Gedrukte media
Achtergronden, uitgeversconcerns en huidige stand van zaken
In 1639 kwam in het huidige Italië een 1e gedrukte weekkrant uit. Het uit 1664 daterende dagblad Gazzetta di Mantova is de oudste nog bestaande krant van het land. Zoals in veel Europese landen had in de 19e eeuw de nationalistische beweging veel invloed in Italië. Journalist en krantenoprichter Enrico Corradini (1865-1931) stuurde deze beweging een rechts-nationalistische en later fascistische kant op. Luigi Sturzo (1871-1959) stichtte de krant van de Partito Populare Italiana die later de Italiaanse Christen-democratische partij werd. Hij overleefde de fascisten door te vluchten. De in 1876 opgerichte Corriere della Sera (Avondkoerier, omdat de krant oorspronkelijk ’s avonds werd gedrukt) werd rond 1915 de grootste betaalde krant van Italië en ze bleef dat tot op de huidige dag. De krant vormde de basis van de grote persgroep RCS (Rizzoli-Corriere della Sera). In 1895 doopte Alfredo Frassati de door hem gekochte Gazette Piemontese om in La Stampa (De Pers). Omdat hij in 1924 kritiek uitte op de moord op een socialistische voorman werd hij door de fascisten gedwongen de krant te verkopen aan Fiat oprichter Giovanni Agnelli. Thans is Fiat ook betrokken in de RCS persgroep. Een 2e grote persgroep van nu, de Gruppo Editoriale L’ Espresso, stichtte in 1976, la Repubblica. (qua oplage de 2e krant van Italië). In 1907 richtte Arnoldo Mondadori op 18 jarige leeftijd de naar hem vernoemde uitgeversgroep op. Thans is het de grootste tijdschriftenuitgever van Italië. Mondadori is een tijd eigenaar geweest van Repubblica, maar toen de familie Berlusconi de groep in 1976 opkocht, ging de krant op aandrang van de bekende Christen-democraat Giulio Andreotti terug naar de Espresso groep. Veel toonaangevende kranten en tijdschriften van belangengroepen en geloofsgemeenschappen uit de 20e eeuw zijn verdwenen. Enkele die nog over zijn, zijn de veel geciteerde Osservatore Romano van de roomse kerk die uitkomt in ruim 130 landen (in feite is dat echter de krant van het nog altijd onafhankelijke Vaticaanstad) en de in 1924 opgerichte L’Unita van de linkse socialisten (de voormalige communisten; huidige oplage rond 60.000). Na de millenniumwisseling zijn de gratis kranten in Italië razendsnel opgekomen.
Tot in de 70er jaren van de 20e eeuw werd de pers zwaar gesubsidieerd door de overheid of door hun belangenclub of oprichtingsfamilie. Het idee overheerste dat men slechts de toplaag van de doelgroep hoefde te bereiken om invloed te hebben. Daardoor deden met name kranten geen moeite om hun abonneebestand uit te breiden. Thans krijgen uitgaven van politieke bewegingen en welzijnsorganisaties, blindenkranten en bladen die in het buitenland worden verkocht nog staatssteun. Mede door de onbetrouwbaarheid van de Italiaanse posterijen wordt 77% van de tijdschriften en 91% van de betaalde dagbladen (in 2006 bij 4 hoogste EU27) los verkocht (Il sole 24 Oro vormt een uitzondering). Kranten en tijdschriften vonden via 8 landelijk en 180 lokale distributeurs een weg naar ruim 40.000 kleinhandelaars. Koppelverkoop van gedrukte media (bijv samen met boeken, videobanden, Cd’s, Dvd’s, reizen of voordelige belabonnementen) wint aan populariteit. Bij de kleinhandel kunnen koppelverkoopproducten gelijk worden meegenomen. Op de tijdschriftenmarkt gooien damesbladen (bijv modebladen), roddelbladen (het woord paparazzi stamt niet voor niets uit Italië) en TV bladen de hoogste ogen. Tijdschriften zijn populairder dan dagbladen In 2006 las landelijk 41,8% van de Italianen van 14plus (-0.8%) dagbladen (noorden en midden 47%, zuiden 32%) en 67% nam tijdschriften door (noorden 73%, midden 70%, zuiden 58%). Ook de lezersdichtheid van tijdschriften ging wat achteruit, maar dat geldt niet voor het zuiden. Dat is zowel bij kranten als tijdschriften haar achterstand aan het inlopen.
|
In 1969 werd de communistische krant “Il Manifesto” opgericht door Rosanna Rossanda. De krant is bekend door haar scherpe maatschappijkritische commentaren, ondermeer rond de gijzeling en nogal ongelukkig verlopen bevrijding in 2005 in Irak van haar journaliste Giuliana Sgrena. Daarbij liet de Italiaanse generaal majoor Nicola Calipari, die haar op haar vlucht begeleidde, het leven door “vriendelijk vuur”.van opgefokte Amerikanen. |
Kranten
Het EJC maakte voor 2005/2006 melding van zo’n 150 krantentitels en Presstrends van ongeveer 80. De uitgeversorganisatie FIEG maakte voor 2006 gewag van 23 betaalde en 3 gratis dagbladen; 6 weekendbijlagen, 2 maandbijlagen, 36 weekkranten en 78 maandkranten. In 2006 lag volgens deze club de totale dagbladoplage per keer op 7,9 miljoen. Van de totale krantenomzet kwam eenderde op rekening van de 3 grootste titels, ruim 60% op die van de 10 grootste en 80% op die van de 20 grootste. In 2005 waren bij 61 titels (totaaloplage 7,2 miljoen) de oplagen als volgt verdeeld: 51% (+4%) landelijk, 13% (+7%) kranten die in meerdere regio verschenen, 9% (+2,5%) sportkranten, 9% (-4%) economische kranten, 8% (-2%) regiokranten, 7% provinciale kranten en 2% (-10%) politieke kranten. Grote landelijke kranten hebben vaak een regionale kleur. Zo is aan de landelijk opererende Corrierra della Sera te merken dat het een Milanese krant is en de 2e krant van het land La Stampa (de Pers) is mede getekend door de achtergrond van Turijn en Piemonte. Vrijwel alle grote kranten van Italië hebben een herkenbare politieke kleur. Pure sensatiekranten kent Italië niet (wel boulevard en roddeltijdschriften). De grootste betaalde dagbladen zijn thans gematigd en vrijdenkend links of rechts. Een vooraanstaande journalist uit de rechtse hoek was Indro Montanelli (1905-2001). Deze liberale conservatief moest niks hebben van zowel Mussolini als Berlusconi. Over de laatste deed hij de vaak geciteerde uitspraak “he lies as he eats”.
De meeste Italiaanse kranten zijn in feite nog familiebezit, maar het aantal families dat kranten heeft is door de mediaconcentratie van na 1980 sterk in aantal teruggelopen. De grootste Italiaanse krantenuitgevers zijn de RCS groep (18,7% totaaloplagen in 2005, m.n in het noorden), de Espressogroep (13,2% oplagen, vooral in Midden-Italië), de Caltagirone groep met Sigma Editoriale (8,9%; midden en Zuid-Italië) en de Monti groep met Poligrafico Editoriale (6,5%; midden en noorden). In 2006 gingen de dagbladoplagen voor het eerst sinds 2000 omhoog (+1,9% t.o.v 2005). Dat kwam doordat gratis kranten in Italië als paddestoelen de grond uitschieten. Begin 2007 werden Sport24 (oplage 350000) en de economische krant 24minuti (oplage 200.000) gelanceerd. Eind 2006 claimden gratis kranten dat hun totaaloplage van 4,2 miljoen overeen kwam met 42% van de dagbladenoplagen. Ze verschijnen in 7 à 15 lokale edities. Vast stond dat de oplage van de grootste gratis krant (Leggo van Sigma Editoriale) 1,05 miljoen was en die van City (uitgever City Italia) en Metro (Edizione Metro) 850.000 elk. Leggo is thans veruit het grootste dagblad van Italië qua oplagen. Van de betaalde kranten vindt 25% de weg naar de lezer via kiosken, 15% via gespecialiseerde winkeltjes, 47% via andere winkels, 4% door bezorging via de kleinhandel en 9% (abonnementhouders) via de post i.p.v via een bezorger. In de navolgende tabel staan gegevens over de grootste betaalde kranten. Het zijn veelal dagbladen met een zondagseditie. Sportkranten komen ook op zondag uit en hebben een aparte maandageditie die dikwijls een flink wat grotere oplage heeft. Zo is die van de grootste sportkrant Gazette dello Sport op maandag minstens een kwart hoger dan in de rest van de week (in de tabel staat de gemiddelde doordeweekse oplage). Afkortingen: linkslib = links liberaal; socdem:= sociaal-democratisch.
|
Grootste betaalde landelijke dagbladen 2006/2007 |
|||||||
|
Naam |
Aard/kleur |
Uitgeversgroep |
Oplagen |
Tendens |
|||
|
Corriere della Sera |
Linkslib. |
RCS |
623.000 |
+ |
|||
|
La Repubblica |
Socdem |
‘L Espresso |
588.000 |
± |
|||
|
Il sole 24 ore |
Zakenkrant |
Eigen beheer |
336.000 |
– |
|||
|
La Stampa |
Linkslib |
Eigen beheer |
317.000 |
– |
|||
|
IL Giornale |
Rechts |
Europea di Edizione |
213.000 |
± |
|||
|
Milano Finanza/MF |
zakenkrant |
Class pubblicita |
210.000 |
|
|||
|
Avvenire |
Rooms |
Nuova editoriale |
101.000 |
+ |
|||
|
Italia Oggi |
zakenkrant |
Eigen beheer |
75.000 |
± |
|||
|
Opinione Nuove Libero |
? |
C.E.L |
72.000 |
– |
|||
|
L’unita |
links |
Eigen beheer |
56.000 |
– |
|||
|
Grootste betaalde regiokranten |
|||||||
|
Naam |
Streek |
Uitgever |
Oplage |
||||
|
Il Messaggero |
Midden Italië |
Caltagirone |
290.000 |
||||
|
Il resto del Carlino |
Noordoosten |
Poligrafica Editoriale |
167.000 |
||||
|
La Nazione |
Midden Italië |
Poligrafica Editoriale |
138.000 |
||||
|
Il Giorno |
Noordwesten |
Poligrafica Editoriale |
69.000 |
||||
|
Grootste betaalde sportkranten |
|||||||
|
Naam |
Uitgever |
Oplage |
Tendens |
||||
|
Gazette dello Sport |
RCS |
330.000 |
– |
||||
|
Corriere sport stadio |
Gruppo Amodei |
250.000 |
+ |
||||
|
Tuttosport |
Eigen beheer |
113.000 |
– |
||||
Tijdschriften
Volgens Presstrends waren in 2005 in Italië ruim 4100 tijdschriftentitels in omloop. FIEG meldde dat weekbladen in 2006 verschenen in een totaaloplage per keer van 19,8 miljoen (-5,3%). Ze gingen voor 86% (-5,5%) in de losse verkoop en 14% (+0,5%) werd per abonnement verkocht. De totaaloplage van maandbladen lag op 24,3 miljoen (-6,7%); voor 69% (-5,8%) losse verkoop en voor 31% (+3,2%) abonneeverkoop. De populairste genres bij weekbladen zijn actualiteiten (inclusief roddel en sensatie:33,9%; +3,4% in 2005), TV bladen (21,8%; +20,5%) en vrouwenbladen (21,5%; +7,4%). Alle andere genres hadden een veel kleiner marktaandeel en gingen in oplagen achteruit. De grootste waren informatief (11%, -4%), sport (3.1%; -8,1%) en kinderbladen (2,4%, -8,6%). Bij de maandbladen hadden gespecialiseerde maandbladen het grootste marktaandeel (18,7%; +814%). De spectaculaire stijging kwam op het conto van het maandblad “Sky magazine” dat in 2005 uitkwam in een oplage van 3,6 miljoen. Op de 2e en 3e plaats kwamen hier vrouwenbladen (13,3%; +1%) en auto en motorbladen (13,1%, -3%). Andere grote genrecategorieën waren woninginrichting (8%; +4%), populair wetenschappelijk (6%, -19%), toeristisch (6%, +2%), kookbladen (5,4%; -6%), gezondheid (4,6%; +42%) en computers en videogames (4%, -16%). In 2006 stegen de inkomsten uit de tijdschriftenbusiness met 0,6% naar €4,32 miljard. Daarvan kwam 24,3% (+4,4%) uit advertenties en de rest (75,7%; -0,5%) uit verkoop. De grootste uitgevers hier zijn RCS (27% marktaandeel), Mondadori (20%), De Agostini (14%), en Gruppo Espresso (13%).
|
Naam |
Uitgaven p/j |
Oplage 2006/2007 |
Tendens |
Uitgever |
|
Vrouwenbladen en roddelbladen |
||||
|
Io Donna |
52 |
529.000 |
+ |
RCS |
|
Chi |
52 |
524.000 |
+ |
Mondadori |
|
Donna Moderna |
52 |
510.000 |
– |
Mondadori |
|
Repubblica donne |
52 |
449.000 |
+ |
L”Espresso |
|
Intimità |
52 |
276.000 |
– |
Prime media |
|
Tienerbladen |
||||
|
Top girl |
12 |
150.000 |
|
Mondadori |
|
TV gidsen |
||||
|
Sorrisi e Canzoni |
52 |
1.06 miljoen |
– |
Mondadori |
|
Telesette |
52 |
577.000 |
|
Edizioni del Duca |
|
Guida TV |
52 |
307.000 |
– |
Mondadori |
|
General Interest |
||||
|
Settimanala Dipiu |
52 |
820.000 |
+ |
Cairo Editore |
|
Oggi |
52 |
650.000 |
– |
RCS |
|
Famiglia Christane |
52 |
543.000 |
– |
Periodici S Paolo |
|
Messagero di san Antonio |
12 |
580.000 |
– |
Eigen beheer |
|
Gente |
52 |
441.000 |
– |
Hachette Rusconi |
|
Interieurbladen |
||||
|
CA |
12 |
454.000 |
|
RCS |
|
Bravacasa |
12 |
203.000 |
|
RCS |
|
Gezondheid/fitness |
||||
|
Star Bene |
12 |
355.000 |
– |
Mondadori |
|
Populair wetenschappelijk |
||||
|
Focus |
12 |
595.000 |
– |
Mondadori |
|
Geo |
12 |
225.000 |
|
Mondadori |
|
Autobladen |
||||
|
Automobile club |
12 |
819.000 |
– |
Mondadori |
|
Evo |
12 |
819.000 |
+ |
Mondadori |
|
Al Volante |
12 |
600.000 |
– |
Mondadori |
|
Nieuwsmagazines |
||||
|
Panorama |
52 |
494.000 |
+ |
Mondadori |
|
L’ Éspresso |
52 |
395.000 |
± |
L’Espresso |
|
Zakenmagazines |
||||
|
Milano Finanza |
52 |
110.000 |
– |
HF Editori |
|
Il Mondo |
52 |
87.000 |
– |
RCS |
|
Business to business |
||||
|
Bargiornale |
12 |
149.000 |
– |
Agepe |
|
Diagnosi & terapia |
12 |
100.000 |
|
Ceccardi |
|
Mannen |
||||
|
Style |
12 |
429.000 |
|
RCS |
|
Sportweek |
52 |
390.000 |
+ |
RCS |
|
Men’s health |
12 |
160.000 |
– |
Mondadori |
De paparazzi die bijdroegen aan de dood van prinses Diana waren van het vrouwenblad Chi. De vrouwenbladen Io Donne en la Repubblica Donne zijn wekelijkse bijlagen van respectievelijk de dagbladen Corriere della Sera en Repubblica. Sportweek (onder mannenbladen) is een wekelijkse bijlage van Gazette dello sport. Begin september 2007 is in Nederland de Italiaanse vrouwenglossy Grazia gelanceerd in een oplage die vergelijkbaar is met die in Italië (rond 220.000). In Italië geeft Mondadori het blad uit en in Nederland Sanoma.