Locatie en nationale symbolen

Locatie en naam

Finland (hoofdstad Helsinki; landoppervlak 338.400 km², bevolkingsdichtheid 2009: 16 inwoners/ km²) ligt in Noord Europa. Globaal genomen bevindt het grondgebied zich tussen 59 en 71gr NB en 20 en 32gr OL. Finland staat bekend als het land van meren en bossen; maar meren, scheren en bossen zou ook kunnen. Driekwart tot 85% van het oppervlak is bedekt met bos en men telt 189.000 meren groter dan 0,5 ha. Finland telt maar liefst 180.000 eilanden en eilandjes van meer dan 1 ha. Zo’n 70% daarvan is kleiner dan 30 x 30m en nog geen 1000 zijn groter dan 1 km². De meeste eilanden in meren (98.000) en de rest in zee (bron; VisitFinland). Meestal zijn dat rotsachtige schereneilandjes met Åland (685 km²) als grootste. Dit is het hoofdeiland van de voor de Zweedse kust liggende Åland eilanden. Rond 30% van Finland ligt boven de poolcirkel. Het noordelijke deel van dit gebied valt onder Lapland. Het meest noordelijke dorpje Nuargam in Fins Lapland op 70.05 gr. NB is ook het noordelijkste punt van de EU. Het zuidelijkste punt is het Åland eilandje Kökar op 59.30 gr. NB. halfweg Zweden in de Oostzee. Het meest westelijkste punt is de vuurtoren op de onbewoonde Åland scheer Märket in de Botnische golf rond 30 km uit de Zweedse kust op 19.08 gr OL. Het eilandje is deels van Zweden. Op het Finse vasteland ligt Hanko (59.48 NB) het meest zuidelijk en Kolttapahta (20.32 OL) in Lapland het meest westelijk. Dit is de uiterste westpunt van de Finse uitstulping binnen Noorwegen langs de Zweedse noordgrens. Deze heet Kasivarsi (arm) omdat men haar op de landkaart, via de “gezicht in de wolk” manier van kijken, kan zien als de arm van Finland (Lapland is dan het hoofd). Het meest oostelijke punt is het Virmajärvi meertje langs de Russische grens op 31.35 OL.

Naar grootte is Finland rond 9 keer x Ne­derland. Het is het 4 na grootste EU land (na Frankrijk, Zweden, Spanje en Duitsland) en maar iets kleiner dan Duitsland. Verder is Finland het dunst bevolkte EU land. Het Finse vasteland meet van noord naar zuid 1160 km en van oost naar west zo’n 450 km (maximaal 542km). De bevolking is erg ongelijk over het oppervlak verdeeld. Bijna alle Finnen wonen in een brede strook langs de zuid en westkust en in het zuidoosten. Rond 30% van het vasteland wordt omringd door zee. In ganzenvlucht (kronkels en eilanden niet meegerekend) bedraagt de kustlengte 1126 km. De westkust wordt gevormd door de 700 km lange Botnische golf met Zweden aan de overkant. Ten zuiden daarvan komt een stukje Oostzee. Waar de westkust ombuigt naar het zuiden begint de Finse golf kust die in Finland zo’n 300 km lang is en eindigt bij de Russische grens. De Finse golf is 50 tot 100 km breed en aan de overkant ligt Estland. Men hanteert een territoriale en visserij zone van 12 zeemijl (in de Finse golf echter 3 zeemijl) en een continentaal plat tot een diepte van 200m. Finland beschikt over 2628 km landsgrens. De helft daarvan wordt gevormd door de 1313 km oostgrens met Rusland die van de Finse golf naar het noorden loopt tot zo’n 250 km boven de poolcirkel. Daarna begint de 729 km lange grens met Noorwegen. Deze gaat eerst nog zo’n 100km noordwaarts om daarna met grote kronkels naar het westen af te buigen tot minder dan 100 km uit de Noorse kust. Dan komt de 586 km lange Fins Zweedse grens die terugloopt naar het zuidoosten en zuiden tot aan de Botnische golf.

Suomen tasavalta (de republiek Finland) is de officiële naam van het land in het Fins. Finland op zich heet Suomi in de eigen landstaal. Over de oorsprong van de landsnaam tast men enigszins in het duister. Vroeger werd vermoed dat ze was ontleend aan het woord suomaa voor sompig land. Het Baltische woord zeme voor land is ook een kandidaat. De Romeinse historicus Tacitus meldde rond 100 na Chr. het bestaan van Fennia mensen in de regio die hij beschreef als jager verzamelaars. Sommige bronnen vermoeden dat hij daarmee doelde op de Sami (Lappen) omdat toen aan de Finse kusten louter boeren zouden leven. De Sami waren er echter al eerder dan de boeren uit die tijd. Verder deden boeren destijds tevens aan jagen en verzamelen. Op de Zweedse runenstenen U582 en G319 uit de 11e eeuw (de Zweden hebben de stenen keurig genummerd) wordt voor het eerst melding gemaakt van Finland.   

Administratieve indeling

Finland was van rond 1150 tot 1809 als Österland onderdeel van Zweden. Tot 1634 was het gebied onderverdeeld in 9 provincies (ieder met een eigen wapen). Deze zijn daarna vervangen door regio die pas in 1997 werden afgeschaft. De regio lopen globaal nog wel parallel aan de grootste dialectgroepen. Aan de basis van de huidige administratieve indeling van Finland staan de gemeenten (kunta, 336 in getal in 2011), oorspronkelijk parochies van de Lutherse kerk. Door herindelingen nemen ze sterk in aantal af, maar de meesten hebben nog steeds minder dan 6000 inwoners. Bijna een derde is stad, al zegt dat in Finland weinig over het inwonertal. Alle gemeenten hebben een eigen wapen en een aantal hanteert een eigen logo. Ze zijn erg autonoom en kennen een gekozen gemeenteraad met tussen 9 en 85 leden (alleen Helsinki). Alleen Helsinki en Tampere hebben een door de raad gekozen burgemeester. Elders is het hoofd van raad aangesteld als ambtenaar en wordt deze betiteld als stads of gemeentedirecteur. Gemeenten heffen eigen belastingen (16 tot 20% van de inkomstenbelasting), krijgen daarnaast geld van de landsoverheid en zijn goed voor de helft van de overheidsuitgaven. Ze verzorgen tweederde van de publieke dienstverlening, maar Finland kent bijv. een rijkspolitie. Veel Finnen identificeren zich met hun gemeente van afkomst. De gemeenten werken samen in 72 (economische) subregio (seutukunta) en 19 regio (maakunta). De 19 regio hebben raden die samengesteld worden vanuit de gemeenten die er onder vallen. Hun macht is beperkt en geconcentreerd op regioplanning, ondernemen (KvK’s), onderwijs en volksgezondheid. Verder zijn er regionale arbeidsbureaus en regionale bureaus van defensie. Drie regio hebben meer autonomie. Bij de semiautonome Åland eilanden gaat deze het verst. De eilanders vallen buiten de Finse dienstplicht en hebben een eigen parlement, vlag, politie (geen leger, het Finse leger heeft er ook niets in te brengen), postzegels en luchtvaart maatschappijtje. Ook wordt er, net als langs de Finse kust, Zweeds gesproken. Lapland (de Lappen willen Sami worden genoemd) is ook halfautonoom en heeft zeggenschap over de eigen taal en cultuur. In de Kainuu regio in het middenoosten van Finland tegen de Russische grens experimenteert men thans (2011) met eigen regioverkiezingen. In 2010 zijn de regio ondergebracht bij 7 overkoepelende regio of regiostaten (alue).

Nationale symbolen

Het Finse wapen werd in 1577 in gebruik genomen toen Finland een groothertogdom was van Zweden. Het bleef toen het land tussen 1809 en 1917 deel was van Rusland, al kamen er aanpassingen om de tsaar te gerieven (waarvan als meest opvallende een 2koppige zwarte Russische adelaar die het wapenschild vasthield). Toen Finland daarna eindelijk zelfstandig werd stelde men het oorspronkelijke wapen van Zweedse herkomst weer in. Het toont een goudkleurige gekroonde leeuw op een rode achtergrond te midden van 9 witte rozen (wit is in de heraldiek de kleur van zilver). De leeuw draagt in slaghouding het witte zwaard van Karelië (het oosten van Finland) en vertrapt met zijn voeten een witte kromsabel die voor de Zweden de positie van Rusland symboliseerde (Zweden en Rusland lagen vaak met elkaar in de clinch vanwege Finland, uiteraard hanteerden de Russen een andere duiding). De herkomst van de 9 rozen is niet duidelijk. Ze kunnen staan voor de 9 Zweedse provincies in Finland, maar ook voor even zoveel Finse steden. Het wapen is o.m. te zien op de staats/ oorlogsversie van de Finse vlag en op epauletten van militairen en politie etc. met aanpassingen die verwijzen naar hun functie. Pas sinds 1978 is het officieel landswapen. De duiding van de kromsabel houden de Finnen bij hun officiële beschrijving maar liever neutraal vanwege grote buur Rusland. De Finse regio en gemeenten hebben allemaal hun eigen wapen met eigen symbolen.

De Finse vlag heet in de landstaal Suomen lippu of Siniristilippu (blauwe kruisvlag). Ze is op 29 mei 1918 (een half jaar na de onafhankelijkheid) ingevoerd als nationaal dundoek. Voordien werd wel een vlag gebruikt met het Finse wapen. De vlag werd gekozen uit de inzendingen van een ontwerp wedstrijd. Ze is afgeleid van het dundoek van een jachtclub in Helsinki met de Zweedse naam Nylandska Jaktklubben die in 1861 was opgericht. Deze was op haar beurt weer geïnspireerd door een witte Russische vlootbanier met een diagonaal blauw kruis. De gekozen vlag is wit met een recht blauw kruis dat naar de stokkant neigt (horizontale verhouding wit blauw wit 5:3:10, verticaal 4:3:4). Finse vlaggen op officiële gebouwen (paleizen, ambassades) en de leger en vlootvlag hebben een wapentje in het midden van het kruis. Bij de laatste vlag eindigt de horizontale baan van het kruis in een punt (zwaluwstaart). De standaard van de president kent in de linker bovenhoek een door blauw omringd goudkleurig swastika kruisje dat hoort bij één van de 3 Finse onderscheidingen, het vrijheidskruis. Dit kwam in 1918 uit de koker van de Finse generaal Mannerheim, een naam waar ook nu nog menig Rus oorpijn van krijgt. Vlaggen van jachten mogen op die plek een embleem voeren van hun jachtclub. Het kruis in de vlag symboliseert, net als in andere Scandinavische vlaggen, het christendom (met de kanttekening dat vanwege hun taal Finnen niet altijd als Scandinaviërs worden gezien). Naar verluidt staat de blauwe kleur ervan voor de meren en de lucht van Finland en het wit in de vlag voor de sneeuw die het land ’s winters bedekt. Qua gebruiksregels mag elke Fin de vlag uithangen naar eigen goeddunken. Men kent 8 officiële en 10 onofficiële vlaggendagen. De voorgeschreven tijd is van 8 uur tot zonsondergang (maar nooit later dan 21.00 uur). Midzomerdag geldt als uitzondering, want dan mag de vlag uit van 6 tot 21.00 uur. Bij nationale rampen en sterfgevallen gaat het dundoek halfstok.

Op http://en.wikipedia.org/wiki/National_anthem_of_Finland zijn melodie en tekst te vinden van het officieuze, maar sterk ingeburgerde, Finse volkslied “maamme laulu” (ons land, in het alledaagse spraakgebruik “maamme”, oorspronkelijke Zweedstalige titel Vårt land). De tekst komt van de Zweedse Fin Johan Ludvig Runeberg. Ondanks zijn wortels wordt hij gezien als Fins nationaal poëet. De originele versie van 11 coupletten vormde de proloog tot zijn romantisch nationalistische epos “de vertellingen van vaandrig Stål” uit 1846 rond de oorlog van 1808/09. Daarbij verloor Zweden Finland aan de Rus. De tekst bij de mars van het volk van Pori (porilaisten marssi) is er onderdeel van. Deze mars wordt op radio en TV gespeeld wanneer een Finse atleet Olympisch goud wint en met kerst om de kerstgedachte hoog te houden (hoewel de krijgshaftige toon dit laatste tot een wat misplaatste exercitie maakt). De melodie bij het volkslied lijkt op het Duitse dranklied Pabst und Sultan. Ze werd binnen een creatief kwartiertje in elkaar geflanst door de Duitse componist Fredrik Pacius die het grootste deel van zijn leven in Finland doorbracht. Hij kon toen niet vermoeden dat dit kwartiertje zo’n impact zou hebben (het volkslied van Estland kent dezelfde melodie). Tekst en melodie werden aanvankelijk in heel Scandinavië gewaardeerd. In het origineel werd niet expliciet een land genoemd, maar bij de Finse onafhankelijkheidsstrijd van 1917/18 werd erkend dat de tekst op Finland slaat. Er zijn stemmen opgegaan om Finlandia van de nationale componist Jean Sibelius, met lyriek van de populaire dichter schrijver V.A. Koskenniemi, als volkslied te nemen. Dat haalde het echter niet, m.n. omdat het moeilijk is te zingen.

Via http://en.wikipedia.org/wiki/National_emblem is info te vinden over andere nationale symbolen. Onder de menselijke symbolen valt de altijd blootsvoets afgebeelde Finse maagd (Suomi-neito). Ze heet Aura naar de gelijknamige rivier bij de havenstad Turku. Vaak wordt ze afgebeeld met blond haar in een vlecht, blauwe ogen en de nationale kleuren blauw en wit in de kleding. Op een 18e eeuw medaillon staat de allereerste Finse maagd ooit afgebeeld. De als Romein geklede koning die er op is te zien omhelst een vrouw die Finland voorstelt. Van hieruit ontwikkelde zich het symbool van de maagd verder. De in 1156 overleden Hendrik van Uppsala geldt als patroonheilige van Finland (Lutherse heiligendag en naamdag 19 januari). In het gezelschap van de Zweedse koning Erik de Heilige speelde hij een hoofdrol in de kerstening van Finland. In het wapen van Nousiainen, waar hij werd vermoord, figureert hij met zijn moordenaar Lalli die hij gebruikt als stoof. Aan diersymbolen hanteert Finland naast de Finse leeuw uit het wapen, de wilde zwaan, de bruine beer, de Europese baars en het lieveheersbeestje met 7 stippen (de meest voorkomende soort). Qua plantsymbolen kent men aan bloemen naast de witte roos uit het wapen het lekker ruikende, maar giftige lelietje van dalen of meiklokje. De berk (m.n. de ruwe of zilverberk met haar witte stam) geldt als nationale boom. Het gesteente graniet valt onder de levenloze nationale symbolen. Verder zijn daar als zodanig de sauna en de kantele (een snarenbord met maximaal 39 snaren). Ook de Kalevala mythe van Elias Lönrott (voorwaar een nationaal symbool, zie onder cultuur in engere zin) kan desgewenst in deze categorie worden ondergebracht.

Van de site http://finland.fi/public/ (destijds “virtual Finland”) van het Finse ministerie van buitenlandse zaken komen veel van de foto’s op deze website.