Gedrukte media
Geschiedenis en achtergronden
In de eerste helft van de 17e eeuw circuleerden de Franse gazetten La Gazette, Le journal des Savantes en Le Mecur Galan ook in de hogere kringen van Spanje. In navolging daarvan verscheen in 1641 Gaceta Semanal de Barcelona als eerste Spaanstalige weekkrant De 2e perspublicatie in het Spaans, de Gaceta de Madrid, die ook bekend werd onder de namen Gazeta Nievan en Relación en 20 jaar later verscheen, kreeg meer invloed. Tot 1667 kwam deze politieke en militaire nieuwsbron eens per jaar uit, maar daarna werd het een weekkrant en in 1808 werd het een dagblad. In de 17e eeuw verschenen ook in elders in het Spaanse imperium en daarbuiten Spaanstalige kranten, vaak via gevluchte Sefardische joden (zoals de Gazeta de Amsterdam). De 18e eeuwse Spaanse pers was nog sterk beïnvloed vanuit Frankrijk; maar literatuur, kunst en wetenschap werden nu de belangrijkste onderwerpen. In 1737 kwam El Diaro de Los Literatos uit. De krant hield het 5 jaar lang vol en vormde een kanaal voor het gedachtegoed van Spaanse filosofen en schrijvers als Feijoo en Luzan. Hoewel de naam anders doet vermoeden was het geen dagblad. Het eerste Spaanse dagblad Diario noticiosa, curiosa, erudito comercial y politico zag in februari 1758 het levenslicht. Oprichter Francisco Mariano Nipho wordt beschouwd als de vader van de Spaanse journalistiek. De krant kreeg via koning Fernando VI een bevoorrechte positie. Later werd de titel veranderd in Diario de Madrid. Door het succes ervan kwamen ook in andere Spaanse steden kranten uit. Tot de grote 18e eeuwse titels behoren verder Seminario Económico (1765), El Correo de los Ciegos (1786) en El Correo de Madrid (1787).
In de 19e eeuwse pers werden naast artikelen van schrijvers als Mesonero Romanos en Mariano José Lara algemeen nieuws en (vooral later) politieke artikelen belangrijker. Tot de belangrijkste titels uit deze eeuw behoren Las Provincias (Valencia 1866), El Imparcial (1867; kwam tot een oplage van 140.000), La Voz de Galicia (1872), El Liberal (1879), La Vanguardia (Barcelona 1881, opgericht door de industriëlen Carlos en Bartolomé Godó), Heraldo de Aragon (uit Zaragosa), La Gaceta del Norte en Euskadi uit Bilbao en El Mercantil uit Valencia. In 1868 kwam er voor het eerst persvrijheid en door de gunstige politieke condities groeide tussen 1878 en 1882 het aantal krantentitels van 380 naar 917. In de periode daarna werden publicaties die spreekbuis waren van politieke of zakelijke belangengroepen of van de kerk belangrijker. Zo werd in 1903 door de familie Luca de Tena de conservatieve, roomse en monarchistische krant ABC opgericht. In 1905 werd het een dagblad en voor en tijdens de Spaanse burgeroorlog was het de spreekbuis van het behoudende monarchistische deel van Spanje dat zich verzette tegen de linkse 2e republiek en tegen Catalaans en Baskisch nationalisme. De krant bleef tijdens het Franco regime door bestaan en behoort nu tot de grootste betaalde perstitels. De populistische Spaanse kiosken literatuur stamt eveneens uit de 19e eeuw. Daar vallen serieuze kranten, sportkranten, economische en reismagazines en roddelbladen (prensa del corazon; pers van het hart) onder. De Catalaanse en Barcelona gezinde sportkrant El Mundo Deportiva dateert bijv uit 1906.
In 1906 gingen El Liberal, El Imparcial en Heraldo de Madrid samenwerken. Tussen 1910 en 1936 was de met de heersende politiek wind meewaaiende El Debate de belangrijkste roomse krant. In 1910 werd El Puebla Vasco opgericht In 1936 kreeg de krant haar huidige naam El Correo (De Post) via een fusie met El Correo Español en het werd de grootste krant van Baskenland. Rond 1913 waren La Vanguardia (De Avant-garde), La Voz de Galicia (stem van Galicië), El Debate en El Liberdad ook belangrijke kranten. De in 1917 opgerichte krant El Sol bood voor het eerst de combi van lokale, internationale en culturele informatie en supplementen. In 1920 telde Spanje ruim 2000 perstitels, waaronder 290 dagbladen. Grote linkse kranten van de 2e republiek waren El Pueblo, de communistische Mundo Obrero, de anarchistische Solidaridad Obrero (opgericht 1910) en de Catalaanse Mañana.
Na de Spaanse burgeroorlog werd de staat de grootste persuitgever via de nauw aan de Falange gelieerde Prensa del Movimiento en het nationale pers en propaganda agentschap DNPP (Delegación nacional Prensay Propaganda). Dit agentschap controleerde 30 ochtendkranten, 6 avondkranten 5 maandagkranten en een aantal week en maandbladen. Grote dagbladen waren ABC, de krant Ya van de kerk, het in 1936 opgerichte El Alcazar, Movimiento krant Arriba en syndicaatkrant Pueblo. De laatste 3 kranten werden kort na het verdwijnen van de Franco dictatuur in 1975 opgeheven. Door de censuur was het aantal perstitels drastisch teruggelopen. In 1962 waren er 39 krantentitels. Daar zaten private kranten bij, (ABC, Vanguardia, Voz de Galicia), maar ook die stonden onder strenge staatscontrole. Roddelbladen en voetbalkranten boerden goed onder het Franco regime. Tot de roddelbladen behoorden het in 1944 door Antonio Sanchés Gomez begonnen Holá, Pronto, Lecturas, Semana, Diez Minutos en Qué me dices. Het Real Madrid gezinde sportdagblad Marca werd in 1938 opgericht door pro-Franco nationalisten. Nu is het de grootste sportkrant van Spanje. De in 1967 begonnen voetbalkrant Diario AS werd één van de grote concurrenten. Toen eind 60er jaren de overheidssubsidies voor de pers stopten gingen de oplagen sterk achteruit. ABC en la Vanguardia werden de enige kranten met oplagen boven 200.000.
Op 4 mei 1976 in het jaar na de dood van Franco lanceerde PRISA El Pais: Diario independiente de la Mañana (Onafhankelijke ochtendblad Het Land). De krant speelde een hoofdrol in de overgang naar democratie. Het dagblad etaleerde liberaal democratische standpunten, schreef genuanceerd over regionale autonomie en werd de grootste betaalde krant van Spanje. Vanaf 1976 werd er ook weer geschreven in het Catalaans, Galicisch en Baskisch. In dat jaar stichtte Antonio Asensio Pizarro de uitgeverij Grupo Zeta en in 1978 bracht hij de 2talige Catalaanse krant El periodico de Catalunya uit. El Mundo (voluit: El Mundo del Siglo Veintuno: de wereld van de 21e eeuw), verscheen in 1989 in Madrid. In 1998 werd La Razon opgericht en een jaar later lanceerde de Madrileense uitgever Multiprensa & Mas S.L. de 1e gratis landelijke krant 20 Minutos. Nadien kregen gratis dagbladen een flink marktaandeel. In 2005 kwamen Que en ADN uit. Begin 2008 stonden er 12 gratis kranten ingeschreven bij het oplagebureau. De 4 grootste hadden oplagen tussen 800.000 en 1 miljoen (die van de andere 8 lagen meestal ver onder de 100.000).
Begin 2005 telde het land 135 betaalde kranten, 19 supplementen, 576 tijdschriften en meer dan 7000 gratis kranten en periodieken (bron EJC). Tussen 2004 en 2006 steeg onder de bevolking van 14+ het aantal lezers van kranten van 14,9 naar 15,7 miljoen. De aantallen lezers van zondagsupplementen en tijdschriften daalden tegelijkertijd, respectievelijk van 11 naar 9,5 miljoen en van 20,1 naar 17,9 miljoen (maandbladen 13,7 miljoen, weekbladen 8 miljoen, 2wekelijkse periodieken 1,1 miljoen in 2006). In het noorden is het aandeel lezers van dagbladen en periodieken het grootst en in het zuiden en in dunbevolkte plattelandsregio het kleinst. Bij de Spaanse pers is losse verkoop de regel (vaak in het openbaar vervoer of in kiosken). Ook wordt veel gebruik gemaakt van leesportefeuilles en uitruil. Hierdoor betonen Spaanse uitgevers en persstatistici een voorliefde voor lezersaantallen.
Huidige dagbladen en hun achtergrond
Volgens http://www.aimc.es/ las tussen februari en november 2007 41% van de Spanjaarden van 14 jaar en ouder dagbladen (15,6 miljoen lezers; algemene dagbladen 14,2 miljoen, sportkranten 4 miljoen, economische dagbladen 240.000). Deze bron telde in deze periode 10 betaalde dagbladen met meer dan 500.000 lezers en 4 gratis landelijke dagbladen met meer dan een miljoen lezers. Via de voornamelijk Spaanstalige site van het oplagebureau (http://www.ojd.es/, servicio de busqueda de datos/ diarios) zijn recente oplagecijfers te vinden voor de dagbladen die daar staan ingeschreven. De aan deze bron ontleende oplagen in de onderstaande tabel zijn verkochte (bij gratis kranten verspreide) oplagen per editie van juli 2006 t/m juni 2007. De grote betaalde dagbladen gaan meestal in oplage achteruit. Hetzelfde gold voor de gratis krant Que, maar de 3 andere grote gratis kranten wonnen terrein. De meeste grote betaalde dagbladen verschijnen tegenwoordig als ochtendblad in tabloid formaat. Alle landelijke kranten in de tabel (met uitzondering van de economische krant Negocio) kennen een aantal regionale en lokale edities. De algemene dagbladen en de sportkranten hebben in de regel 7 edities per week (bij de dagbladen vaak als zondagsupplement), de beide economische kranten hebben er 6 en de 4 gratis kranten 5.
|
Betaalde algemene dagbladen in 2006/2007 |
|||
|
Titel |
Eigenaar/ uitgever |
Kenmerk |
Oplage |
|
El Pais |
Grupo Prisa/ Jesús de Polanco |
Sociaal democratisch |
425.000 |
|
El Mundo |
Unidad Editorial/ Pedro J Ramirez |
Rechts liberaal |
337.000 |
|
ABC |
Grupo Vocento |
Rechts monarchistisch |
230.000 |
|
La Vanguardia |
Grupo Godo |
Centrum |
210.000 |
|
El Periodico de Catalunya |
Grupo Zeta/ Rafael Nadal |
Centrumlinks |
178.000 |
|
La Razon |
Grupo Planeta/ Mauricio Casals |
Rechts liberaal |
150.000 |
|
El Correo |
Grupo Vocento/ Angel Arnedo |
Rechts |
119.000 |
|
La Voz de Galicia |
Grupo Voz |
Regionaal |
104.000 |
|
Landelijke gratis kranten |
|||
|
20 minutos |
Multiprensa |
15 edities |
1.005.000 |
|
Que |
Factoria de Informacion |
16 edities |
959.000 |
|
ADN |
Pagina Cero |
14 edities |
959.000 |
|
Metro Directo |
Metro News SL |
48 edities |
829.000 |
|
Sportkranten |
|||
|
Marca |
Prensa Deportiva |
Voetbal |
311.000 |
|
As |
Diario As |
Voetbal, wielrennen |
226.000 |
|
Sport |
Deportivas Catalanas |
Divers |
105.000 |
|
Mundo Deportivo |
El Mundo Deportivo |
Voetbal |
96.000 |
|
Economische kranten |
|||
|
Expansion |
Prensa Economica |
Betaald |
50.000 |
|
Negocio & Estilo de Vida |
Tumbo de Privilegios |
Gratis |
50.000 |
De 3 grootste kranten, El Pais, El Mundo en ABC zijn gevestigd in Madrid. La Vanguardia en de 2talige El Periodico de Catalunya zijn Catalaanse kranten uit Barcelona. Als grootste Baskische krant houdt El Correo kantoor in Bilbao. Hoewel de krant rechts, monarchistisch en rooms gezind is en in de tijd van Franco bleef verschijnen, is ze ook voorstander van persvrijheid en van Baskische autonomie. La Voz de Galicia is de grootste krant in Galicië. De meeste grote regiokranten zijn min of meer 2talig.
Periodieken
Volgens de site http://www.aimc.es/ las van de Spanjaarden van 14+ tussen juli 2006 en juni 2007 binnen een week 24% supplementen (9,4 miljoen lezers) en 49% tijdschriften (18,7 miljoen lezers). Men maakte melding van 7 supplementen met meer dan een miljoen lezers en van 10 weekbladen, één 2wekelijke uitgave en 19 maandbladen met meer dan 500.000 lezers. Lezersaantallen zijn altijd speculatief, maar in Spanje zijn ze wel belangrijk omdat men veel gebruik maakt van leesportefeuilles en andere vormen van uitruil. Bij de consumententijdschriften vormen de vrouwenbladen het grootste marktsegment. Ook bij de periodieken hebben gratis publicaties een flink deel van de markt in handen. Vooral bij de betaalde tijdschriften dalen de oplagen doorgaans. Via het oplagebureau (http://www.ojd.es/) zijn recente oplagecijfers te vinden voor de perspublicaties die daar staan ingeschreven.
De oplagen in de onderstaande tabel voor gratis publicaties zijn verspreide oplagen per editie; meestal tussen juli 2006 en juni 2007 (soms over heel 2006). Bij publicaties onder eigen beheer is de naam van de uitgever dezelfde als de naam van de publicatie.
|
Diverse landelijke kranten/ bladen |
||||
|
Titel |
Edities p/j |
Uitgever |
Kenmerk |
Oplage |
|
Compráctica |
52 |
Eigen beheer |
Algemeen |
1 miljoen |
|
Doblecero |
12 |
El Corte Ingles |
Algemeen |
372.000 |
|
Mediapunta |
26 |
Eigen beheer |
Sport |
218.000 |
|
Gol |
52 |
Ediciones Gol España |
Sport |
110.000 |
|
RACC Automobil Club |
12 |
Eigen beheer |
Catalaans, Leden |
698.000 |
|
Cinerama |
12 |
014 Media. |
Film |
335.000 |
|
Admiro |
12 |
Canal Okia Europa. |
Film/ theater |
139.000 |
|
Family Check |
6 |
Eigen beheer |
Promo |
630.000 |
|
Go, guia de Ocio |
12 |
Grupo Go ediciones |
Cultuur/Toerisme |
199.000 |
|
Ronda Iberia |
12 |
Iberia Airlines |
Reizen |
150.000 |
|
Paisajes desde el tren |
12 |
COMFERSA |
Treinreizen |
120.000 |
|
Gaceta Universitaria |
52 |
Unidad Editorial Sociedad de Revistas |
Onderwijs |
129.000 |
|
Oxigene |
52 |
Below the Street |
Levensstijl |
225.000 |
|
Bien |
52 |
Contenidos e informacion de salut |
Levensstijl |
194.000 |
|
Immigranten |
||||
|
Si se Pueda |
52 |
Eigen beheer |
136.000 |
|
|
Latino |
52 |
Nova Press Media |
130.000 |
|
|
Raiz |
12 |
Copernal |
312.000 |
|
|
Gezin en opvoeding |
||||
|
Guio practico del pimar año |
52 |
Sfera Editores España |
184.000 |
|
|
Padres y Colegios |
12 |
Siena S.A |
500.000 |
|
|
El Bebe de ser padres |
12 |
G Y J España Ediciones |
217.000 |
|
|
Mi bebe y yo |
12 |
Sferes |
214.000 |
|
|
Lokale weekkranten |
||||
|
Gente |
52 |
Grupo de comunicacion Gente |
Madrid |
1,2 miljoen |
|
Global Castilla la Mancha |
52 |
Eigen beheer |
Castilla de la Mancha |
167.000 |
|
Punt de Venda |
52 |
Premsa |
Catalonië |
162.000 |
|
Flash |
52 |
Dis-Flash |
Barcelona |
149.000 |
|
Global Henares |
52 |
Eigen beheer |
Guadalajara |
112.000 |
Compractica combineert artikelen over een veelheid aan thema’s met promotie. Doblecero doet hetzelfde, maar is wat artistieker (bijv veel aandacht voor popmuziek en fotografie). Si se Pueda is een immigrantentijdschrift op Tenerife (Canarische eilanden). Latino is een tijdschrift voor immigranten uit Latijns Amerika dat 3 plaatselijke edities kent en Raïz richt zich speciaal op Bolivianen. De oplagen in de onderstaande tabel voor betaalde publicaties zijn verkochte oplagen per editie; meestal tussen juli 2006 en juni 2007 (bij de dagbladsupplementen over heel 2006).
|
Naam |
Edities p/j |
Uitgever |
kenmerk |
Oplagen |
|
Supplementen |
||||
|
XL Semanal |
52 |
Vocento/ Taller |
Algemeen |
1,2 miljoen |
|
Mujer Hoy |
52 |
Vocento/ Taller |
Vrouwen |
981.000 |
|
TV Más |
52 |
Vocento/ Taller |
TV |
830.000 |
|
El Pais Semenal |
52 |
Diario El Pais |
Divers |
743.000 |
|
Magazine |
52 |
L.V. Magazine |
Vrouwen |
728.000 |
|
Magazine El Mundo |
52 |
Unidad Prensa Diaria |
Divers |
407.000 |
|
Dominical |
52 |
Grupo Zeta/ Eje de Editores |
|
276.000 |
|
Vrouwen en roddelbladen |
||||
|
Pronto |
52 |
Heres |
977.000 |
|
|
Hola |
52 |
Eigen beheer |
541.000 |
|
|
Diez Minutos |
52 |
HF (Hachette Filipacchi) |
377.000 |
|
|
Que me Dices |
52 |
Multiediciones Universalis |
325.000 |
|
|
Lecturas |
52 |
RBA Edipresse |
208.000 |
|
|
Semana |
52 |
Eigen beheer |
206.000 |
|
|
Cuore |
52 |
Zoom |
204.000 |
|
|
Mia |
52 |
G Y J España |
170.000 |
|
|
Elle |
12 |
Multiediciones Universalis |
221.000 |
|
|
Cosmopolitan |
12 |
G Y J España |
198.000 |
|
|
Vogue |
12 |
Conde Nast |
124.000 |
|
|
Interieur |
||||
|
El Mueble |
12 |
RBA Edipresse |
214.000 |
|
|
Cosas de casa |
12 |
RBA Edipresse |
184.000 |
|
|
Casa diez |
12 |
HF (Hachette Filipacchi) |
172.000 |
|
|
Micasa |
12 |
Decorevistas |
89.000 |
|
|
Auto en motorbladen |
||||
|
Automovil |
12 |
Motorpress Iberica |
235.000 |
|
|
Auto Bild España |
52 |
Axel Springer España |
56.000 |
|
|
Maxi Tuning |
12 |
Motorpress Iberica |
52.000 |
|
|
Computerbladen |
||||
|
Computer Hoy |
26 |
Axel Springer España |
100.000 |
|
|
PC Today |
26 |
Axel Springer España |
217.000 |
|
|
Populair wetenschappelijk |
||||
|
Muy Interessante |
12 |
G Y J España |
242.000 |
|
|
National Geographic |
|
RBA Edipresse |
189.000 |
|
|
Quo |
12 |
HF (Hachette Filipacchi) |
157000 |
|
|
Historia National Geographic |
|
RBA Edipresse |
133.000 |
|
|
Diversen (alfabetisch op titel) |
||||
|
Bravo por ti |
26 |
Heinrich Bauer |
Tieners |
176.000 |
|
Digital+ |
12 |
Sogecable |
Klantenblad |
1,9 miljoen |
|
El Jueves |
52 |
Eigen beheer |
Satire |
70.000 |
|
FHM |
12 |
Focus |
Mannen |
161.000 |
|
Fotogramas |
12 |
HF |
Film/ fotografie |
101.000 |
|
Interviu |
52 |
Zeta |
Opinie |
98.500 |
|
Ono |
12 |
Ono |
klantenblad |
920.000 |
|
Psychologies |
12 |
Editora Revistas Suplementos |
Psychologie |
126.000 |
|
Saber Viver muy saludable |
12 |
RBA Edipresse |
Gezondheid |
265.000 |
|
Superpop |
26 |
Mahe |
Muziek |
196.000 |
|
Teleprograma |
52 |
HF |
TV |
156.000 |
XL Semanal (sinds 1987) en Mujer Hoy (sinds 1999) zijn weekbijlagen bij ABC en bij 22 regionale kranten. TV Mas (1987) is weekbijlage bij ABC en bij 19 regiokranten. LV magazine is een uitgave van de Spaanse afdeling van Louis Vuitton. Ook Dominical van Grupo Zeta wordt verspreid via regiokranten (11 toen de bijlage in 2002 van start ging). Het roddelblad Hola (Hallo) kent tegenwoordig edities in 92 landen en er bestaat een Engels, Frans, Russisch en Griekstalige versie van. Digital+ en Ono zijn klantenbladen van kabelmaatschappijen. Er staat uiteraard ook programma informatie in.