Inleiding

In ieder land en iedere cultuur overal ter wereld speelt mentale programmering een be­langrijke rol. Waarden en normen van de maatschappij waarin we opgroeien worden ons van jongs af aan via ouders, opvoeding, onderwijs en media met de paplepel ingegoten. Van daaruit raken we geconditioneerd en we starten allemaal vanuit de illusie dat onze vanzelfsprekende kijk op de samenleving de kijk van iedereen is. Hieronder zullen een aantal praktische gevolgen worden geschetst van een Iers perspectief en van de wijze waarop dat zich kan uiten binnen de samenleving. Ook onder wetenswaardigheden/ cultuurdimensies van Hofstede staat de nodige info m.b.t. communicatie.

Bronnen

Op http://www.kwintessential.co.uk/resources/country-profiles.html zijn omgangregels te vinden.

Ook op http://wikitravel.org/en/Republic_of_Ireland en op de landenwebsite van de EVD staat de nodige info

Op wikitravel staan ook een paar frasen in het Iers met de uitspraak in fonetisch Engels. De buitenlander die zich uitslooft loopt kans er tussen genomen te worden doordat men foutief vertaalde schuttingtaal e.d. aanreikt. 

Kleding/ zonder woorden

Ieren kleden zich het liefst makkelijk en niet te opvallend. Bij informele gelegenheden dragen beide geslachten dikwijls wol of tweed en men gebruikt gedekte kleuren.

Bij formele en zakelijke bijeenkomsten dragen mannen pakken en een strop­das en vrouwen mantelpakjes rokken, jurken en blouses (zelden een broek).

Bij restaurants en op feestjes bij iemand thuis zijn colbertjes en stropdassen zelden nodig.

Aan omgangsvormen tilt men niet al te zwaar. De omgang is ontspannen. De onderlinge fysieke afstand is vrij klein voor een noordwest Europese land.

In het verkeer is men beleefd. Wanneer een bestuurder gelegenheid biedt zich in te laten halen wuift de passant even om te bedanken.

Ter begroeting en als afscheid geeft men glimlachend een stevige handdruk onder oogcontact. Bij een 1^e contact neemt de dame het initiatief.

Men schudt ook oudere kinderen de hand. Bij zakenbijeenkomsten schudt men iedereen de hand.

Begroetingen zijn warm en vriendelijk en monden vaak uit in een gesprekje. Ook tijdens gesprekken is oogcontact norm.

Als in Ierland vrouwen de ruimte binnenkomen staan de mannen op. In het openbaar vervoer staat men op voor bejaarden, zwangere vrouwen en gehandicapten.

Men houdt de deur open voor mensen die volgen en mannen laten vrouwen voorgaan.   

Met de handen in de zakken met iemand staan praten en met de enkel over de knie zit­ten gelden als onbeleefd. Het kruisen van de benen bij de enkels geldt als netjes.

Men wijst iemand aan of wenkt iemand met een hoofdknik. Het aanraken van de ei­gen neus is een teken van vertrouwelijkheid.

In rijen dringt men niet voor. Men ziet in de rij staan wel vaak als gelegenheid om een praatje te maken.

In brieven zet men geen punt achter de afkortingen Mr, Mrs en Miss. Deze worden  niet als afkorting gezien maar als woord. Een chirurg wordt met “mister” aangesproken i.p.v. met “doctor”.

Publieke uitingen van affectie zijn schaars en worden voorbehouden aan familie en goede vrienden.

Algemeen: privé en zakelijk

Ieren willen de dingen graag op hun eigen manier doen en ze verwachten van ande­ren dat ze de Ierse manier overnemen. Wie bijv. volhardt in een Hollandse stijl heeft weinig kans van slagen voor zover die niet aansluit bij de Ierse stijl.

Ieren delen met Welshmen en Schotten een sterke familiegerichtheid, een afkeer van elitair klassendenken en kapsones en waardering van oprechtheid.

M.n. de omgang met familieleden van de eigen generatie is intensief. De streek van afkomst wordt gekoesterd.

Ieren vinden het meestal erg vervelend om abusievelijk als Engels te worden betiteld. Ook ziet men liever geen parallellen tussen de Ierse en de Engelse cultuur.

Meestal zijn het harde werkers, maar ze willen ook ontspanning op zijn tijd en ze willen niet worden opgejaagd.

Men houdt niet zo van het etaleren van rijkdom, behalve in het kader van liefdadigheid. Bescheidenheid staat hoog in de waardehiërarchie.

Zeker in de zakelijke sfeer en bij een eerste kennisma­king wordt luidruchtig, agressief, overdreven, arrogant en opdringerig gedrag verme­den.

Ieren hebben vaak moeite met nee zeggen. Vaak zegt men misschien of men rea­geert ontwijkend (het Iers kent geen ja en nee).

Ook wil men liever niet publiekelijk complimenten krijgen. Uitdrukkingen in de sfeer van “geen dank” en “het was de moeite niet” zijn erg gangbaar.  

In Ierland staan welsprekendheid en het verfraaien van de werkelijkheid wel in aanzien. Men vertelt graag mooie verhalen die boeien en men weet dat van elkaar.

Door de bank genomen is men hoffelijk en geestig met ruimte voor gas­ten. Plagen moet niet persoonlijk worden opgevat.

De Ieren laten het niet zo merken, maar hebben vaak een hekel aan autoriteit en bu­reaucratie. Het discreet ondermijnen van gezag wordt op prijs gesteld en excen­triekelingen, rebellen en artiesten worden vaak heimelijk bewonderd.

De combinatie van romanticus en perfectionist is veel Ieren niet vreemd. Dit kan zich uiten in een sterk verantwoordelijkheid en schuldgevoel en een neiging om anderen de schuld in de schoenen te schuiven zodat men zelf slachtoffer wordt.

Ieren die elkaar al lang kennen gedragen zich tamelijk expressief (bijv. in een pub), maar wie nieuw is stelt zich bescheiden en terughoudend op.

Meestal wordt men al vrij snel na de eerste kennismaking uitgenodigd om elkaar bij de voornaam aan te spreken.

Wie betiteld wordt als “plain” wordt gezien als iemand die er bij hoort.

Hoewel men persoonlijke vragen kan stellen respecteert men persoonlijke ruimte.

  

De Ieren zijn niet zo precies met afspraken. Vaak komt men wat te laat. M.n. bij zake­lijke afspraken wordt wel verwacht dat de genodigde er is wanneer men komt.

Wie wil vragen om mee te mogen rijden, vraagt niet om een “ride” (zoals in Amerika), maar om een lift. Bij taxiritten gaat men diagonaal achter de chauffeur zitten.

Gespreksonderwerpen

Gespreksonderwerpen die men beter kan mijden zijn godsdienstkwesties, de problemen in Noord-Ierland, vergelijken van Ieren in Ierland met Ieren elders, seks en seksegebonden rollen, immigranten en controversiële sociale kwesties m.b.t. Ierland.

Aan te bevelen gespreksonderwerpen zijn eigen reiservaringen in Ierland, Ierse cul­tuur (kunst, literatuur, muziek, Kelten), sport, (huis)dieren, drank en pubs, positieve kanten van de Ierse economie en het weer (Ieren houden wel van ruig weer).

Ierse zelfspot kan het beste omgebogen worden naar een grap over eigen land. Bij gesprekken is er iets mis wanneer er stiltes vallen.

Horeca

Men trekt de aandacht van bedienend personeel via oogcontact of een knikje, niet via roepen of wuiven. Op publieke toiletten betekent “fir” heren en “mna” dames.

In Ierland zijn rekeningen inclusief bedieningsgeld. In hotels krijgen kruiers en kamer­meisjes een kleine fooi. Taxichauffeurs krijgen vaak zo’n 10%.

In sommige hotels is overdag alleen koud water. Men vraagt aan de balie wanneer er warm water is.

Drinken is in Ierland een belangrijk sociaal ritueel. Gasten drinken mee, behoudens reli­gieuze en gezondheidsredenen.

Mannen bestellen meestal een pint bier en vrouwen een halve pint of een glas. De mannen bestellen om beurten rondjes voor iedereen (inclusief de vrouwen).

Wie in een pub whisky wil drinken bestelt geen Schotse, maar Ierse whisky. Drank wordt in Ierland puur gedronken. Wie om ijs vraagt krijgt één blokje.

Shandy, een mengsel van bier en limonade, is eveneens populair. Bij zakelijke etentjes wordt ook wel wijn gedronken.

Wie anderen uitnodigt betaalt, maar de gast biedt uit beleefdheid aan om te betalen. Vaak heeft de gastheer de betaling al van tevoren geregeld.

Bij Ieren thuis en etentjes

De Ieren zijn erg gastvrij. Men nodigt vaak al snel anderen thuis uit. Genodigden komen nooit te vroeg en meestal wat te laat.

Naast een attentie voor de gastvrouw/ heer (bijv. een fles wijn, een doos bonbons of een bos bloemen) neemt men vaak ook iets voor de kinderen mee. Een persoonlijk cadeau waarover is nagedacht is belangrijker dan duur.

Rode rozen worden geassocieerd met romantiek en witte lelies met begrafenissen. Giften worden bij overhandiging open gemaakt.  

Men kent in Ierland net als in Engeland “high tea” tussen 4 en 6 uur ’s middags.

Een vrouw die niet uit is op een relatie kan voor alle duidelijkheid een man beter uitnodi­gen om te gaan lunchen dan om te gaan dineren. Wanneer ze de lunch wil betalen, moet ze dat van het begin af aan duidelijk maken. 

Partners gaan in Ierland vaak mee naar zakenetentjes. Wie een etentje organiseert en de eigen partner wil meenemen, nodigt de gasten uit om met partner te komen.

De gastheer geeft de tafelschikking aan. Het hoofd van de tafel is de meest eervolle plaats.

De gastheer en de gastvrouw zitten beide aan een hoofd van de tafel tegen­over elkaar. De belangrijkste gasten zitten respectievelijk ter linker en ter rechterzijde. 

Ook komt het voor dat partners ieder afzonderlijk naast een onbekende worden ge­plaatst. Dit doet men om de onderlinge communicatie te bevorderen.

Als gast laat men de gastheer beginnen met toasten en daarna kan men als gast een toast retour doen. Men proost door “slainte” (uitspraak: sloancha) te zeggen.

In Ierland krijgt men grote hoeveelheden opgediend en het wordt onbeleefd gevon­den om eten te laten staan.

Wie uitgegeten is legt het bestek op de rechterkant het bord. Bestek op het bord leg­gen wordt overigens altijd opgevat als teken dat men niet meer wil eten.

Bij etentjes thuis gaat het vaak tamelijk informeel toe. Na afloop biedt de gast bijv. aan om te helpen met afruimen.

Na enige tijd schrijft men de gastvrouw vaak een bedankbriefje. Een etentje terugge­ven kan altijd als teken van waardering, maar het hoeft niet uitvoeriger te zijn.

Zakelijk contact

Veel van het boven beschrevene geldt evenzeer in zakelijke situaties.

Een zakelijke afspraak komt vaak tot stand via bemiddeling van een goed ingevoerde derde partij.

Afspraken worden meestal enkele weken van tevoren gemaakt. Tussen 1 en 2 uur ’s middags zijn veel bedrijven en instellingen dicht vanwege de lunchpauze.

Titulatuur heeft in Ierland geen hoge prioriteit. Ieren zijn niet zo punctueel bij zakelijke afspraken, maar de genodigde moet er wel zijn wanneer de gastheer komt.

Men heeft een he­kel aan een snobistische, afstandelijke of dogmatische opstelling.

Ieren bespreken bijv. graag zaken bij een (pub)lunch of een partijtje golf. Wie zakengasten meeneemt naar de pub geeft als eerste een rondje.

Bij vergaderingen kent men een inleidende fase om een onderlinge verstandhouding tot stand te brengen.

Men begroet elkaar onder oogcontact met een stevige handdruk en “how are you”. Het Engelse “how do you do” en het Amerikaanse “have a nice day” is niet erg populair.

Men wil graag veel over de ander te weten komen zonder zichzelf bloot te geven. Een kort antwoord wordt nogal eens opgevat als stug.

Veel dingen worden in Ierland tussen de regels door gezegd. Men is echter vaak be­wust direct om een argument kracht bij te zetten.

Visitekaartjes worden zonder veel omhaal uitgewisseld na de kennismaking, maar lang niet alle zakenmensen hebben ze bij zich.

Plannen en strategie is in Ierland meestal korte termijnwerk en ook beslissingen wor­den op korte termijn genomen. Toch wil de Ier niet onder druk worden gezet.

Men houdt niet van agressieve verkoopmethoden en van het verkopen door produc­ten van anderen onderuit te halen.

Achter de beminnelijk en soepele buitenkant van Ieren zit vaak een slimme en vasthou­dende onderhandelaar.

Naast nuchterheid, realisme en eenvoud worden welsprekendheid en geestigheid erg op prijs gesteld bij presentaties. Voor veel Ieren is het spel belangrijker dan de knikkers.

De meeste bedrijven in Ierland zijn klein. Naarmate ze groter worden, wordt de kloof tus­sen leiding en personeel ook groter, al is dat aan de buitenkant niet zo te merken.

Veel oudere bedrijven kennen een old boys network; waarbij de directieleden elkaar al  kenden voordat ze bij het bedrijf werkten