Klimaat en weer

Op http://www.weatheronline.co.uk/ staat onder extra/ climate of the world/ Bulgaria een beschrijving met links van het klimaat van Bulgarije (de climate robot onder data availability is handig). De temperatuur extremen (buiten de bergen) zijn in het land flink groter dan in NL (-39.3 en 45.2gr C, een verschil van 84,5gr; NL -28,5 en 38,5; 67gr verschil). Deze extremen zijn in het binnenland gemeten en passen bij een landklimaat. Het grootste deel van het land kent een gematigd landklimaat met als specifieke kenmerken een kort voorjaar, een hete zomer, een maar langzaam afkoelende herfst met veel zon en herfstkleuren & koude winters en neerslag over het hele jaar. Langs de zwarte Zeekust en in beschutte dalen langs de Griekse en Turkse grens heerst een warm zeeklimaat of mediterraan klimaat. Hier zijn de winters beduidend milder. Langs de kust is het in de zomer minder heet en ook in het Donau dal biedt een briesje overdag vaak verkoeling. Uiteraard is het hogerop in de bergen koeler. Beschutte dalen zijn gevoelig voor luchtvervuiling, maar doordat de volkrijkste vallei (het dal van Sofia) groot is en op ruim 500m ligt valt het daar mee en is het er in de zomer redelijk uit te houden.

Op http://meteorology.meteo.bg/meteo_e.htm (het Bulgaarse KNMI) zijn via “division of climatology” details te vinden over neerslag en temperatuur. Overal kan het hele jaar door neerslag vallen. Gemiddeld komt men landelijk op 650mm (NL 780mm), maar de variatie door de seizoenen, jaren en regio heen is groot. Zo loopt naar regio de hoeveelheid p/j uiteen van minder dan 500mm lokaal aan de noordoostelijke Zwarte Zeekust naar meer dan 1000mm in veel bergregio. Ook in de noordwestelijke Donau vlakte, de vallei van Sofia en lokaal in de Tracische vlakte (o.m. bij de kust en rond Plovdiv) komt de hoeveelheid gemiddeld niet boven 600mm. In herfst en winter valt langs de zuidgrens rond 2x zoveel (veelal zo’n 500mm) dan langs de noordgrens en in voorjaar en zomer valt in de berggebieden (incl. de vallei van Sofia) rond 500mm en langs de kust en in het zuidoosten en uiterste zuidwesten misschien de helft. Wel valt de neerslagduur ‘s zomers vooral langs de kust en in de Thracische vlakte erg mee doordat het uit onweersbuien komt. Tussen 2000 en 2008 viel in kustplaats Varna in juli en augustus p/m gemiddeld op 5 of 6 etmalen neerslag en in maart en april op 10 dagen (climate robot, weatheronline). Zomerse droogtes bezorgen het land soms economische schade, maar de meeste schade komt door overstroming (economisch & sterfgevallen; bij sterfte gevolgd door hitte/kou). Alleen in de bergen is in de winter het sneeuwdek vrijwel permanent en in hoge bergstreken bestaat permafrost. Tussen 2000 en 2008 telde men in de vallei van Sofia (op 600m) 64 dagen met sneeuwval en 23 ijsdagen (etmalen waarop het kwik onder 0 blijft) en met de hoogte loopt dat snel op. Dat biedt een behoorlijke garantie voor skiën. In de hoofdstad viel op 112 etmalen p/j neerslag, van 7 of 8 in februari, augustus en november naar 11 tot 13 in voorjaar en voorzomer.   

Naar temperatuur blijft in de winter in de hogere berggebieden de temperatuur ook overdag gemiddeld onder 0. In de Donau vlakte in het noorden en in alle Bulgaarse bergregio (incl. de vallei van Sofia) is de kans op een witte kerst flink groter dan in NL of BE. Slechts de Tracische vlakte in het zuidoosten, de zuidkust en een klein lager gebied in het zuidwesten vormen de uitzonderingen. M.n. in de laagvlakten in het binnenland is het doorsnee aantal bloedhete dagen p/j (temperatuur 35gr of hoger) op veel plaatsen groot. Ten zuiden rond Blagoevgrad bij de republiek Macedonië en Grieks Macedonië is 10 p/j meer regel dan uitzondering en ook bij Pleven in het noorden, Haskovo in het zuiden en in de Tracische vlakte kijkt men er niet raar van op. Vooral in het Donau dal, langs de kust en in dalen langs de zuidgrens gaat zomerse hitte vaak gepaard met plaknachten (hogere temperatuur en luchtvochtigheid). 

Op http://www.weatherbase.com/ (Europe/ Bulgaria) zijn gemakkelijk gedetailleerde klimaatcijfers te vinden. Het lijstje hieronder toont een aantal gemiddelden voor Sofia (SF) op 600m in een vallei in het zuidwestelijke binnenland, een weerstation bij kuuroord Banya (BA) op 2400m in de Stara Planina (oude bergen), Plovdiv (PV) in de Tracische vlakte, bad en havenplaats Varna (VA) aan de Zwarte Zee en Ruse (RU) 200km uit de kust aan de Donau. Vorstdagen zijn etmalen waarop het kwik op enig moment onder 0 gr C komt, ijsdagen het aantal etmalen waarop het kwik niet boven het vriespunt komt en neerslagdagen etmalen waarop op enig moment neerslag valt (alles in mm). Bij Plovdiv en Ruse betreft het qua hitte het aantal dagen met een max. boven 30gr C.

Het doorsnee aantal zonuren p/j ligt in Bulgarije erg hoog, in Sofia tussen 1931 en 1970 op 1894 (ruim 6 p/d; van 2u p/d in jan. tot 9u p/d in juli) en tussen 2000 en 2008 op 2260 en in Varna in de laatste periode op 2315 (dec. 2½u, juli 10u p/d). In Ruse kwam het doorsnee aantal uren p/d op 6,6 en het varieerde tussen 2,4 in dec. en 11,2 in juli.

Op http://ggweather.com/winds.html staat een lijst van winden wereldwijd. Bulgarije kent zeker lokale winden, maar de Bulgaren geven ze zelden een naam. In het voorjaar zijn warme droge föhnwinden vanaf de bergen niet ongewoon (vaak met lawines als gevolg). De ostria is een warme zomerwind uit het zuiden langs de kust die geldt als voorbode voor slecht weer (de boeren zijn dat vaak anders omdat ze regen brengt). Verder stormt het hier in de winter regelmatig. Dan kan ook een snijdende noordooster die dikwijls ontaard in een sneeuwstorm de noordelijke regio van Bulgarije bereiken. In de zomer steekt daar een warme vochtige zuidwesten wind soms de Donau over.

Qua extreem weer is de hoogste temperatuur ooit van 45,2 gr. C waargenomen op 10 augustus 1916 in de buurt van Plovdiv. Temperaturen boven 40gr C komen thans steeds vaker voor, bijv. tijdens hittegolven in 2007 (natuurbranden), 2009, 2010 en 2011 op veel plaatsen in het land. De laagste temperatuur ooit (-38,3gr C) is op 25 januari 1947 geregistreerd in Tran 15km van de Servische grens. De meeste regen in 24u (250mm) viel rond 5 augustus 2005. Qua klimaat verandering was volgens het Bulgaarse KNMI (annual assessments/ meteo) tussen 1990 en 2010 in 19 van de 22 jaren de gemiddelde jaartemperatuur hoger dan in de referentieperiode (1961-1989). In 2010 lag ze een graad boven deze norm en tussen 1971 en 2010 steeg de doorsnee jaartemperatuur met 1,5gr C. Ook maakt men zich zorgen over het vaker voorkomen van heftige zomerse onweersbuien met winduitschieters en enorme hoeveelheden neerslag. In 2005 trad zulk noodweer bijv. 4 x op en dat resulteerde in €850 miljoen overstromingschade.