Geschiedenis en achtergronden

Het in 1705 in het Latijn geschreven “Mercurius Veridicus ex Hungaria” was het 1^e tijdschrift dat in Bratislava verscheen. Deze spreekbuis van Hongaarse opstandelingen tegen de Habsburgers bleef bestaan tot 1710. De 1^e krant Nowa Posoniensia verscheen in 1721 en 1722 in de huidige hoofdstad. In 1764 kwam de 1^e Duitstalige krant Pressburger Zeiting daar uit. Deze bleef bestaan tot 1929. Tegenwoordig bestaat een 2 maandelijkse periodiek onder dezelfde naam. De 1^e Hongaarstalige krant Magyar Hírmondó verscheen in 1780 en 3 jaar later werd ze gevolgd door de 1^e krant in het Slowaaks “Presspurske Nowiny” (Nieuwsblad van Bratislava). Na de 18^e eeuw behielden Duits en Hongaarstalige perspublicaties hun niche in het medialandschap. Ook de joden (voor 1945 rond 145.000) hadden hun eigen pers. In de 19^e eeuw publiceerde de Tsjecho-Slowaakse bond van de nationalisten (met een belangrijke rol van Ludovit Štur) meerdere kranten en tijdschriften. Daartoe behoorden Slovenskje Národňje Novini (Slowaakse Nationale Krant) en Orol Tatranski. 

In de communistische tijd was de Slowaakse pers wat behoudender en meer nationalistisch en vakmatig gericht op doelgroepen dan die van Tsjechië. De belangrijkste Slowaakse kranten waren de in 1945 opgerichte Bratislava Pravda (Waarheid), het orgaan van de Slo­waakse communistische partij KSS, het communistische jeugdblad Smena, het vakbondsblad Práca en het blad Lud van de partij van Slowaaks herstel. Eerdere Slowaakse versies van de Pravda verschenen tussen 1925 en 1932 en in 1944. Als grootste krant vertoonde de Pravda een mix van milde hervormingszin en communistisch nationalisme. Smena en Praca waren wat uitgesprokener hervormingsgezind en erg populair. In 1968 kende Smena een oplage van 160.000. Na 1963 kwamen hervormingsgezinde cultuurtijdschriften als het week­blad Kulfrarny Zivot op. Tsjechische en Slowaakse progressieve groe­pen hielpen elkaar bij tegenwerking van het regime. Zo stelden Slowaakse schrijvers Kul­frarny Zivot ter beschik­king toen het blad van hun Tsjechische collega’s na een schrijvers­congres slachtoffer werd van een vendetta van partijleider Novotny. De Tsjechen waren op hun beurt be­reid tot wederdienst nadat Kulfrarny Zivot en een geplande opvolger ervan het be­staansrecht werd ontzegd. De censuur was in Slowakije strenger dan in Tsjechië. Het duurde langer voordat de Slo­waakse schrijversbond een eigen tijdschrift kon beginnen en de opla­gen van perspublicaties met een eigen geluid (die uiteraard rond de Praagse lente opbloei­den) waren een stuk klei­ner dan het verschil in bevolking rechtvaardigde. Na 1968 werd Nove Slovo, dat banden had met partijleider Husak, een veel gelezen nationalistisch com­munistisch Slowaaks tijdschrift. Svobodne Slovo en Lidova Democracie werden toen m.n. onder niet communistische ambte­naren veel gelezen. Rohac was een populair satirisch weekblad in Slowakije.

Na de fluwelen revolutie ging een aantal kranten gewoon door. Daartoe behoorde de Slowaakse Pravda. In eerste instantie werd het de partijkrant van de SDL, de opvolger van de communistische partij. Daarna werd het een moderne neutrale krant. De grootste kranten van nu, Novi Čas en SME, werden na 1989 opgericht. Tegenwoordig zijn vrijwel alle perstitels geprivatiseerd. Het aantal krantentitels lag volgens het Slowaakse CBS (Statisticky Urad SR) in 1991 op 183. Daarna steeg het om in 2002 een piek te bereiken van 487. In 2006 waren er 464 titels met een oplage van ruim 233 miljoen. Tussen 1991 en 1999 wisselde de totale jaaroplage van kranten sterk, maar ze bleef ruim boven de 300 miljoen. In 2002 kwam ze daaronder en daarna daalde ze t/m 2006 constant. Het aantal titels van periodieken steeg tussen 1991 en 2002 van 388 naar 1108. Daarna ontstond een fluctuerende daling. In 2006 telde men 952 titels. Tussen 1991 en 1995 steeg de totale jaaroplage van 79 naar 190 miljoen. Sindsdien wisselt ook hier het beeld en voor 2006 lag de totale oplage op 194 miljoen. De sterk wisselende persoplagen wijzen erop wijst dat losse verkoop belangrijk is. 

De grootste persuitgever van 2006 was het Zwitserse Ringier met 60% van de tijdschriftenmarkt. Tot de top behoorden verder 7 plus (met alleen Slowaakstalige websites), Petit Press, Perex en Sanoma Magazines Slovakia. Petit Press geeft vooral regionale kranten uit. Perex werd in augustus 2006 onderdeel van het Britse Nortcliffe Media International (http://www.northcliffeinternational.co.uk/) dat erg actief is in Centraal en Oost Europa. Northcliffe, op haar beurt onderdeel van DMGT (Daily mail en General Trust), was via overnames en via Perex tussen 2004 en 2006 in 2007 2^e speler bij de Slowaakse pers.

Huidige kranten en hun achtergrond

In 2006 las volgens de site http://www.wieninternational.at/ (via de stappen English, Slovakia, media general) 52% van de Slowaken een dagblad. Via de voornamelijk Slowaakstalige site van het oplagebureau (http://www.abcsr.sk/) zijn recente oplagecijfers te vinden voor de kranten en tijdschriften die daar staan ingeschreven (de registratie is in Slowakije op vrijwillige basis). Onder de 464 krantentitels die Slowakije in 2006 telde waren 9 betaalde landelijke ochtendbladen (waaronder het conglomeraat van regionale kranten Noviny Slowakia van Petit Press) en 2 grote stedelijke avondkranten. Roddelkrant Novy Čas (Nieuwe tijd) van Ringier Slovakia met de grootste verkochte oplage per editie (gemiddeld rond 190.000 in 2007) kent de weekbijla­ge Ludia (sinds 2007: oplage rond 85.000), vrouwenbijlage Pre Ženie (235.000), woonbij­lage Byvanie (gedrukte oplage 60.000), zondagbijlage Nedela (sinds 2006, verkochte oplage 65.000) en de zaterdagse kwartaalbijlage Vikend (gedrukte oplage 330.000). De krant werd in 1990 op­gericht, in 1^e instantie als globale kopie van de Oostenrijkse Kronen Zeitung. Behalve pulp be­vat het dagblad ook kwaliteitsreportages. Op 17 oktober 2007 lanceerde Ringier Slovakia de roddelkrant Alo in een gedrukte oplage van 150.000.

De linkse Pravda van uitgever Perex (oplage rond 75.000) wordt thans vooral door ouderen gelezen. De 3^e krant is het rechtse dagblad SME (We zijn) van Petit Press (oplage 70.000). SME werd in 1993 gesticht door een groep journalisten van het dagblad Smena die het niet eens waren met het regeringsgezinde redactionele be­leid. In 1995 fuseerde ze met Smena en rond 2004 met Praca. SME kent dagelijks gespecialiseerde bijlagen. Plus Jeden Den van Spoloč­nost 7 plus verscheen als 4^e titel in oplagen rond 57.000. Het sportdagblad Šport van uitge­ver Sport Press stond in 2004 5^e met een oplage van 55.000. De regiokranten van Petit Press haalden een gezamenlijke ver­kochte oplage rond 140.000. Petit Press gaf daarnaast ondermeer de grote regiokrant Korzár (verkochte oplage rond 31.000) en de Hongaarstalige krant Uj Szó uit (oplage 25.000). de weekkrant Slovak Spectator van uitgever The Rock s.r.o is de enige Engelstalige krant. Ze staat 9^e op de internet top10 van de pers. Bovenaan stond de site http://www.bleskovsky.sk/ van Novy Čas. Gratis huis aan huis weekkranten in Bratislava zijn Bratislavské Noviny (Bratislava Nieuws met nieuwsfeiten en agenda’s) van uitgever Nivel Plus (oplage 200.000) en City Express van Perex (oplage160.000). Perex geeft verder de grootste advertentiekrant van Slowakije Avizo (met 8000 advertenties p/d, oplage 170.000) en het personeelsadvertentieblad Profesia uit. Beide kranten hebben veelbezochte websites. Gratis landelijke dagbladen als Metro kende Slowakije t/m 2007 niet.

Tijdschriften

Op de Slowaakse markt van consumententijdschriften zijn Ringier Slovakia en 7 Plus de onbetwiste marktleiders. Sanoma publiceert in Slowakije slechts een aantal vakbladen. Ringier is in Slowakije actief vanaf het begin van de 90er jaren en 7 Plus begon in 1989. Tot de grootste weekpublicaties van Ringier behoren naast de bijlagen van Novy Čas het roddelblad Život (Leven) en de TV bladen Eurotelevizia (8% lezersaandeel in 2006) en Telemagazin. Bij 7 Plus betreft het hier roddelblad Plus 7dini (Plus 7 dagen; hoogste lezersaandeel met 13%) en de vrouwenbladen Baječna Žena (Schitterende vrouw; 7% lezersaandeel) en Šarm (Charme). Het TV magazine Markiza van de gelijknamige TV zender staat volgens het EJC 3^e qua oplage, maar het blad is niet ingeschreven bij het Slowaakse oplagebureau en er zijn ook op het internet geen oplagen van te vinden. Als grootste maandbladen heeft 7 Plus Ždravie (gezondheid), de vrouwenbladen Emma en Eva en Záhradár (de tuinier) in het fonds. In 2006 las 60% van de Slowaken maandbladen. Het grootste maandblad van Ringier is het vrouwentijdschrift Rebecca. De navolgende lijst is m.n gebaseerd op gegevens van het oplagebureau. Het betreft de gemiddelde verkochte oplagen per keer in het jaar 2007.

Naam		Edities p/j		Uitgever		Oplagen 2007
Dames, mode en roddelbladen
Plus 7Dini		52		7 Plus		180.000
Baječna Žena		52		7 Plus		170.000
Život		52		Ringier Slovakia		140.000
Slovenka		52		Star Production		45.000
Eva		12		Ringier Slovakia		70.000
Emma		12		7 Plus		50.000
Rebecca		12		Ringier Slovakia		40.000
Opiniebladen
Mladina		52		Mladina		19.900
Mag		52		Delo Revije		16.500
Omroepbladen
Euro Televizia		52		Ringier Slovakia		130.000
TV max		26		Ringier Slovakia		130.000
Telemagazin		52		Ringier Slovakia		50.000
TV OKO		4		Petit Press		250.000
Diversen
Naam	Edities p/j		Uitgever		Kenmerk		Oplage
Katolicke Noviny	52		Splok Sv Vojtechna		Rooms		85.000
Zdravie	12		7 Plus		Gezondheid		85.000
Záhradhár	12		7 Plus		Tuinieren		82.000
Tyždén	52		W Press		Opinie		18.000
Trend	52		Trend holding		Zaken		17.000
In	12		Ringier Slovakia		Tienerblad		36.000

Het tienermaandblad Bravo had rond 2001 een oplage van 90.000, maar het blad stond in 2007 niet bij het oplagebureau ingeschreven en ook via het internet was geen duidelijkheid te krijgen over uitgever en oplage in Slowakije.