Geschiedenis en achtergronden

De eerste Sloveense periodieken vinden hun oorsprong in kalenderpublicaties uit de tijd van de reformatie. In deze periode beleefde men m.n door toedoen van Primož Trubar de over­gang van het Glagolitische naar het Latijnse schrift (het Cyrillische schrift is in Slovenië nooit aangeslagen). Ook dienden Duitstalige geschriften als voorbeeld. In de 18^e eeuw kende men literaire tijdschrifttitels als Pisanice (paaseieren), Mala en Velica Pratica. Veel bijdragen daarin waren erop gericht om van het Sloveens een volwaardige Europese taal te maken. De eerste krant Lublanske Novice (Ljubljana Nieuws) verscheen in 1797. Ze beleefde 3 jaar­gangen, nam veel artikelen over uit de Wiener Zeitung en verrijkte in haar korte bestaan de taal vanuit het Duits met nieuwe Sloveense woorden. Een aantal regiovarianten op de krant hielden het langer vol. De 19^e eeuw wordt beschouwd als de tijd van de Sloveense verlich­ting. Kmetijske in rokodelske novice (Het nieuws voor boeren en ambachtslieden), een be­langrijke vakkrant uit die tijd, bevatte ook wetenschappelijke en kunstartikelen. Het tijdschrift bestond van 1843 tot in 1902 en inspireerde anderen tot het uitgeven van perspublicaties. Edinost was met ondermeer de gelijknamige liberale bourgeoiskrant rond 1900 een belang­rijke persuitgever uit Triëst (toen nog Slo­veens) en ook vanuit Gorizia kwamen veel perstitels (zo’n 80 tussen 1850 en 1914). Grote kranten van voor de 2^e wereldoorlog waren de liberale krant Slovenski Narod (het Sloveense volk: 1868-1943), de roomse krant Slovenec (de Slo­veen: 1873-1945) en de liberaal democratische krant Jutro (De morgen: 1920-1945). In Ma­ribor verscheen tussen 1862 en 1945 de Duitstalige kerkkrant Marburger Zeitung. Het roomse kerkblad Nedelja (De Zondag) van de Slovenen in Karinthië bestaat al vanaf 1926.

Ook toen Triëst en omgeving na de 1^e wereldoorlog Italiaans werden, bleven er Sloveensta­lige kranten en tijdschriften uitkomen. Deze werden ook in Slovenië gelezen. In 1920 ver­scheen voor het eerst een communistische weekkrant onder de naam Delo (Werk). Vanaf 1921 kwamen ondermeer het jeugdblad Novi Rod (de nieuwe generatie) en de eerste da­mesbladen uit, waaronder de in 1923 begonnen Ženski Svet (Vrouwenwereld). Vanaf eind 1928 verhuisden onder druk van de fascisten van Mussolini veel titels naar Slovenië en een aantal ging ondergronds. Delo werd in 1926 één van de eerste titels van de ondergrondse pers. Van 1930 tot mei 1940 werd de krant geproduceerd in Parijs en Wenen als orgaan van de communistische partijen van Italië en Joegoslavië. Veel ondergrondse titels uit de regio lagen aan de basis van de uitgebreide ondergrondse Sloveense pers tijdens de 2^e wereld­oorlog. Daar zaten naast communisten ook (deels roomse) studenten en middelbare scholie­ren en patriotten achter. De Chetniks (rechtse koningsgezinde Joegoslavische verzetsbewe­ging) en de collaborateurs hadden eveneens een eigen pers in het Sloveens. De onder­grondse uitgaven waren erg uiteenlopend en soms veranderden titels per editie om opspo­ring te bemoeilijken. Alle publicaties deelden echter een verzet tegen de onderdrukking van de Sloveense identiteit. Tot de ondergrondse pers van de 2^e wereldoorlog uit de regio Triëst behoorde Slovenski Porocevalec (de Sloveense verslaggever), waarvan de 1^e exemplaren in 1942 uitkwamen. Deze krant fuseerde in 1959 met voormalig verzetskrant en communisti­sche partijkrant Ljudska Pravica (Recht van het Volk) tot het huidige dagblad Delo.

Na 1991 kwamen alle Sloveense media in private handen. De toonaangevende titels bleven gewoon doorbestaan. In 1997 flopten 2 nieuwe betaalde kranten. DZS d.d werd de grootste overkoepelende speler. Ze is bijv verweven met de grootste uitgever Delo. Het Sloveense statistisch bureau maakte in haar jaarboek van 2006 voor 2005 melding van 1815 perspubli­caties, waaronder 276 kranten (152 algemene titels, 82 sociaal wetenschappelijke titels, 9 dagbla­den) en 1539 periodieken (waaronder 237 algemene, 612 sociaal wetenschappelijke, 293 toegepast wetenschappelijke en 165 kunstzinnige edities en qua frequentie 15 weke­lijkse, 26 2wekelijkse, 287 maandelijkse, 384 jaarlijkse uitgaven en 209 publicaties die 3 of 4 keer per jaar verschenen). Voor 2007 telde een PDF document van de Sloveense overheid echter 1516 media-entiteiten. Daarvan waren er 1127 gedrukt. Kranten worden meestal ver­kocht via abonnementen, maar bij de tijdschriften overheerst de losse verkoop.

Huidige kranten en hun achtergrond

In 2006 telde Slovenië volgens de Britse site http://www.culturalprofiles.net/ (Slovenia, cul­ture in Slovenia/ media/ press) 6 landelijke dagbladen (totale oplage 370.000) en 45 regio­kranten, (waaronder 3 dagbladen, totale oplage 1,6 miljoen). In 2007 kwamen er 2 dagbla­den bij. In september van dat jaar bracht het Oostenrijkse Styria Medien AG de 1^e gratis krant van Slovenië Zurnal24 uit. Deze stond binnen 7 weken met een dagoplage van 100.000 in de top3. De krant wordt verspreid in 5 steden. Eind 2007 kwam Styria met een week­endeditie in een oplage boven 250.000. Van de landelijke dagbladen hebben er 4 sup­ple­menten, vaak met veel aandacht voor cultuur. Door de vele bijlagen vormen ze een ge­duchte concurrent voor de tijdschriftenmarkt. Delo is de grootste krant. Ze kent iedere dag een bij­lage rond een vast thema en heeft als enige dagblad een zondagseditie (Nedelo). De grootste wekelijkse bijlagen van nu zijn Vikend (TV, oplage in 2007: 212.000), Ona (Vrou­wen, 170.000), Delindom (interieur, 165.000) en Polet (sport en avontuur, 163.000). De rod­del en sensatiekrant Slovenske Novice was aanvankelijk ook een supplement van Delo.

Het dag­blad Dnevnik begon in 1951 als Ljublanski Dnevnik (dagblad van Ljubljana). Vanaf 1968 heette de krant simpelweg Dnevnik en in 1991 kwam de toevoeging “neodvisni časo­vis” (onafhankelijk nieuwsblad). Tussen 1994 en 2002 kreeg de krant 7 themabijlagen, waar­onder het zondagsupplement Nedeljski Dnevnik (in 2007 met 138.000 het grootste zondag­supplement in Slo­venië). Andere grote bijlagen zijn Moj dom (wonen, oplage 200.000), Nika (200.000) en Pilot (187.000). Het dagblad Večer (Avond) wordt in eigen beheer uitgegeven en bestaat sinds 1952. Het wordt het meest gelezen rond het Oost-Sloveense Maribor. De krant kent ook dagelijkse themabijlagen, reikt de Večernica award voor jonge schrijvers uit en heeft veel ervaring met internationale samenwerking. De zakenkrant Finance van Časnik Finance Ltd zag in 1992 het levenslicht. Nu is ze eigendom van de GV groep, het Zweedse Dagens Industrie en 9 individuele aandeelhouders. De sportkrant Ekipa bestaat sinds 2000.

Tot de grootste regiokranten behoren het dagblad Dolenjski List (opgericht in 1959; zuidoost Slovenië.oplage 3^e kwartaal 2007: 14.000), de 2 keer per week verschijnende kranten Pri­morske Novice (bereik 2006: 4,4% van de Slovenen) en Gorensjki Glas (Stem van Go­rensjka, bereik 3,9%) en de sinds 1949 bestaande weekkrant Vestnik Murska Sobota (bereik 3,7%) voor de regio Po­murje. Primorske Novice ontstond in 1953 vanuit een fusie van 2 kranten. Ze verschijnt sinds 2000 in een editie voor de kuststreek rond Koper en één voor Nova Gorica langs de west­grens met Italië. Gorensjki Glas bestaat sinds 1985 en komt uit in de noordelijke bergstreek. Novi Tednik (Nieuw Weekblad; bereik 2,8%) werd in 1969 opge­richt en beleefde 20 jaar later een doorstart. Het is de streekkrant van de Savinjska regio rond Celje (oostelijk centraal Slo­venië). De onderstaande lijst is gebaseerd op cijfers uit het jaarboek 2007 van het Slo­veense CBS over lezersbereik, aangevuld met gegevens van op­lagebu­reau RRP over de gedrukte oplagen tussen juli en september 2007 (http://www.soz.si/ pro­jekti / RPN: alleen in het  Sloveens). Daarvan wordt doorgaans zo’n 80% verkocht.

Landelijke dagbladen in 2007
Titel	Edities p/w	Uitgever	Opmerking	Oplage
Zurnal	1	Styria	Zaterdageditie	253.000
Nedelski Dnevnik	1	Styria	Zondageditie	138.000
Slovenske Novice	6	Delo	Roddelkrant	102.300
Zurnal24	5	Styria	Gratis krant	100.000
Delo	7	Delo		76.000
Dnevnik	6	DZS dd/ Styria		60.000
Nedelo	1	Delo	Zondageditie	59.400
Večer	6	Čzp Večer d.d		51.900
Finance	5	Časnik finance Ltd	Zakenkrant	15.800
Ekipa	6	Salomon	Sportkrant	15.500

De Engelstalige zakenkrant Slovenia Times verschijnt eens in de 2 weken in een oplage rond 10.000.

Tijdschriften

In 2006/2007 telde Slovenië volgens de Britse site http://www.culturalprofiles.net/ (Slovenia, culture in Slovenia/ media/ press) en volgens het Sloveense ministerie van cultuur 183 aca­demische en vaktijdschriften, 33 culturele tijdschriften (totale oplage rond 80.000, het meest maandbla­den), 48 consumenten tijdschriften (oplage 500.000) en 8 tijdschriften in een vreemde taal. Voor 2007 maakte het ministerie verder melding van 45 weekbladen en regio­kran­ten in een totale oplage van 1,6 miljoen, 33 2wekelijkse publicaties (oplage 360.000) en 41 gelegenheidspublicaties op het vlak van actualiteit, economie of politiek (oplage 612.000). Magazine World nr. 41 van FIPP biedt via een interview met assistent directeur van Delo Revija Tine Guzej inzicht in de Sloveense tijdschriftenmarkt  Tot de beperkingen/ uitdagingen behoren het kleine taalgebied (hooguit 2,5 miljoen mensen in en rond Slovenië) en de con­currentie van de vele bijlagen van landelijke kran­ten (waaronder een aantal grote TV bijla­gen). Ook maken de kleine oplagen de productiekosten hoog en de tijdschriften relatief duur. Verder bemoeilijkt de veel voorkomende hang naar het vertrouwde van dichtbij de entree van Sloveense edities van internationale uitgaven. Vooral de Sloveense tijdschriften zijn erg af­hankelijk van advertentie-inkomsten en dat versterkt de onderlinge concurrentie.

In 2007 was Delo Revije met 19 tijdschriften, 7 supplementen en 7 gelegenheids-uitgaven de grootste uitgever. Daarbij zitten de grootste bladen van Slovenië. Men is intussen begonnen met het onder licentie publiceren van Slo­veense titels in andere republieken van voormalig Joegoslavië. Grotere uitgaven van Delo Revije zijn de vrouwen en roddelbladen Lady, Jana, Modna Jana, Anja, Eva, Obrazi, Ambui­ent en Stop en het hobbyblad Rože & Vrt (Bloemen en Tuinen). Ook Salomon is een wat gro­tere Sloveense uitgever, bijv via de 2wekelijkse pu­blicatie Salomon Oglasnik. Sloveense uit­gevers publiceren enkele Sloveense edities van buitenlandse titels onder licentie, bijv mannenblad FHM, National Geographic en Readers Digest. Dergelijke Sloveense edities worden echter het vaakst op de markt gebracht door Sloveense poten van buitenlandse uitgevers. Daartoe be­horen Styria Verlag en Leykam uit Oostenrijk en Bonnier AG uit Zweden. In 2006 verkocht het Duitse Burda haar Adriatische divisie aan Sanoma en Gruner & Jahr die samen met SIAG (Styria Media International) AMH (Adria Media Holding) oprichtten. Adria Media Ljubljana is nu met 13 titels (bijv Cosmopoli­tan, Playboy, Nova, Elle en Lisa) de 2^e speler op de Sloveense magazi­nemarkt.

De beide opinieweekbladen van Slovenië zijn Mag van Delo en Mladina (Jeugd). Mag bestaat sinds 1995. Mladina begon in 1943 als jeugdkrant van het communistisch ver­zet en op­volger van Mlada Slovenia (Jong Slovenië) van het Sloveens bevrijdingsfront. Het blad heeft veel invloed als luis in de pels van de overheid. De site http://www.culturalprofiles.net/ biedt via Slovenia/ culture in Slovenia/ media/ press/ key con­tacts/ magazines en journals een ge­detailleerd overzicht van Sloveense cultuurtijdschriften. De navolgende lijst met topperiodie­ken is gebaseerd op gegevens van het oplagebureau en van het Sloveense ministerie van cultuur. De oplagen zijn over 2007 (meestal het 3^e kwartaal) en gelden per editie.

Naam	Edities p/j	Uitgever		Oplagen 2007
Dames, mode en roddelbladen
Lady	52	Delo Revije		65.500
Jana	52	Delo Revije		61.000
Nova	52	Adria media Ljubljana		37.000
Hopa	52	Delo Revija		25.000
Anja	26	Delo Revija		27.500
Tienermeisjesbladen
Bravo	52	Videotop		15.200
Opinieweekbladen
Mladina	52	Mladina		19.900
Mag	52	Delo Revije		16.500
Gratis Klantenbladen
Total Tedna	52	Delo Revije		375.000
Dobro Jutro	52	Regionalni Mediji		350.000
Diversen
Naam	Edities p/j	Uitgever	Kenmerk	Oplage
Družina	52	Družina	Rooms	50.000
Gloss Ekspress	12	Image Management	Glossy	112.000
Cosmopolitan	26	Adria Media	Glossy	23.200
National Geographic	12	Delo revija	Geografie	22.900
Rože ev Vrt	12	Delo Revija	Tuinblad	17.400

Onder de dames en roddelbladen van Delo Revija ligt bij Lady nadruk op roddel, bij Jana op het gezin, bij Modna Jana op mode, en bij Anja op het huishouden. De maandbladen voor mannen Playboy (via Adria Media) en FHM (via Videotop) haalden in 2007 in Slovenië een oplage rond 9000. Eind 2007 beschikte Adria Media ook in Ljubljana helaas nog niet over een Engelstalige website. Total Tedna is het klantenblad van bierbrouwer Pivovarna Laško.