Digitale media

Geschiedenis en ontwikkeling van de omroep

De eerste experimentele uitzending van Radio Ljubljana was op 1 september 1928. Op 28 oktober van dan dat jaar werd al een vast programmarooster ingevoerd. In april 1941 ver­nielden de Italiaanse fascisten de zendmast en ze bezetten het radiostation. De eigen uit­zendingen werden hervat in 1945. In dat jaar werd ook de regiozender in Maribor ingesteld. In 1949 volgde een 2e regiozender in Koper (radio Koper/ Capodistria) en in datzelfde jaar kwam in Ljubljana (los van de radio) een experimentele TV studio. Het duurde echter nog tot 1957 voordat er TV uitzendingen volgden. Op 28 november 1958 zond de TV voor het eerst regelmatig uit. TV Ljubljana kreeg zo’n 30% van de zendtijd. De rest werd in het Servo-Kroa­tisch ingevuld door andere Joegoslavische zenders. De eerste Eurovisie-uitzending van TV Ljubljana betrof het schansspringen vanuit Planica in 1960. In de 60er jaren nam het aandeel Sloveense TV programma’s gestaag toe. In 1965 zond de radio voor het eerst in stereo uit. Een jaar later volgden de eerste TV uitzendingen in kleur. Sinds 15 april 1968 zijn de TV nieuwsuitzendingen in de eigen taal.

In 1971 ging de regionale TV Koper/ Capodistria de lucht in. Behalve in het Sloveens zond ze ook in het Italiaans uit om de Italiaanse gemeenschap in eigen land en in Kroatië te be­dienen. De zender, die het PAL kleurensysteem gebruikte, werd in Italië via private TV be­drijven zo populair dat mensen hun TV op dat systeem kochten. Hierdoor droeg Telecapo­distria er flink toe bij dat de RAI het PAL systeem verkoos boven het Franse SECAM sys­teem. De populariteit van de zender duurde tot de monopoliepositie van de RAI werd beëin­digd waardoor de pure commerciële TV zenders in Italië opkwamen. In 1972 werd het 2e TV net TV SLO2 gelanceerd. In 1975 kreeg RTV Slovenija in Ljubljana een nieuw centrum. In 1984 werd teletekst geïntroduceerd. Sinds 1990 heet de publieke omroep Radiotelevizija Slo­venija (RTV Slovenië) en 3 jaar later werd ze volwaardig EBU lid. De 1e commerciële Tv zender Kanal A ging in 1991 de lucht in. In 1995 volgden POP TV en TV3. Satellietuitzendin­gen begonnen in 1992. In 1998 en 1999 werd begonnen met de digitalisering van de uit­zendmedia. Deze wil men in 2010 of 2011 hebben afgerond In 2001 opende RTV Slovanija een multimediacentrum en in 2002 kreeg de publieke omroep internetsites. In 2004 opende RTV in Lendava een studio voor Hongaarstalige uitzendingen.

De Sloveense wet onderscheidt publieke, niet commerciële en commerciële TV. Beide eer­ste groepen hebben in hun programmering quotaverplichtingen qua hoeveelheid informatie, cultuur, educatie en amusement. Minderhedenuitzendingen zijn voor de publieke omroep verplicht. Ze zijn er in het Italiaans en Hongaars en worden verzorgd door de regionale om­roepen in de buurt van hun doelgroep. Slovenië kent echter ook minimumquota.voor pro­gramma’s van eigen bodem (meestal 30%, bij muziek: 40% voor landelijk zenders, 20 tot 25% voor de rest). De publieke omroep bestaat van omroepbijdragen en belastinggeld (rond 73% in 2003) en van inkomsten uit reclame en andere bronnen. Hooguit 15% van het budget mag uit reclame komen en de reclamezendtijd is beperkt tot 12 min p/u (in primetime 9 min p/u). In 2002 werd voor het eerst een deel van het cultuurbudget (0,5%) besteed aan uit­zendmedia en in 2005 is dit deel verhoogd naar ruim 3,5% (radio 1,6%, TV 2%; in totaal €5,3 miljoen). Commerciële zenders moeten rondkomen van reclame en sponsoring.

Naast 4 TV zenders (2 regionaal, 2 landelijk) en 10 radiozenders (1 internationaal, 3 lande­lijk, 4 regionaal, 1 lokaal) onderhoudt de publieke omroep een symfonieorkest (het in 1956 opgerichte Simfonični Orkester Slovenija) en een big band. In 2007 beschikte Slovenië vol­gens de reader van de publieke omroep “presentation of RTV Slovenia”  over 104 radiozen­ders, 64 TV zenders en 217 online media. Volgens “facts about Slovenia 2007” beschikten 31 binnenlandse commerciële stations over 35 TV kanalen. De 5 grootste daarvan (Slovenië 1 en 2, POP TV, Kanal A en TV3) konden worden ontvangen door meer dan 75% van de huishoudens. Voor het overige gaat het om kleine TV zenders. Slovenië telt ruim 75 regio­nale en lokale commerciële en niet commerciële radiostations. De commerciële TV zenders zijn, in tegenstelling tot de private radiozenders, grotendeels in buitenlandse handen. Bui­tenlandse TV zenders zijn te ontvangen via kabel en satelliet. Programma’s in vreemde talen worden ondertiteld, ook op een aantal buitenlandse zenders.

Huidige TV: ontvangst,  zenders en programma-aanbod

In 2006 had volgens Eurobarometer 98% van de Sloveense huishoudens TV (EU27 gemid­delde 97%), 84% (EU 75%) had één gewoon toestel, 6% (EU 16%) was in het bezit van een standaard en een breedbeeld TV en 2% (EU 6%) had alleen een breedbeeld TV. Vol­gens deze bron waren er geen huishoudens met digitale aardeontvangst (0%, EU 7%). Het ge­deelte met satellietontvangst lag onder het EU gemiddelde (12 om 21%), het deel met an­tenneontvangst lag daar vrijwel op (43 om 45%), het gedeelte met kabelontvangst lag er bo­ven (52%, EU 35%) en het deel met ontvangst via telefoon + modem was het grootste bin­nen de EU (7 om 2%). Huishoudingen met meer communicatiediensten in één pakket waren er relatief weinig (17%, Eu 20%). Voor 2006 meldde IP international 35% aardeont­vangst, 55% kabel en 11% satellietaansluitingen. Per huishouden zijn meer ontvangstvormen moge­lijk. In 2005 keken volgens IP 15plussers gemiddeld 181 minuten TV (Eu 227min). Pri­metime valt naar EU maatstaven aan de vroege kant (20.45 om 21.08 uur).

SLO1, de hoofdzender van de publieke TV (dagbereik 2006: 47%, pri­metime marktaandeel 1e helft 2007: 25 à 30%, in 2006 rond 20%), biedt een breed scala aan genres. De zender is 24 uur p/d in de lucht met voor ruim de helft binnenlandse producties. Tot de veel bekeken programma’s behoren de talentenjacht “spet doma” en de zondagse talk en amusementsshow TLP (tistega lepega popoldneva: die prachtige middag). In het aanbod zit ook een programma voor de Hongaarse minderheid (2 keer per week een half uur). SLO2 (dagbereik 2006: 21%, primetime marktaandeel 8% met pieken gedurende grote sportevenementen) zendt gespe­cialiseerde programma’s uit (bijv sport). Een 3e net van de publieke omroep met nadruk op politiek en actualiteit is gestart in 2008. De regionale zenders Maribor of Tele M en Koper leveren tevens een bijdrage aan de landelijke programmering. Bij de 2talige regiozender TV Koper/ Capodistria (dagbereik 2005: 1%) ligt een accent op het verzorgen van TV voor de Italiaanstalige minderheid in Slovenië en de Sloveenstalige minderheid in Italië.  

De beide elkaar aanvullende grootste commerciële TV zenders POP TV (dagbereik 2006: 61%, marktaandeel 1e helft 2007: 26%, in primetime 31%) en Kanal A (dagbereik 33%; marktaandeel 12%, in primetime meer) zijn van Pro Plus, de Sloveense poot van CME (Central European Media Enterprise). De 3e commerciële zender, TV3 (dagbereik 7%, marktaandeel 2%) is van het Zweedse MTG (Modern Times Group). Bij de beide Pro Plus zenders bestaat ongeveer eenderde van de programma’s uit Sloveens producties. Daartoe behoren als populaire items van POP TV 24 ur (24 uur, een nieuwsshow), de praat­programma’s preverjenol (bevestigd) en trenja (frictie), de komedie “naša mala klinika” (onze kleine kliniek, het meest bekeken programma van 2007), het amusementsprogramma “vzemi ali pusti” (Deal of geen deal) en realityshow Bar (de bar). Daarnaast heeft de zender een aantal bekende Amerikaanse series en veel sport (waaronder het WK voetbal) in het aan­bod. Enkele veel bekeken Sloveense producties van Kanal A zijn “svet” (wereld) en Katarina. De  kleine commerciële TV zenders van Slovenië hebben allemaal een bereik van 1% of minder.

Voor de beste programma’s en mediapersoonlijkheden worden jaarlijks de Viktor prijzen uit­gereikt. Tot de winnaars van 2007 behoorden TV journalist Jože Hudeček, de komedianten Jonas Znidarsic (voor het populariseren van de blogcultuur) en Jure Godler en presentatrice  Lado Bizovicar van de talkshow “tistega lepaga popoldneva”.

Radiozenders

De 3 landelijke radiozenders van publieke omroep RTV Slovenija zijn Program A, VAL 202  en Program ARS. Bij de hoofdzender program A ,die in 2006 met 204.000 luisteraars p/d een dagbereik had van 12% en een marktaandeel van 13%, ligt een sterke nadruk op nieuws, actualiteit, achtergronden en informatie. Ook richt men zich op specifieke doelgroepen (emi­granten, immigranten, de landbouwsector, bejaarden). Het aanbod van VAL 202 (dagbereik 15,5%, marktaandeel 11%) is breder. Naast informatie en advies bevat het opinie, debat, sa­tire, vertier, popmuziek en sport. Program ARS (dagbereik 0,4%) is de kunst, cultuur en edu­catiezender. Ongeveer driekwart van de zendtijd gaat op aan muziek, variërend van klassiek tot modern. Radio Slovenia International (dagbereik 0,6%) beidt Engelse en Duitstalige pro­gramma’s die voor 85% gevuld zijn met Europese en wereldmuziek. Het informatieve deel is gericht op de actualiteit en op promotie van Slovenië. De regiozenders radio Maribor (dagbe­reik 2%) en radio Koper (dagbereik 3%) leveren naast hun regionale accenten een bijdrage aan de 3 landelijke zenders. Radio Koper/ Capodistria met studio’s in Koper en Nova Gorica richt zich daarnaast op de Sloveenstaligen in Italië en op de relaties met Italië en Kroatië. Ze heeft een tamelijk veelzijdig Italiaanstalig programma voor de Italiaanse gemeenschap in Slovenië en Kroatië. In de grensregio met Hongarije verzorgt Pomurski Madžarski Radio/ Muravidéki Magyar Rádio programma’s voor (etnische) Hongaren aan beide kanten van de grens met een accent op informatie en cultuur.

De radiomarkt is in Slovenië sterk versnipperd en de publiek zenders Program A en VAL hebben veruit het grootste bereik en marktaandeel. De grootste niet publieke zenders zijn City vanuit Maribor (bereik in 2006: 5%), Hit Domžale (bereik 4,5%), Ekspres (3,2%), de roomse zender Ognišce (2,9%) en Veseljak (2,9%). Veseljak, RGL (Radio Glad Ljubljana 0,9%) en Salomon (1,6%) zijn de 3 zenders van de Salomon groep. Op Ognišce na zijn dit regionale zenders met veel popmuziek. Alle beschreven zenders zijn via het internet te be­luisteren.