Feestdagen

Op http://www.slovenia.info/?home=0 is onder events actuele info te vinden over vieringen. Slovenië kent staats of nationale feestdagen met bijpassende rituelen vanuit de overheid (bijv vlaggen) en christelijke (veelal roomse) feestdagen zonder officiële viering. Op alle christelijke en op de meeste nationale feestdagen wordt niet gewerkt. In de viering van kerst en pasen zijn de voorchristelijke seizoensthema’s waar de feesten hun oorsprong aan ontlenen terug te vinden. Dit geldt ook voor andere vieringen. Zo vormen in Maribor seizoensmomenten rond de oudste wijnstok ter wereld ieder jaar aanleiding voor feesten en cultuurevenementen (bijv tegen half maart rond het snoeien). Naast het gebruikelijke kerst, Pasen en Pinkster vallen Maria hemelvaart (15 augustus) en hervormingsdag (31 oktober) onder de christelijke feestdagen. Daarbij moet worden aangetekend dat 2^e kerstdag een vrije dag is als nationale i.p.v christelijke feestdag (de vlag hangt dan dus uit) en dat Pinkstermaandag in Slovenië een gewone werkdag is. Daar staat wel weer tegenover dat men met nieuwjaar (1 en 2 januari) en begin mei (1 en 2 mei) 2 dagen vrij heeft. De andere nationale feestdagen en werkvrije dagen zijn 8 februari (natio­nale cul­tuurdag), 27 april (oprichting in WOII van het bevrijdingsfront tegen de Duitse bezetter), 25 juni (staatsschap dag) en 1 november (Allerzielen of dodendag). Officiële feestdagen waarop wel wordt gewerkt zijn 17 augustus (aansluiting van het meest oostelijke landsdeel Prekmurje bij Slovenië na WO I), 15 september (aansluiting van het meest westelijke landsdeel Primorska in 1954) en 23 november (Rudolf Maister dag). Daarnaast worden de carnavalstijd (m.n mardi gras), St. George (23 april), St. Maarten (11 november) en Sinterklaas (6 december) in het land gevierd.

    

Van sinterklaas tot Driekoningen

Tussen 3 december en 2 januari zijn er sinterklaas en kerstmarkten en festiviteiten als sinterklaasviering, schoolkoren, concerten, straattheater, optochten, sportevenementen en dode en levende kerststallen met als bekendste die in de Postojnagrot. De meeste evenementen zijn in Ljubljana. De viering begint daar op 3 december met het officieel ontsteken van de kerstverlichting. Het Sinterklaasfeest vindt in Slovenië plaats op 5 en op 6 december (de sterfdag van de betreffende Turkse heilige). Rond 3 december schrijven de kinderen een brief aan de sint. Daarin moeten ze hem ervan overtuigen dat ze het op­ge­schreven verlanglijstje verdienen. De brief leggen ze in de vensterbank en de volgende ochtend vertellen de ouders dat deze is weggehaald door de sint. Op 5 december is er in de hoofdstad een sinterklaasoptocht. Ook komt de Goedheiligman (Sv. Miklavž) met boek en helpers (een engel en een duivel) naar kerk of school om de kinderen te onderhouden over hun gedrag van het afgelopen jaar. De duivel (parkelj) heeft kettingen, hoorns en een lange rode tong en kinderen zijn vaak bang voor hem omdat wordt verteld dat hij stoute kinderen meeneemt om ze in te smeren met roet. Gelukkig dienen de engelen als tegenwicht en pleitbezorgers. Op de ochtend van 6 december vinden kinderen hun cadeautjes op de slaapkamer en de ouders vertellen hen dat de sint ze daar stilletjes heeft neergelegd.

De kerstviering wordt in Slovenië traditioneel opgevat als de viering van de terugkeer van de zon (d.w.z het lengen van de dagen na de kortste dag op 21 december) en het kerst­verhaal wordt wel vanuit deze achtergrondgedachte uitgelegd. Het gangbare kerstfeest wordt door Slovenen de grote kerst genoemd. Naast 1^e kerstdag (Božič) kent men in het land nog 2 kleine ker­sten; de oud en nieuw viering van 31 december t/m 2 januari en driekoningen op 6 ja­nuari. Bij de vieringen behoort traditioneel het optreden van kerstliedzangers, de op­volgers van de Slavische zangers uit de voorchristelijke tijd, en het branden van wierook. Van dit laatste geloofde men dat het magische kracht brengt en boze geesten afschrikt. Ook het bakken van kerstbrood van tarwe, rogge of boekweit en de kerstboom vinden hun oorsprong in voorchristelijke overtuigingen. Voor het overige is sprake van een standaardroomse viering met bijpassende ­stalletjes en de nadruk op kerstavond (de nacht van 24 op 25 december). Pas na de nachtmis worden thuis de kerstcadeautjes met de kinderen uitgepakt. Als nationale feestdag heet 2^e kerstdag onafhankelijkheidsdag. Dan wordt het kerstreferendum van 1990 herdacht dat in 1991 in onafhankelijkheid uitmondde. Oud en nieuw (novo leto) wordt in Ljubljana o.m gevierd met een groots vuurwerk vanaf de burchtheuvel, openlucht concerten van allerlei genres op stadspleinen en in hallen en een nieuwjaarsconcert. 

Van  februari t/m mei

Op 8 februari is het Prešeren dag (Prešenov dan). Op deze sterfdag van de grootste Sloveense dichter vindt de jaarlijkse uitreiking van cultuurprijzen plaatst. Ook houden veel cultuurinstellingen een open dag. Rond de Sloveense carnavalsviering (meestal ergens in februari met pust, de dinsdag voor Aswoensdag als hoogtepunt) speelt in optochten de Ku­rent de hoofdrol. Van deze in een kippenpak uitgedoste figuur met een snavelmas­ker in een heldere kleur, een stok in de linkerhand en een hoop lawaaierige bellen werd in oude tijden gedacht dat hij de winter wegjaagt. Soms geven meisjes de Kurenten zakdoeken en ook gooien huis­vrouwen wel eens potten stuk voor hun voeten omdat dat geacht werd geluk te brengen. De bekendste Kurentovanje optocht is in Ptuj. Vroeger was het voorbehouden aan ongetrouwde mannen om zich als Kurent te verkleden, maar thans kan iedereen het doen. Gemaskerde carnavalsoptochten van een iets andere, grappige aard vinden plaats in Cerknica en in Cerkno (Laufarija optochten). Op palmzondag (zon­dag voor Pasen) brengen gelovigen bundels lentegroen naar de kerk om te laten zegenen. Tussen goede vrijdag en de ochtend van paas­zondag worden er geen klok­ken geluid. Op goede vrijdag wordt traditioneel gevast. In Slo­venië is het beschilderen van paaseieren verheven tot een ware kunstvorm met regionale stijlen (men kent er minstens 5 woorden voor). Traditioneel eet men ze niet zelf op, maar geeft men ze weg. Op stille zaterdag zegent de pastoor manden met etenswaar (al­tijd met cakes en eieren). Deze worden op paaszondag na de ochtendmis opgegeten. Het paasmaal is erg uitgebreid. Naast eieren behoren ham, brood, mierikswortel en Paascake (potica) tot de ingrediënten. Paaszondag (Velika) is een erg rustige dag die in de besloten sfeer wordt doorgebracht. Op paasmaandag gaat men op visite of er op uit.

St. George wordt rond 23 april in de kustplaats Piran in ere gehouden met een zoutfestival. De dag van de opstand te­gen de bezetting 27 april is nog steeds een vrije dag. Voor 1990 werd de oprichting gevierd van de nationale verzetsbeweging in de 2^e wereldoorlog. Nadat het land in 1991 zelfstandig werd is de 1 meiviering (praznik dela) teruggebracht in zijn oor­spronkelijke vorm van een lentefeest. Dit feest begint op de avond van 30 april met een groot vreug­devuur. Daar omheen wordt gezongen en de polka gedanst onder begeleiding van tradi­tionele volksmuziek. Op de ochtend van 1 mei zorgt een muziekpa­rade ervoor dat ieder­een op tijd wakker is om feestelijkheden (vaak cultuurfestijnen) van die dag bij te wonen. In dorpen wordt nogal eens aan paal­klimmen gedaan in voor dit doel opgezette meibomen. Verder vindt in een soort Sloveense keukenhof in het centraal gelegen Potok een 9 daags evenement plaats in het kader van tulpen en tuinieren. Later in mei volgen een wilde bloemenfestival in Bohinj in het noordwesten en een folkloristisch culinair festival in Ptuj in het oosten. Dan mladosti op 25 mei (jeugddag in voormalig Joegoslavië) wordt nog wel door jongeren gevierd. 

Zomer en herfst

Op 25 juni, een half jaar min een dag na 2^e kerstdag, valt de nationale feestdag van Slo­venië ter gelegenheid van de onafhankelijkheidsverklaring in 1991 (dan državnosti: staatsschap dag). In Maribor begint dan een 14daags internationaal folkloristisch en cultuur festival. Eind juli is rond het meer van Bled in het noordwesten een 3 daags cultuur en lichtfestival. Maria Hemelvaart (veliki šmaren) op 15 augustus wordt in Idraija nog in ere gehouden met een processie en een folkloristisch gebeuren. De viering van St. Maarten (Martinovanje; ook wel herfstcarnaval genoemd) op 11 november staat in Slovenië in het teken van nieuwe wijn en lekker eten (traditioneel gans). In het verlengde ervan ligt het culinaire en wijnfestival in Ljubljana rond 20 november.