Godsdienstige samenstelling

Godsdienstige samenstelling volkstelling 2001: gelovig 76.8% (christen 71,6%; moslim 2,7%; hindoe 1%, sikh 0,6%: jood 0,6%, boeddhist 0,3%, anders 0,3%); niet godsdienstig 15,5%; niet ingevuld 7,3%. Schotland: Presbyteriaan 42%, rooms 16%, anders christelijk 7%, niet christelijk 1,9% (Moslim 0,8%, Sikh 0,5%), geen 27,5%, onbekend 3,5%. Noord-Ierland: protestant 45,6% (presbyteriaan 20,7%: de anglicaanse Church of Ireland 15,3%, Methodist Church of Ireland 3,5%; overig 6,1%), rooms 40,3%; anderszins gelovig 0,3%, geen 13,6%. In 2006 telde Noord-Ierland echter naar schatting 4% moslims. Doopleden kerken: 63% Anglicaans, 14% Rooms (Noord-Ierland 40%, Schotland 18%, Engeland en Wales 6%), 4% presbyteriaan (Schotland 47%), 3% methodist; 16% niet gedoopt. Leden Anglicaanse kerk 2006 in Engeland en Wales: 22,2% (13,4 miljoen), rooms 5,5% (5 miljoen leden). In 2003 schatte National Statistics landelijk het volksdeel dat zich Anglicaan noemde op 29%, het aandeel roomsen op 10% en het aandeel protestanten op 14%.

Religie in prehistorie en Romeinse tijd

Steencirkels (gorsedds) als die van Stonehenge behoren bij de vroege, door natuurreligie geïnspi­reerde cultuuruitingen op Groot-Brittannië. In hun constructie zijn markeringsmo­menten van het seizoensritme te herkennen. Ze werden gebouwd door een volk dat voor de Kel­ten de Britse eilanden bewoonde. De oudste constructie bij Stonehenge was een cirkelvormige aarden wal met houten palen die dateerde van 3100 v Chr. Zo’n 100 jaar later werd daarbinnen een houten structuur gebouwd met een begraafplaats. Het bouwwerk van stenen, waar nu nog resten van over zijn, kwam tussen 2600 en 2300 v Chr. tot stand. Destijds was Stonehenge naast begraafplaats een gezondheidscentrum en heiligdom (een soort Lourdes avant la lettre dus). De Kelten kwamen vanaf 1000 v Chr. in het huidige VK. Ze waren daarvoor heel Europa doorgetrokken. Ook in hun door druïden uitgevoerde religieuze rituelen speelden natuur en seizoensritme een hoofdrol. De rituelen werden bijv. gehouden bij eikenbosjes en rivierbronnen en soms gingen ze gepaard met mensenoffers (hetgeen in deze ruige tijden overigens op meer plaatsen binnen Europa gebruikelijk was). Sommige van de hillfigures die her en der in het landschap zijn te vinden behoren tot hun religieuze nalatenschap. De Romei­nen namen hun eigen goden als Mercurius, Venus, Mars, Jupiter, Saturnus en Neptunus mee. Verspreid over het land zijn nog resten van Romeinse tempels. Rond de plaatselijke warmwaterbron in Bath, die al meer dan 10.000 jaar door mensen wordt gebruikt, ligt een relatief goed bewaarde Minerva tempel. In de tempel zijn loden tegels gevonden met inscripties waarmee dieven uit naam van de goden veel slechts wordt toegewenst. In de laat Romeinse tijd kwam ook het christendom. Getuigen hiervan zijn bijv de Keltische kruisen (christelijke kruisen met een ring door het midden) in de uithoeken van het VK. De voorchristelijke kruisen (zonnekruisen) vormen nog een kruis binnen een cirkel.

Geschiedenis van het christendom in het VK

Vanaf de 4^e eeuw na Chr. deed via Ierland en Schotland het Christendom haar intrede in Engeland en Wales. Op het Schotse eiland Iona werd toen een klooster met abdij opge­richt. Dit klooster werd tus­sen 1938 en 1967 gerestaureerd en is thans een belangrijk spiritueel centrum dat jaarlijks wordt bezocht door enkele honderdduizenden pelgrims. In 598 werd de missionaris Augustinus de 1^e aartsbisschop van Canterbury. Uit de roomse periode geeft ieder VK land zijn eigen heilige overgehouden. Voor Engeland is dat de legendarische St. George of St. Joris (die de draak versloeg; tevens patroonheilige van een 8tal andere landen en volken), voor Schotland de apostel Andreas (St. Andrew), voor Wales de daar in de 6^e eeuw geboren missionaris St. David (Dewi Sant op zijn Welsh) en voor Noord-Ierland de nationale Ierse heilige St. Patrick die in de 4^e /5^e eeuw leefde. De Anglicaanse kerk werd rond 1530 gesticht door Hendrik VIII. Tijdens de hervorming van Luther nam deze koning het in 1521 via een door hemzelf geschreven boek nog op voor de Roomse kerk. Daarvoor werd hij beloond met de titel “verdediger van het geloof”. Omdat hij van de paus niet van zijn eerste vrouw mocht scheiden, die hem geen zonen schonk, stichtte hij rond 1530 echter de kerk van Engeland en hij be­noemde zichzelf tot hoofd. De anglicaanse kerk kent dan ook geen celibaat. Hoewel de vrijheid van godsdienst in het VK grondwettelijk is vastgelegd, is de Anglicaanse kerk (Church of England) nog steeds de staatskerk met de monarch als kerkhoofd. Een aantal hoge Anglicaanse geestelijken, waaronder de aarts­bisschop van Canterbury, zijn automatisch lid van het Hogerhuis. De aartsbisschop van Canterbury is, analoog aan de paus, het wereldwijde hoofd van de angli­caanse kerk.

Aanvankelijk hield de Anglicaanse kerk een aantal roomse tradities in ere, maar in de 17^e eeuw kwam hier verande­ring in; m.n door de invloed van Thomas Cranmer. Hij stelde het “Book of Com­mon Prayer” samen en stond priesters toe om erediensten in het Engels te houden. In de­zelfde periode werd de Engelse staten­vertaling van de bijbel, de “King James version” naar koning Jacobus I, geschreven. Beide boeken spelen nog een sleutelrol in de Anglicaanse kerk. Wel bestaat er binnen deze kerk ruimte voor een eigen invulling van de liturgie. De “High Church” hand­haaft bijv. nog veel roomse elementen en de “Low Church” kent meer toegankelijke dien­sten met eigentijdse taal en muziek. In 2006 telde de Anglicaanse kerk in het VK 13,4 miljoen leden (kerkbezoek: wekelijks 1,2 miljoen, maandelijks 1,7 miljoen) en wereldwijd rond 77 miljoen, met de 15 miljoen zielen tellende anglicaanse gemeenschap in Nigeria als grootste.

Voorafgaand aan de hervorming werd de roomse kerk van Schotland geleid vanuit kloosters en ze behield Keltische invloeden. Na de Schotse hervorming van 1560 werd de kerk daar officieel verboden. In 1707 werd Schotland onderdeel van het VK en roomse Schotse kroonpretendenten leden nederlagen. Aanvankelijk stond de Anglicaanse kerk in Engeland en Wales tolerant tegenover de roomse kerk, maar dit veranderde nadat de paus deelname van roomsen aan de Anglicaanse eredienst had verboden en na de mislukte poging in 1588 van de Spaanse armada tot een invasie. Net als in Nederland ging in Engeland, Schotland en Wales de reformatie gepaard met een beeldenstorm. De periode in de 17^e eeuw, waarin de roomse koning Jacobus over het hele VK heerste, betekende een tijdelijke verlichting. Daarna namen de meest roomsen met hem de wijk. In 1688 werden roomsen in Engeland en Wales uitgesloten van publieke functies en het houden van erediensten. Deze gingen dan ook ondergronds. Sinds 1701 geldt in het hele VK de Act of Settlement die roomsen (incl. kandidaten met een roomse partner) uitsluit van de Britse troon. In de loop van de 19^e eeuw werden roomse erediensten weer toegestaan en beperkingen (deels) opgeheven. Ook groeide de roomse gemeenschap in de rest van het VK destijds door vanwege de hongersnood uitgeweken Ieren.

Baptisten, quakers en Schotse kerkgenootschappen

Omdat ze Christus en niet de koning zagen als kerkhoofd scheidden de baptisten zich af van de Anglicanen en in 1612 stichtte John Smith in Londen hun 1^e gemeente. Dit standpunt leidde tot vervolging waardoor velen de wijk namen naar de koloniën. Hun grootste gemeenschap, die van de VS (21 miljoen leden, waaronder president Obama), werd gesticht door nazaten van Britse emigranten. In 2007 telde de kerk, die zich onderscheidt door bewuste geloofskeuzes en volwassenendoop, wereldwijd 38 miljoen leden (170.000 in het VK). In Engeland werd iets later in de 17^e eeuw door George Fox het genootschap van de quakers opgericht. De Quakers praktiseren persoonlijke geloofsbeleving zonder voor­gangers en kerkdiensten en zijn strikt pacifistisch. Veel Engelse quakers emigreerden naar Amerika, eveneens omdat ze werden vervolgd vanwege hun geloof. In 1729 stichtten de gebroeders Wesley in Engeland de Methodistische kerk. Methodisten zijn strenger dan Anglicanen en leggen sterk nadruk op evangelisatie en zending. Thans hebben ze m.n in Wales en Schotland veel aanhang.

In 1560 werd onder invloed van John Knox, een studiegenoot van Calvijn, door het Schotse parlement de La­tijnse mis verboden en de hervorming ingevoerd. Het gezag van de paus over Schotse christenen werd ontkend en de onafhankelijke presbyteriaanse kerk van Schotland werd opgericht. De nieuwe kerk nam geen halve maatregelen en voerde strikte leefregels in voor de in zonde verwekte en geboren Schot. Zo was het de gemeenteleden verboden om te zingen, te dansen, lol te trappen of kaart te spelen. Op zondag diende alle werk te wor­den gestaakt en men werd geacht een plechtige kerkdienst bij te wonen met een lange donderpreek. Deze strenge kerk kende vanuit haar aard vele afsplitsingen, waaronder de Episcopale kerk (sinds 1690, thans een dependance van de Anglicaanse kerk), de vrije kerk van Schotland (sinds 1900; bijnaam The Wee Frees) en de vrije presbyterianen (Wee wee frees). Deze kerken betrekken nu hun aanhang vooral van het platteland. Thans geldt in Schotland nog steeds een zondagse winkelsluiting. Predikant en politicus Ian Paisly stichtte in 1951 de Vrije Presbyteriaanse kerk van Ulster (nu met ruim 20% van de Noord-Ieren als lid de grootste protestante gemeenschap aldaar). Hij was lang berucht om zijn fanatieke antipapisme. Op zijn oude dag werd hij echter gematigder. Tussen mei 2007 en juni 2008 was hij als 82 jarige premier van een Noord-Ierse regering met de roomse Seinn Fein leider Martin Mc Guiness als vice-premier. In deze periode schudde hij ook de roomse presidente van Ierland Mary Mc Aleese voor het eerst de hand.

Immigrantenreligies

M.n na de 2^e wereldoorlog wonnen de immigrantenreligies aan invloed. Vanwege het koloniale verleden leven in het VK veel Moslims, Hindoes, Sikhs en Jo­den. Uit de volkstelling van 2001 kwam naar voren dat 75% van de Caribische Britten en 70% van de blanke en zwart Afrikaanse Britten zichzelf als christen beschouwde. M.n de zwarte immigrantengemeenschap vormde een sterke stimulans voor de opkomst van evangelische kerken. De pinkstergemeente (bijnaam The Fringe church) was in 2006 qua deelname aan erediensten 3^e kerkgenootschap van het VK (Times 19-12-2006). Van het volksdeel uit India was 45% hindoe en 29% Sikh en van de Britten met wortels in Pakis­tan en Bangladesh was 92% moslim. Bij de Bangladeshi valt op dat de gezondheid slecht, het onderwijsniveau laag en de werkloosheid hoog is. In 1066 nodigde Willem de Veroveraar een groep joodse kooplieden uit Frankrijk uit om zich in Engeland te vestigen. In 1290 werden ze officieel verbannen omdat ze geen gemengde huwelijken wilden toestaan en bepaalde Engelse normen niet wilden aannemen. In 1655 werden uit het Iberisch schiereiland gevluchte sefardische joden door Cromwell in genade aangenomen omdat ze geld in het laatje brachten. Eind 19^e eeuw kwamen veel gevluchte Russische en Litouwse joden het VK binnen. In 1917 werd via de Balfour declaration de joden een eigen staat beloofd in Palestina. Voor en tijdens de 2^e wereldoorlog was het VK door de bank genomen terughoudend met het opnemen van joden die voor de Nazi’s vluchtten en met het steunen van joden die de Balfour declaratie in de praktijk wilden brengen. Londen her­bergt veruit de grootste groepen niet christenen.

Recente veranderingen en huidige situatie

Bij de volkstelling van 2001 hoorde 43% van de Schotten bij één van de Presbyteriaanse kerken (bijgenaamd The Kirk, gezamenlijke noemer Church of Scotland). Hooguit 15% van hen bezocht echter wekelijks kerkdiensten. De episcopale en de roomse aanhang (ruim 800.000 zielen in 2001; veel in Glasgow) is geconcentreerd in de Schotse laagvlakte. Schotland kent daarnaast kleine Moslim en joodse minderheden, m.n. nazaten van Joodse families die eind 19^e eeuw en tijdens WO 2 het Europese continent ontvluchtten. In 2001 telde de roomse kerk in Engeland en Wales zo’n 5 miljoen leden en 22 bisdommen. Vooral na 2004 zorgde de toevloed vanuit Oost-Europa voor aanwas binnen roomse en orthodoxe kerken. De roomse Polen organiseren erediensten in de eigen taal en eigen pastorale steun vanuit Polen. De roomse kerk van het VK dringt sinds 2007 aan op integratie. In 2001 telde men bij de volkstelling 1,6 miljoen Moslims (1,53 miljoen in Engeland en Wales), 560.000 Hindoes, 340.000 Sikhs, 270.000 Joden en 150.000 Boeddhisten. In 2007 waren er volgens religious freedom report UK 2008 in het VK rond 3 miljoen moslims die beschikten over zo’n 1000 moskeeën.

Geloofsinhoud en praktijk

In de BSAS poll van het “British centre of social research” van 2001 beschouwde 58% zich als aanhanger van een religie. Volgens de Opsos MORI poll van 2003 was 43% lid van een godsdienstige organisatie (18% praktiserend lid). In 2006 beschouwde volgens het enquêtebureau ICM (in opdracht van The Guardian) 33% van de Britten zich als gelovig (v 37%, m 29%; anglicanen 22%: Social Trends Survey), 63% als ongelovig en 3% wist het niet. Uit een peiling van begin 2005 (Eurobarometer 225, wave 63.1) kwam naar voren dat 38% (EU52%) in het bestaan van god geloofde, 40% (EU 27%) ietsist was en 20% (EU 18%) atheïst. De rest (2%; EU 3%) hield het op de “weet niet” optie. Wat minder Britten en Noord-Ieren dan gemiddeld in de EU25 dachten vaak (32 om 35%) of soms (37 om 39%) na over zin of doel van het leven. Het contingent dat religie voor zichzelf tot de belangrijke levensgebieden rekende lag eind 2006 onder het EU gemiddelde (45 om 52%) en het deel de plaats van religie in de samenleving te belangrijk vond lag daar boven (53 om 46%). In januari 2004 werd in opdracht van de BBC in 10 landen, waaronder het VK, India en Nigeria; een onderzoek gedaan naar de heersende geloofsovertuigingen bij een steekproef van 1000 willekeurige men­sen in elk land. In het VK lag daarbij het aandeel atheïsten (na de dood is er niets; spiritualiteit zit tussen de oren) op 15% en het aandeel agnosten (we weten het niet en zullen het nooit weten) op slechts 4% (wellicht mede doordat de term agnost op de vragenlijst niet werd toegelicht). In de tabel hieronder staan resultaten die er op kunnen wijzen dat immigranten in een aantal opzichten strenger gelovig zijn dan autochtone Britten.

Uit een veel geciteerde en niet geheel onomstreden enquête van rechtse denktank Policy Exchange van eind januari 2007 onder ruim 1000 Britse moslims kwam naar voren dat onder moslimjongeren tussen 16 en 24 het fundamentalisme meer wijd verbreid lijkt dan onder oudere moslims. Hieronder staan enkele resultaten.

In 2004 bezocht volgens een Finse bron in het VK 12% maandelijks een eredienst, maar volgens religious freedom report 2008 UK lag in Noord-Ierland de deelname bij roomsen op 60% en bij protestanten op 35%. Bij Moslims zou ze landelijk op 50% liggen. Eurlife indicator kwam voor 2004 op een wekelijkse deelname van 14% (EU15 gemiddelde) en Stichting Tearfund van de 7^e dagadventisten kwam voor 2007 op 53% christenen en een wekelijks kerkbezoek van 10% (-20% t.o.v 2001). In 1999 was volgens Eurlife 8% van de VK bevolking (EU15 7%) actief lid van een kerkelijke organisatie. Het aandeel religieus ingezegende huwelijken in Engeland en Wales daalde tussen 1981 en 2004 van 50 naar 32,3%, maar in 2007 lag het weer op 34% (79.500 huwelijken: 72% anglicaans, 11% rooms, 10% protestant, 4% anderszins christelijk en 3% anderszins gelovig).

Brits bijgeloof

Naast nuchterheid bestaat in het VK veel bijgeloof. Om te beginnen zijn er opmerkelijk veel huizen en plaatsen waar men spoken vermoedt. Vormen van bijgeloof die ook in Nederland voorkomen zijn 13 als ongeluksgetal, vrijdag de 13^e als ongeluksdag, nooit onder een ladder doorlopen, 7 jaar ongeluk als een spiegel breekt en dingen afkloppen (touching wood). Britten delen met Nederlan­ders en Ieren een diep gevoelde achterdocht tegen paddestoelen die in het wild groeien. Daarin staan deze volken in Europa vrijwel alleen, want elders kan men vaak van kindsbeen af al giftige van eetbare soorten onderscheiden. Volgens de Britten roept het openen van een paraplu in huis het ongeluk af over de bewoners en het buiten openen ervan met mooi weer zou regen brengen. Tamelijk uniek is het Britse bijgeloof dat een zwarte kat die je pad kruist geluk brengt.

Godsdienstvrijheid

Kerken hoeven zich in het VK niet bij de overheid te laten registeren en ze krijgen ook geen overheidssteun. Veel kerken staan ingeschreven als liefdadigheidsinstellingen om­dat dat belastingvoordelen oplevert. De scientologen zijn in 1999 echter van deze moge­lijkheid uitgesloten en sinds 2003 mag de Koreaanse sekteleider Sun Myung Moon het land ook niet meer in. Er bestaan regeringsfondsen voor restauraties van historische reli­gi­euze gebouwen. Deze worden gevoed vanuit gokgelden. De overheid subsidieert even­eens de ruim 6900 bijzondere scholen (faith schools) binnen het openbaar onderwijs Alle Britse scholen  hanteren volgens wettelijk voorschrift standaard christelijke rituelen (dagelijks gebed/ bijbellezing) zolang er geen bezwaar tegen wordt gemaakt. Vervanging door een niet christelijke equivalent moet worden aangevraagd. Sinds 2006 is deelname aan het dagelijks gebed voor leerlingen van 16+ niet meer verplicht en in het vervolgonderwijs verwatert het steeds meer. Wel moeten alle leerlingen deelnemen aan de verplichte godsdienstlessen. Ondanks de schooluniformplicht in het VK bepaalde de hoogste aardse rechter van het land in 2005 dat hoofddoekjes en keppeltjes ed. niet mogen worden verboden. Sommigen zijn bang dat daarmee het hek van de dam is. In 2006 verklaarde voormalig minister van BuZa Jack Straw zich tegenstander van de boerka en bij een telefoonenquête van Daily Express onder 10.000 lezers was 97% er tegen. In 2007 en 2008 kwam vanuit jurisprudentie religieuze noodzaak als criterium bij kleding naar voren. Uit een ICM enquête in januari 2008 voor de Daily Telegraph bleek dat t.a.v de bouw van een nieuwe moskee in de eigen woonomgeving de grootste groep (40%) neutraal zou reageren, 33% er ongelukkig mee zou zijn en 24% gelukkig.

Het VK kent diverse organisaties die er op zijn gericht om onderling begrip tus­sen religies te bevorderen. Ambtenaren worden actief bijgeschoold over religies en religi­euze gebruiken. Via de in 2001 ingevoerde antiterrorismewet wordt religieus geïn­spi­reerde misdaad strenger gestraft dan andere misdaad. In 2007/08 waren er 29 rechtszaken (15 minder dan in 2003/2004) en 26 veroordeelden (17 moslims, 3 christenen, 2 joden, 1 Sikh; 3 geloof onbekend). In februari 2006 werd na veel getouwtrek een wet inge­voerd die het aanzetten tot godsdiensthaat strafbaar stelt. Daarbij werd de vrijheid van meningsuiting zoveel mogelijk ontzien. In 2008 werd een wet tegen godslastering vanuit de anglicaanse leer afgeschaft. Kort daarop publiceerde de anglicaanse kerk een kritisch rapport dat overheidsdiscriminatie van het christendom aan de orde stelde t.o.v minderhedenreligies als de islam. Het kreeg de steun van 70% van haar bisschoppen. De moslimgemeenschap had op haar beurt klachten over buitenproportionele en hinderlijke politieaandacht en discriminatie bij de politie (bijv geen moslims bij antiterreur eenheden). Moslimgevangen in Leeds met klachten over discriminatie werden in het gelijk gesteld, maar politieagenten die folderende evangelisten de moslimwijk van Birmingham uitstuurden op grond van haat zaaien werden teruggefloten.

In 2003 werd een wet aangenomen die godsdienstdiscriminatie bij perso­neel en op de werkvloer strafbaar stelt. Zo bestaan bij een aantal overheidsinstellingen (waaronder gevangenis­sen) isla­mitische gebedsruimtes. M.n in Noord-Ierland wordt bij ambtena­renbanen en bedrijven met 10 of meer personeelsleden scherp toegezien op handha­ving van het gelijke kansen principe. Bij de Noord-Ierse politie zijn roomsen zwaar on­dervertegenwoordigd. Zelfs daar steeg tussen 1999 en 2008 hun aandeel jaarlijks echter met 1% en in 2008 telde men 20% roomse agenten op een roomse bevolking van 44%. Qua religieuze incidenten was tussen 2004 en 2008 sprake van een afname van bot­singen tussen roomsen en protestanten in Noord-Ierland. In Schotland hadden in 2008 roomsen 2 keer zo vaak met sektarisch geweld te maken dan protestanten. In 2003 werden de mogelijkhe­den voor godsdienstige radio en tv omroepen bij wet verruimt. Sinds 2004 wordt van gods­dienstige voorgangers uit het buitenland een zeker niveau van beheersing van de En­gelse taal verlangd. Uit de jurisprudentie van 2007 komt naar voren dat geloof niet wordt gehonoreerd als motief om homoseksualiteit niet te erkennen of medewerking te weigeren aan homoseksuelen. Al sinds 1982 kent het VK een sharia raad die scheiding en familiezaken afhandelt volgens Islamitisch recht. Op 7-2-2008 verklaarde het Anglicaanse kerkhoofd Rowan Williams dat het opnemen van sommige aspecten van de burgerlijke Islamitische sharia in de Britse wetgeving hem onvermijdelijk leek (steniging op Travalgar Square zou daar bijv niet onder vallen, want dat is strafrecht). In december 2008 werd in het kader van de 60^e verjaardag van de mensenrechten verklaring vanuit internationale kringen van Islamcritici (deels uit Islamitische landen) een actie gelanceerd tegen burgerlijke sharia rechtspraak in het VK. Volgens Islamitisch recht is de getuigenis van een vrouw bijv half zoveel waard als die van een man en worden bij een scheiding kinderen na hun 7^e aan de man toegewezen.

Het aandeel Islamieten dat dis­cri­minatie ervaart nam tussen 1999 en 2005 toe van 35 naar 80%. In het kader daarvan werd in december 2004 de leider van de ultrarechte BNP opgepakt. Na de terreuraanslagen op het Londense openbare vervoer van juli 2005 werd van overheidswege gewaarschuwd tegen generalisaties en vooroordelen. Ook werd een structuur opgezet om samen met gematigde Moslims te streven naar preventie van extremisme, bijv via meer aandacht voor van vreedzame stromingen binnen de Islam. De boerka discussies en de deels mislukte terroristische aanslagen van eind juni 2007 op een nachtclub in Londen en op het vliegveld van Glasgow, waarbij de verdenking viel op Al Qaida, lokten veel islamofobe incidenten uit. De wijze waarop e.e.a. door sensatiepers en commerciële media werd opgepakt droeg hier toe bij. Er werd bijv een imam in elkaar geslagen die part noch deel had aan de aanslagen en zelfs velen die helemaal geen islamiet zijn (zoals Hindoes en Sikhs) werden de dupe. De geplande bouw van een grote moskee in Londen in de buurt van de Olympische faciliteiten voor 2012 wekte tevens argwaan op. In 2008 werden in Schotland zo’n 4000 racistische incidenten opgetekend. Uit het verslag “Living apart together” van de conservatieve denktank Policy Exchange dat eind januari 2007 uitkwam, kwam naar voren dat 84% van de moslims vond dat ze redelijk behandeld werden in het VK en dat 28% van hen dacht dat de regering te ver ging in haar pogingen om moslims niet voor het hoofd te stoten. Andere conclusies uit deze enquête waren wellicht olie op het vuur. The Guardian betitelde op 13/2-2007 het verslag in termen van ongenuanceerd, onprofessioneel en tegengesteld aan andere bevindingen. Rapportages over aantallen antisemitische incidenten spreken elkaar tegen. Fysiek gewelddadige incidenten lijken wat af te nemen, maar verbaal geweld en vandalisme lijken vaker voor te komen. Over 2006/2007 rapporteerde ICCC 823 wandaden die voor de rechter kwamen; 25% minder dan in de 2 jaar daarvoor.