Tijdsbesteding, recreatie en huishoudelijke bezittingen

Uitgaven voor en belang van vrije tijd

In 2004 lagen de uitgaven van de Slowaakse overheid aan recreatie, cultuur en religie met 1,2% van het BBP boven de EU25 normaal (1%). Het deel van huishoudbudget voor recreatie en cultuur lag daar in 2005 met 6,6% onder (EU27 8,4%). Ook het gedeelte van dit budget voor restaurants en hotels (4,8 om 5,3%) of restaurants en cafés (1,2 om 3,9%) was relatief klein. De bestedingen aan alcohol buiten uitgaan (1,5%), kleding en schoeisel (6,2%) en leesvoer (1,2%) weken weinig af van de Eu normaal en huishoudens gaven relatief veel uit aan communicatie (4,7 om 3,3%). In 2005 lagen de doorsnee bestedingen per huishouden (vereffend voor koopkracht) flink onder het EU gemiddelde (€11.855 p/j; EU15 €28.608; NLS  NL €29.368). De variatie naar inkomen was daarbij klein en liep uiteen van €7.600 bij de armste 20% (EU15 €16.400: NL €22.700) naar €17.900 bij de rijkste 20% (EU15 €45.400; NL €41.100). Huishoudens in steden gaven zo’n 10% meer uit dan plattelandshuishoudens (rond EU27 normaal). Tussen 2006 en 2008 steeg naar koopkracht het prijsniveau in Slowakije van 58 naar 70% van het EU27 gemiddelde (NL 103%, BE 111% van deze normaal in 08). In 2008 lagen qua verandering de huishouduitgaven per bewoner bijna 25% hoger dan in 2005 (EU27 +2%). Omdat in Slowakije de inkomens en prijzen veel meer stegen dan gemiddeld in de EU27 gingen alle bestedingen omhoog. De stijging bij woonlasten was vrijwel nihil, maar woninginrichting en onderhoud werd zo’n 60% duurder (grootste stijger). De stijging liep verder uiteen van zo’n 15% bij voeding en genotsmiddelen, horeca en onderwijs naar 30 à 40% bij recreatie en cultuur, kleding en schoeisel, communicatie en gezondheid (Eurostat annual national accounts detailed breakdown).

Rond begin oktober 2006 onderschreef qua belang een groot aandeel Slowaken de stelling dat vrije tijd belangrijker hoort te zijn dan werk (62%, EU25 48%). Het deel dat vrije tijd tot de belangrijke levensgebieden rekende was gemiddeld naar EU maatstaf. Het volksdeel dat vond dat men te weinig tijd had voor hobby’s en interesses was in 2007 aan kleine kant (41,5%, EU12 46%, EU15 41%) en was t.o.v. 03 sterker gezakt dan in de Eu (-5,5%, EU -2%; Eurlife indicator). EQLS 2007 kwam echter iets hoger uit (mannen 45%, E27 47%; vrouwen 59 om 56%). Het deel met te weinig tijd voor vrijwilligerswerk of politieke activiteiten lag op deze EQLS flink boven de Eu standaard (m 69 om 48; v 74 om 53%). Over te weinig tijd voor contacten met familie werd relatief weinig (m 28 om 29%, v 14 om 27%) en over tijdgebrek voor andere sociale contacten relatief veel geklaagd (m 44 om 34%, v 47 om 37%). Deze uitslagen hangen samen met wat men belangrijk vindt. Najaar 06 vond 100% familie (EU 97%), 93% vrienden (EU 95%) en 79% (Eu normaal) vrijwilligerswerk en helpen belangrijk, maar slechts 25% (EU 43%) vond dat van politiek (bron Eurobarometer 273, wave 66.3).

Media, lezen, internetten en mobieltjes

In 2006 had aan media 98% van de Slowaakse huishoudens TV in huis (EU25 95%). Het aandeel huishoudens met video of DVD lag flink onder de Eu standaard (respectievelijk 36,5 om 65% en 16,5 om 52%). In 2005 lag de TV kijktijd daar ook wat onder (208 minuten per etmaal, EU 227 minuten) en primetime viel aan de vroege kant (20.45 om 21.08 uur). Ook de radioconsumptie leek relatief laag (117min pp per dag, Eu 202 min in 02). Rond 2005 keek driekwart van de Slowaken dagelijks TV en 85% (veel naar Eu maatstaf) luisterde regelmatig naar de radio. Amusement neemt qua radio en TV zendtijd de 1e plaats in (41% in 08); gevolgd door nieuws/actualiteit 10%, religie (3,5%; een groot aandeel) en educatie en cultuur (1%). Het volksdeel dat culturele programma’s volgde op radio of Tv was in 2007 het grootst binnen de EU (minstens één keer 92%, EU 78%, BE 79%, NL 84%: vaker dan 5 keer 65%, EU 46%, BE 50%, NL 56%; EB 278, wave 67). In het land wordt veel gelezen. Rond 2007 las 42% van de Slowaken een dagblad en het deel dat boeken las lag ook boven de Eu normaal (minstens 1 keer 80 om 71%; NL 75%, BE 66%; meer dan 5 keer (43%, EU37%, NL 55%, BE 33%).

Het internetgebruik binnen een week voor de vraagstelling lag in 2009 op 66% van de 16-75 jarigen (+4% t.o.v. 08; EU27 60%, +4%). In dat jaar had volgens Eurostat (onder industry, trade and services) 62% van de Slowaakse huishoudens thuis internet, 4% meer dan in 2008 (EU27 65%, +5%). De tabel die nu komt biedt nadere info over het gebruik in 2009 of 2008 (08) in Slowakije in vergelijking met de EU, Nederland en België. De periode vooraf waarover de vraag werd gesteld was 3 maanden, met uitzondering van alle gebruik (1 week) en privé bestellen (1 jaar). Het gebruik in NL behoort veelal tot de hoogste binnen de EU met leerzame info ophalen als uitzondering.

Internetgebruik in 2009/ 08

SK

NL

BE

Eu27

Alle gebruik

66

86

70

60

E mailen

61

85

68

57

Info over goederen/ diensten ophalen

50

79

59

51

Eigen content in website zetten (08)

4

19

5

11

Privé bestellen

28

63

36

37

Privé verkopen

3

18

17

10

Bankieren

26

73

46

32

Krant/ tijdschrift lezen

35

46

34

31

Games downloaden (08)

11

15

6

9

Muziek/film luisteren, kijken, downloaden (08)

28

46

23

28

Betaalde audiovisuele content (08)

3

7

3

5

Baan zoeken/ solliciteren

16

17

13

15

Gezondheidsinfo ophalen

30

50

33

33

Leerzame info ophalen

15

17

4

31

Formulieren opsturen naar instantie

13

33

10

12

Volgens Special EB 278, wave 67 gebruikten in februari/ maart 2007 relatief veel Slowaken het internet voor bezoek aan gespecialiseerde cultuur en kenniswebsites (40%, EU 24%), chatrooms of forums (28%), bellen (26 om 13%), TV kijken (14%), radio luisteren (40%), maken van een eigen website (12 om 9%) en gamen (29 om 25%). Webcam gebruik (9%), bezoek aan blogs (8%), kopen van cultuurproducten (13 om 30%), info zoeken over en boeken van vakantie (32 om 42%) en uitwisselen van bestanden (19%) via internet werd relatief weinig gedaan. In 2009 lag het gebruik van internet op de werkplek (34%, EU27 27%) en bij een onderwijsinstelling (12 om 9%) tamelijk hoog, maar het gedeelte bedrijven met mensen in dienst die voor hun werk van huis uit internetten (telewerkers) was klein. Het liep in 2006 op van 12% bij bedrijven met 10 tot 50 werknemers (EU27 13%) via 17% bij middelgrote bedrijven (EU 30%) naar 34% bij bedrijven met minstens 250 mensen in dienst (EU 52%). In 2007 lag het gedeelte ervaren internetgebruikers (5 of 6 taken beheersen) iets onder de EU27 normaal (7 om 8%). Het gebruik van mobiele telefoons heeft uiteraard ook zijn weerslag op tijdsbesteding (dichtheid 06 volgens Eurostat 91%; EU27 106%).

Sociaal en cultureel leven

De Eurlife indicator (http://www.eurofound.europa.eu/) bevat veel info over sociaal leven in de EU landen. In Slowakije is de deelname aan en tevredenheid over niet georganiseerd sociaal leven redelijk naar EU maatstaven. De tevredenheid over het eigen gezinsleven steeg tussen 2003 en 2007 van 7,1 naar 7,8 op een schaal van 1 t/m 10 (EU25 7.9 in beide jaren) en het deel dat vond dat men minstens genoeg tijd stak in familie of gezinsactiviteiten werd een fractie groter (84%, +3%: EU25 78%; +3%). In 2007 staken naar EU27 maatstaf beide geslachten weinig tijd in kinderopvang, veel tijd in zorg voor hulpbehoevende familieleden en een gemiddelde hoeveelheid tijd in koken/ huishouden en vrijwilligerswerk (totalen: m 41u, EU 40u; v 56 om 62u p/w; EQLS 2007). Het segment vrouwen dat vond dat men meer huishoudelijk werk deed dan eerlijk is was in 2007 vrij klein naar deze maatstaf (12e EU27 met 28%, NL 36%, België 46%). Relatief velen voelden zich in 2002 door familie buitengesloten (14%; nieuwe lidstaten 6%, NL 5%; BE 7%), maar het deel dat zich maatschappelijk buitengesloten voelt was in september 2009 tamelijk klein (11%, NL 13%; EU 15%, BE 16%; Eurobarometer 321/ wave 72.1). Het gedeelte dat de eigen deelname aan sociale activiteiten minstens voldoende vond was in 07 met 61% (+10% t.o.v. 03) ook nog klein (EU 71%, +4%). In 2004 was 72% tevreden met hun sociale leven (+1% t.o.v. 02: EU25 84% in 04).

Eind 2006 lag het aandeel Slowaken dat aan vrijwilligerswerk deed vrijwel op de EU25 normaal (33%, NL 2e EU met 55%, BE 37%, EU 34%). Daarbij scoorden vakbonden (6%, EU 4%) en kerkelijke clubs (7 om 6%) relatief goed, clubs voor buitenactiviteiten (incl. sport 13%), consumenten 1% of bejaarden (3%) en milieuverenigingen (2%) gemiddeld en patiënten (1 om 2%) of hulporganisaties (2 om 5%) en culturele (6 om 8%), beroeps (1 om 2%) en internationale clubs (0 om 2%) naar verhouding laag. Mannen staken naar verhouding veel en vrouwen een gemiddeld aantal uren p/w in vrijwilligerswerk en liefdadigheid (m 9u; EU27 6u, v 5u; bron EQLS 2007). Eind 2006 was het volksdeel dat helpen of vrijwilligerswerk belangrijk achtte naar Eu maatstaf gemiddeld (79%), maar het volksdeel dat vond dat men genoeg tot teveel tijd stak in politiek en vrijwilligerswerk was erg klein (30%, -1% t.o.v. 03; EU 54% in 03 en 07). In 2007 scoorde men qua vertrouwen in politieke instellingen in de middenmoot (15e in de EU27). In 2006 telde Slowakije 10 clubs met meer dan 50.000 leden (Statistical yearbook Slovak Republic 2007). De grootste was de federatie van vakbonden (416.000: -27% t.o.v. 2003), gevolgd door de rooms nationalistische St. Adalbart bond (110.00; -3% t.o.v. 03), de bonden van hengelaars (+11%) en van tuinbezitters (-15%), de vrijwillige brandweer (+5%), het rode kruis (-20%), de bond van gepensioneerden (-3%), de nationale cultuurinstelling Matica Slovenská (-0%), de bond van Hongaren (+3%) en de Slowaakse jagersbond (55.000; -2%). Sportbonden en aanverwante organisaties (sportscholen, klassen, federaties) telden zo’n 360.000 leden (volgens Sport in Europe 500.000 in 08) en het bezoek aan sportevenementen ligt hoog naar EU maatstaf (zie onder sport).

De passieve cultuurdeelname was in 2007 naar EU maatstaf ongeveer gemiddeld. Theaters, bibliotheken, monumenten en culturele radio en TV programma’s trokken een relatief groot publiek. De actieve cultuurdeelname ligt hoog. M.n. zingen, dansen, handenarbeid en tuinieren staan naar EU maatstaf flink in de belangstelling en ook  fotograferen en filmen en zelf muziek maken scoren boven gemiddeld. Het volksdeel dat cultuur belangrijk vond (70%) lag wel wat onder de EU27 normaal (76%, zie cultuur in engere zin op deze website en EB 278, wave 67 over deelname in 2007).

Buitenactiviteiten

Slowakije is naar Eu maatstaf weinig verstedelijkt en veel vrijetijdsactiviteiten spelen zich af in de bui­tenlucht. Tot de geliefde buitenactiviteiten behoren tuinieren, vissen, jagen, het verzamelen van bospaddenstoelen en trektochten door bossen, bergen en grotten. De deelname aan buitensporten (zowel actief als passief) ligt behoorlijk hoog.

Huishoudelijke bezittingen

De Slowaakse huishoudens zijn naar EU maatstaven matig geoutilleerd. Het bezit van duurzame gebruiksgoederen ligt onder de EU15 en de EU27 normaal. In 2006 telde men bijv. slechts 25 auto’s per 100 inwoners, waaronder veel 2e hands auto’s (laagste EU27 na Roemenië). Wel vallen de armrijk verschillen mee. Het volksdeel onder de lage inkomensgroep (onder 60% van modaal) dat tegen de eigen zin een aantal items niet had omdat men het niet kon betalen lag m.n. bij auto’s en computers hoog (geen auto 38%, EU15 14%: nieuwe lidstaten 30%; geen computer 27%, EU27 19%; geen wasmachine 4%; EU27 6%; geen telefoon 6%, NLS 5%; geen kleuren TV 1%, NLS 2%).