Geschiedenis en ontwikkeling van de omroep

De publieke omroep had haar 1^e radio-uitzending in 1926 vanuit de toenmalige hoofdstad Kaunas (Vilnius was toen in Russische handen). In 1940 werd de staatsradio door de Sovjet bezetter omgedoopt in RR comité. Behoudens een korte onderbreking tijdens de Duitse bezetting vielen de Litouwse media tot eind 80er jaren onder het Sovjet regime met bijbehorend beleid incl. censuur. In 1948 werd een geluidsarchief ingesteld bij de radio en sinds 1953 zijn daaruit kopieën gemaakt (m.n van culturele hoogtepunten). De eerste TV uitzending vond in Litouwen plaats in 1957. In 1990 ging de Litouwse radio en TV een eigen beleid voeren waarop in 1991 een tijdelijke bezetting van de uitzendfaciliteiten volgde door Sovjettroepen. In 1993 werd men lid van de Europese uitzendclub EBU. In 2003 begon bij de publieke omroep het 2^e net LTV2 met de nadruk op educatie en cultuur met uitzenden. Sinds 2004 wordt de hele radioproductie gearchiveerd. In Litouwen zijn nooit omroepbijdragen ingevoerd, maar men is het wel van plan. De publieke omroep verzet zich tegen overheidsbemoeienis en reguleert alles zelf. Wel wordt ze voor zo’n 75% betaald uit belastinggeld. Rond 24% van de inkomsten komen uit reclame en 1% uit andere bronnen. Het budget van de publieke omroep lag in 2003 op €14,5 miljoen (TV 10,6 miljoen, radio 3,9 miljoen). Ze moet zich houden aan zelf voorgestelde zendtijdquota qua onderwerpen. Voor alle zendgemachtigden geldt een maximum aan reclame-uitzendtijd van 15% van de totale zendtijd (incl. teleshopping 20%).

De 1^e commerciële TV zendgemachtigden waren lokale TV zenders die vanaf 1989 ondermeer programma’s heruitzonden van buitenlandse satellietkanalen en van piraten. In 2004 waren er 3 landelijke, 9 regionale en 21 lokale commerciële TV zenders. Van de regionale TV zenders zenden er 2 in het Litouws,  5 in het Litouws en Russisch en 2 in meerdere talen uit. De landelijke commerciële zender TV3 begon in 1992 als Tele3. Nadat de eigenaar in 1996 failliet ging werd ze opgekocht door Kinnevik van de Zweedse Modern Times groep, waarna ze haar huidige naam kreeg. Distributeur Viasat van de groep begon in maart 2002 tevens met Tango TV via satelliet en kabel. TV4 startte met uitzenden in 1993 en is in 2004 overgegaan van het Poolse Polsat naar de Litouwse Achema groep. Sinds 2005 gaat de zender door het leven als Baltijas Tv of BTV. De 3^e landelijke commercieel LNK (Laisvas Nepriklausomas Kanalas) kwam in 1995 in de lucht. De zender heeft meerdere eigenaren gekend. In 2003 is ze door het Zweedse Bonnier verkocht aan de Litouwse MG Baltic Investment groep. Achema en de Modern Times groep bezitten ook grote radiozenders. Ook de zender 5kanalas van de UAB Rubicongroep trekt een noemenswaardig aandeel kijkers. In september 2004 begon de internationale muziekzender MTV via MTV Lietuva met uitzenden. Commerciële zendgemachtigden moeten zich, als ze een zendvergunning krijgen, houden aan de zendtijdquota qua onderwerpen die ze voorstelden bij de aanvraag daarvan bij het LRTK. Tussen 2001 en 2003 steeg het inkomen van de commerciële uitzenders van €43 naar €54 miljoen (radio 5,5 miljoen, TV  31,3 miljoen, kabel TV 14,5 miljoen, videodistributie 2,5 miljoen). In 2005 telde Litouwen volgens het LRTK 31 aarde TV uitzenders, 57 kabeloperateurs, 4 videodistributiesystemen, 2 breedband uitzenders en 48 radio uitzenders.

Huidige TV: ontvangst,  zenders en programma-aanbod

In 2006 had volgens Eurobarometer 98% van de Litouwse huishoudingen TV (EU27: 97%), 84% (EU 75%) had één gewoon toestel, 12% (EU 16%) was in het bezit van een standaard en een breedbeeld TV en 2% (EU 6%) had alleen een breedbeeld TV. Het gedeelte huishoudens met aardeontvangst  (64 om 45%) was naar Eu maatstaven groot in Litouwen, het gedeelte met kabelontvangst vrijwel gemiddeld (34 om 35%) en het gedeelte met ontvangst via een satellietschotel erg klein (3 om 21%). Het zelfde geldt in feite voor digitale aardeontvangst (0 om 7%) of ontvangst via telefoon + modem (0 om 2%), want deze ontvangstvormen kwamen niet meetbaar voor. Wel wil men tussen 2007 en 2009 een digitaal aardenetwerk aanleggen dat 95% van het land beslaat. Het aandeel huishoudingen met meer communicatiediensten in één pakket lag in 2006 met 14% onder het EU gemiddelde (20%). In dat jaar kon volgens TNS Gallup 43% van TV bezitters kabel of satellietprogramma’s zien. Hoewel de Litouwers naar EU maatstaven veel TV kijken, nam tussen 2004 en 2006 de kijktijd af (van 3u33min naar 3u12 min). Volgens TNS Gallup kijken vrouwen en het niet werkende deel van de bevolking meer TV dan mannen en wordt in de winter gemiddeld 1½ uur langer gekeken dan in de zomer. De reclamezendtijd op de landelijke zenders nam in 2006 toe t.o.v 2005. Dit komt op het conto van TV3 en de publieke LTV omdat het volume bij BTV gelijk bleef en bij LNK daalde. De toename valt tussen 10 en 16.00 uur en na 22.00 uur, dus buiten primetime. De tabel hieronder biedt info over de tijdsverdeling qua programmagenres van de belangrijkste TV zenders in 2003 (de publieke LTV en de grootste commerciëlen BTV, LNK en TV3). In dat jaar zonden beide publieke zenders 6205 uur uit en de 3 commerciëlen samen 30.312 uur. In 2005 was bij de publieke omroep rond 20% van de programma’s buitenlands en bij de commerciële omroepen ongeveer 2 keer zoveel.

Genre	Aandeel in % van de totale output
	LTV 1 en 2	BTV, LNK, TV3
Nieuws	18	7
Actualiteit, sportnieuws	8	4
Overige informatie	10	3
Educatief	0 (6 uur)	0 (51 uur)
Cultuur	2	1
Religie	1	1
Reclame	3	7
Amusement	22	32
Film/soap	11	22
Muziek	7	3
Sport	3	2
Overig amusement	1	8
Niet ondergebracht	13	8

In 2005 viel (mede door de komst van LTV2) volgens de EU cultuursite Compendium 6,8% van de TV uitzendtijd van de publieke omroep onder de noemer cultuur en cultureel erfgoed en 3,5% onder minderheden en religie. De publieke zenders LTV 1 en 2 en de commerciëlen LNK en TV3 trekken volgens TNS Gallup op het platteland duidelijk meer kijkers dan in de grote stad. In 2006 boeiden TV3 en LNK het grootste publieksdeel (respectievelijk 24,5 en 23,4%), met daarna de publieke zenders LTV (14,3%) en BTV (9,2%). Bij een groep zenders met 5 tot 1% kwam PBK het verst, gevolgd door TV1 en Tango TV, 5kanalas en de publieke LTV2. Videokanalen stonden bij 1,1% van het publiek ingesteld en overige kanalen hielden 16% van de kijkers van de straat. Ten opzichte van 2005 gingen de meeste van de beschreven zenders er op vooruit qua dagbereik. Tango TV, LTV2 en video zakten wat en 5kanalas bleef nagenoeg gelijk. Amusementsprogramma’s, muziekprogramma’s en finales van reality shows halen de hoogste kijkcijfers. In de kijkcijfer top10 stonden 6 programma’s van LNK. Het amusementsprogramma Gouden Uien van deze zender scoorde het hoogst (29% van het kijkerspubliek), gevolgd door 3 programma’s rond de reality show “Kelias I ?vaig?des II (waarvan er ook nog een 4^e in de top10 stond). De halve finale en de finale van het Eurovisie songfestival op de publieke LTV (rond 24%) haalden een 5^e en een 7^e plek. De door TV3 uitzonden films Shrek en Shrek 2 kwamen met 19% op een 9^e en 10^e plek en stonden daarmee bovenaan in de film top10. In deze top10 (met 13 tot 19% van het kijkerspubliek) zaten 7 films die door TV3 waren uitgezonden. De top10 van de nieuwsprogramma’s trok tussen 10 en 2% van de kijkers. Daarbij scoorden nieuwsuitzendingen op TV3 en LNK het best. 

.

Radio

In 2006 luisterde 87,5% van de Litouwers tussen 12 en 75 minstens een kwartier per week naar de radio. Gemiddeld stond de radio 2u50min per dag aan. Groepen die het langst luisterden waren 30 tot 40 jarigen en 60plussers. De leeftijdgroep onder de 30 had in vergelijking met de jaren vooraf de radio korter aan en de groep van 39+ langer. Men staat het vaakst afgestemd op de publieke Lietuvos Radijas. Deze heeft de 3 landelijke zenders LR1, 2 en 3. Daarnaast waren er 9 landelijke, 7 regionale en 30 lokale commerciële radiozenders. In 2006 werd de landelijke publieke LR1 het meest beluisterd (dagbereik 23%, weekbereik 33%, wekelijks luisteraaraandeel 23%). LR2 en LR3 scoorden zo laag dat ze in de luisterstatistieken van TNS Gallup niet terug waren te vinden. De popzenders Lietus (dagbereik 17%, weekbereik 29%, luisteraaraandeel 13%,) en M1 (14%, 30%, 10%) kwamen het dichtst in de buurt van LR1. Andere veel beluisterde zenders waren de popzenders Pükas (12; 23; 9,5%) en radiocentras (11, 25, 7%). De regionale popzender die landelijk de meeste aandacht trok was Russkoje Radio Baltija (10, 18%; 9%; rond Vilnius hoger). Rond Kaunas heeft de gevarieerde zender Kelyje een wekelijks bereik van 32% en de regionale popzender Laluna steekt rond Klaipèda met 48% met kop en schouder boven de rest uit.