Inleiding

In ieder land en iedere cultuur overal ter wereld speelt mentale programmering een be­langrijke rol. Waarden en normen van de maatschappij waarin we opgroeien worden ons van jongs af aan via ouders, opvoeding, onderwijs en media met de paplepel ingegoten. Van daaruit raken we geconditioneerd en we starten allemaal vanuit de illusie dat onze vanzelfsprekende kijk op de samenleving de kijk van iedereen is. Hieronder zullen een aantal praktische gevolgen worden geschetst van een Hongaars perspectief en van de wijze waarop dat zich kan uiten binnen de samenleving. Ook onder wetenswaardigheden/ cultuurdimensies van Hofstede staat de nodige info.

Zonder woorden en kennismaking

Op http://www.kwintessential.co.uk/resources/country-profiles.html zijn omgangregels te vinden.

In Hongarije is net als in bijv Duitsland, Oostenrijk en Tsjechië de spreektoon in de publieke ruimte gedempt. Men roept een bekende bijv liever niet toe over straat.

Terughoudendheid en de ogen neerslaan kan achterdocht oproepen. Oogcontact is gebruikelijk tijdens gesprekken.

Bij het kennismaken schudt men elkaar de hand onder oogcontact. De man laat het initi­atief aan de vrouw.

Bij vrouwen die men al kent is een lichte kus op iedere wang niet ongewoon (links beginnen). Oudere mannen maken bij vrouwen die ze goed kennen nogal eens een buiging vergezeld van een handkus (ouderwetse hoffelijkheid). 

Elkaars rug, armen of schouders aanraken doet men slechts bij goede vrienden.

In Hongarije noemt men de voornaam na de achternaam bij het kennismaken. Ge­trouwde vrouwen nemen in Hongarije de achternaam van hun man aan en voegen “ne” toe aan diens voornaam. Zo zou de vrouw van Jan de Groot (Nagy János) zich voorstellen als mevrouw Nagy (spreek uit “notsj)” Jánosne.

Men weet dat Hongaars voor buitenlanders minstens even moeilijk is als buitenlands voor Hongaren. Mede daarom waarderen velen het wanneer de buitenlander een paar woordjes Hongaars kent.

Gespreksvoering en gespreksonderwerpen

Gespreksthema’s uit kunst, cultuur (zowel culturele onderwerpen als verscheidenheid aan culturen), wetenschap, folklore en sport vindt men vaak interessant.

Men heeft respect voor ouderen en voorgeslacht. Fokken van dierenrassen, paarden en  paardrijden zijn in Hongarije ook populair, mede vanuit de historie.

Hongaarse geschiedenis of Hongaars patriottisme op de hak nemen wordt vaak niet gewaardeerd. M.n bij rechtse nationalisten ligt het verdrag van Trianon, waarbij Hongarije zoveel grondgebied verloor, gevoelig.

De opstand van 1956 kan gevoelig liggen bij ouderen en politiek rechts. Het openlijk etaleren van communistische of fascistische symbolen is bij wet verboden. De vroegere Joegoslavische leider Josip Tito is wel populair.

Met een vol gemoed refereren aan historisch leed kan weer wel. Zo kennen Hongaren de uitdrukking “wij Hongaren dansen met tranen in de ogen”.

Bij een beginnend contact worden persoonlijke vragen opdringerig gevonden. Een heldere geest en realisme worden dan gewaardeerd.

Hongaren worden snel moe van alleen maar kommer en kwel; tegenslag en falen en ze houden vaak niet van vaagheden en eufemismen.

Ze houden meestal wel van sterke of kleurrijke verhalen en grappige anekdotes en ko­men eerlijk uit voor gevoelens en standpunten.

Vanuit betrokkenheid emoties tonen in een gesprek wordt eerlijk gevonden en constructief opgevat.

Bij een gesprek mogen deelnemers aan het gesprek onderbreken (onderling geldt het recht van de sterkste).

Onderbreken of tussenkomst door buitenstaanders wordt onbeleefd gevonden. Deze wenden de ogen af uit beleefdheid wanneer een groepje dat met elkaar praat persoonlijke details uitwisselt.

Men is eerder geïnteresseerd in melancholie en eindigheid dan in optimisme en ideeën over een hiernamaals. Optimisme wordt snel oppervlakkig gevonden.

In Hongarije wordt echter ook gewaardeerd dat men vertelt waar men trots op is. In die zin is opvallen gewenst. Woordkeus is belangrijk, want trots kan worden gekrenkt.

Nader contact

Een buitenstaander komt er in Hongarije niet zo makkelijk tussen, maar wie één keer is opgenomen laat men niet snel vallen en kan op de anderen rekenen.

Veel Hongaren geven nog liever een fout antwoord op een vraag dan dat ze het ant­woord schuldig moeten blijven. Ook zullen velen uit trots geen hulp inroepen. Men zegt dan liever “nem lehet” (er is een probleem).

Hongaren zijn vaak hartelijk en behulpzaam. Bezorgdheid over het welzijn van de an­der staat hoog in de waardehiërarchie.

Men vindt dat zorg, betrokkenheid en investeren in elkaar de waarde en de kwaliteit van het contact verhogen.

Vrienden en familie worden in Hongarije erg belangrijk gevonden. Dergelijke netwer­ken worden onder meer benut om bureaucratische rompslomp te omzeilen.

Bij een vriendschap of een vertrouwensband hoort het uitwisselen van persoonlijke en intieme details.

Hongaren zijn stipt met afspraken. Wie verlaat is belt even en legt het uit. Speling: bij uitnodigingen thuis 5 minuten en bij feestjes een half uur. 

Men doet bij het binnenkomen van een woning, vaker dan in NL, de schoenen uit. Men vraagt niet om een rondleiding door het huis.

Wie bij iemand thuis te eten wordt uitgenodigd neemt wat mee, bijv een doos bon­bons, bloemen (oneven aantal; geen lelies, chrysanten of rode rozen) of likeur.

Wijn uit het buitenland kan verkeerd vallen omdat daardoor Hongarije als wijnland wordt miskend. Giften worden bij overhandiging geopend.

Tafeletiquette

Bij het proosten heft men in Hongarije het glas, maar m.n ouderen tikken vaak geen bierglazen of bierflessen (een in de historie ontstane gewoonte).

De gastvrouw wenst bij iedere gang iedereen eerst smakelijk eten. De eregast doet de eerste toast op de gezondheid van de aanwezigen.

De gastvrouw begint met eten. Tijdens het eten gaan geen ellebogen op tafel, maar zijn de handen wel zichtbaar.  

De variëteit en hoeveelheden voedsel dienen als graadmeter van de gastvrijheid. Daarom is het goed om overal wat van te proeven. Men eet met mes en vork.  

Een leeg glas wordt bijgeschonken. Wie niet meer wil drinken laat het glas halfvol.

Vork en mes gekruist op het bord betekent dat men meer wil. Het bestek naast elkaar op de rechterkant van het bord wil zeggen dat men is uitgegeten.

Aan het eind van de maaltijd brengt iemand een toast uit op de gastvrijheid van de gast­vrouw/heer.

Beginnend zakelijk contact

Een kruiwagen helpt bij het tot stand brengen van zakelijk contact evenals het deelnemen aan gezellig samenzijn met de incrowd (etentje, cultuur).

In het kennismakingsproces kan men veel uitnodigingen verwachten voor diners of cultu­rele gebeurtenissen. Het beantwoorden met soortgelijke uitnodigingen is gebrui­kelijk. Thuis uitnodigen doet men in de zakenwereld niet zo snel.

Bij zakelijke contacten wordt tegenwoordig het meest Engels gesproken. Bij de oudere generatie is het echter nog vaak Duits.

Veel zakelijke contacten worden gelegd via vakbeurzen. Geïntroduceerd worden door een vertrouwenspersoon werkt ook hier goed.

Telefonisch contact gevolgd door bezoeken zet zoden aan de dijk, alleen mailing niet. Afspraken worden ruim tevoren schriftelijk aangekondigd en daarna telefonisch gemaakt.

Cadeaus meenemen bij een eerste zakelijke contact is niet echt nodig. Hongaren geven bij een tegenbezoek vaak kleine typisch Hongaarse attenties met een persoonlijk tintje.

Men is erg punctueel met afspraken. Het vinden van een parkeerplaats kan in Boeda­pest veel tijd kosten.

Wie opgehouden is belt even en legt het uit. Het op het laatste moment afgelasten van een bijeenkomst wordt uiterst onbeschoft gevonden.

Zakelijke besprekingen hebben in Hongarije een formeel karakter. Men draagt nette kle­ding (heren donker pak, wit overhemd, stropdas; dames mantelpakje of elegante kleding met smaakvolle sieraden). Wie het colbertje uit wil doen vraagt het eerst.

Wie zich bij een eerste zakelijke kennis­making voorstelt met titel en achternaam kan zich geen buil vallen.

Hongaarse zakenmensen geven vaak een visitekaartje. Ze nemen dikwijls een Engelse of Duitse variant en een Hongaarse versie (voornaam na de achternaam) mee.

Ook heeft men wel dubbelzijdig bedrukte tweetalige kaartjes. Op de kaartjes staan ondermeer titulatuur en de oprichtingsdatum van het bedrijf.  

Nederlanders zijn gewend om te werken op basis van overleg, gelijkwaardigheid en consensus, maar Hongaren vissen naar posities met bevoegdheden en verantwoordelijkheden. 

Streven naar efficiëntie en snel ter zake willen komen komt op de Hongaar al gauw onpersoonlijk en ongeïnteresseerd over.

In Hongarije wil men het liefste zakendoen met mensen die men kent en vertrouwt en men voelt dat daar een persoonlijke relatie voor nodig is.

Eerste zakelijke ontmoetingen zijn daarom vooral bedoeld om elkaar beter te leren kennen. Hon­garen gebruiken ze ook om de betrouwbaarheid uit te testen.

Het initiatief om over te gaan op het zakelijke kan het beste aan de Hongaren worden gelaten. Hongaren laten dit initiatief aan de gastheer.

Men lokt elkaar bijv uit om het verleden van het eigen bedrijf en de beleve­nissen daarbij op bloemrijke wijze uit de doeken te doen.

De belangrijkste delegatieleden zijn meestal de ouderen. Deze kennen soms geen bui­tenlandse talen.  

Ervaren zakenmensen uit het buitenland vinden het oogcontact e.d. met hen vaak belangrijker dan het contact met de junior medewerker die bijv. wel Engels of Duits spreekt.

Een goede tolk kan soms erg belangrijk zijn. Vertalen kan korter of langer duren dan de hoeveelheid taal die men bijv in het Engels, Duits of Nederlands nodig heeft.

Vakkundigheid en betrouwbaarheid, een grondige voorbereiding en planmatig werken worden in Hongarije erg gewaardeerd.

Net als in andere voormalige Oostbloklanden, worden in Hongarije zakenbesprekin­gen vaak afgesloten met een gezamenlijke borrel.

Ook een zakenlunch of diner is niet ongewoon. Tijdens het eten wordt niet over zaken gepraat.

Zakelijk vervolg

De duur van onderhandelingen varieert onder andere met de mate waarin men elkaar vertrouwt. Met overheden duren ze altijd lang.

Hongaren willen vaak het naatje van de kous weten en alles precies snappen voordat ze ergens voor tekenen. Een agenda hoeft niet persé afgewerkt te worden. Indien het niet lukt wordt hij opgeschoven naar de volgende keer.

Presenta­ties dienen een grondig, bondig en feitelijk gedeelte met vergelijkingen te bevatten; dat gelardeerd wordt met plastische en aansprekende anekdotes waaruit blijkt dat over zaken die de Hongaren bezig houden is nagedacht.

Vaak wordt een grondige en duidelijke samenvatting van presentaties in het Hon­gaars meegenomen en uitgereikt. Ook tolken krijgen precieze instructies.

De meeste bedrijven in Hongarije kennen een hiërarchische structuur. Belangrijke be­slissingen worden slechts op een hoog niveau genomen.

Aan delegeren van be­voegdheden doet men niet en delegeren wordt niet altijd goed begrepen.

De Hongaren zijn vaardige onderhandelaars. Ze houden niet van confronterend ge­drag en reageren averechts op druk om te ondertekenen.

Contracten zijn duidelijk en beknopt. Ze worden beschouwd als een intentieverklaring. Men gaat er vanuit dat ze aangepast kunnen worden bij onverwachte veranderingen