5,8%) en diversen (9 om 10,7%). Tussen 2003 en 2005 ging het aandeel van de uitgaven voor directe woonlasten, vervoer en diversen omhoog en de aandelen voor eten en drinken, kleding en schoeisel en restaurants en hotels vertoonden een dalende tendens. Volgens WAN lagen de advertentie-uitgaven in Malta in 2002 op €10,8 miljoen (+8% ten opzichte van 2001). Daarvan ging het grootste deel (bijna 40%; €4,2 miljoen) naar dagbladen, gevolgd door de TV (bijna 30%, €3,2 miljoen), tijdschriften (15%; €1,7 miljoen), radio 10%, €1,1 miljoen), buitenreclame (4% € 0,5 miljoen) en bioscoop (1%, €0,1 miljoen). De uitgaven voor radio en tijdschriftenreclame vertoonden de duidelijkste stijging. Omdat de dagbladoplagen tussen 2002 en 2006 flink omhoog gingen stijgen hun advertentie-inkomsten wellicht ook.