Uitgaven voor en belangrijkheid van vrije tijd

Tussen 2000 en 2004 zakten de uitgaven van de Grieks Cypriotische overheid aan recreatie, cultuur en religie iets onder de EU normaal (van 1 naar 0,7% BBP; EU rond 1% p/j). Het deel van het huishoudbudget dat op gaat aan recreatie en cultuur lag in 2005 met 6% ook onder de EU27 normaal (8,4%). Wel ging, net als in andere Mediterrane landen, veel van het huishoudbudget naar restaurants en hotels (8,3%; EU 5,3%) en naar restaurants en cafés e.d. (7,3 om 3,9%). Men gaf  buiten uitgaan echter het minst uit aan alcohol binnen de EU (0,5 om 1,2%). De uitgaven voor leesvoer lagen ook onder de EU normaal (1,1 om 1,4%) en die voor communicatie (3,4%) lagen daar vrijwel op. Aan kleding en schoeisel gaf men veel uit (7,7 om 5,7%). In 2005 lagen de bestedingen per huishouden (gelijkgetrokken voor koopkracht) met €34.208 p/j flink boven het EU15 gemiddelde van €28.608 (NL €29.368). Wel was de variatie naar inkomen erg groot. Ze liep uiteen van €13.676 bij de armste 20% (EU15 €16.400: NL €22.700) naar €57.269 bij de rijkste 20% (Eu €45.400; NL €41.000). In stedelijke gebieden waren de bestedingen 6% hoger (EU27 +2%) en op het platteland zo’n 7% lager dan gemiddeld (EU27 5% lager). In 2008 lagen qua verandering de huishouduitgaven per bewoner mede door de invoering van de € gemiddeld 9% hoger dan in 2000 terwijl ze tussen 2002 en 2005 onder het niveau van 2000 lagen (EU15 +7,3% tussen 2000 en 2006). Vooral aan luxe items (woning inrichting, kleding en schoeisel, communicatie, recreatie en cultuur, genotsmiddelen) gaf men meer uit (bron Eurostat onder national accounts detailed breakdown). Tussen 2002 en 2008 bleef Grieks Cyprus naar koopkracht relatief goedkoop (rond 90% van de EU27 normaal; NL rond 104%, BE 110% in 2008). In juni 2009 waren de prijzen t.o.v 2005 met 10% gestegen (rond EU gemiddelde), maar ze lagen ongeveer op hetzelfde niveau als een jaar eerder (ook rond EU normaal).

Velen hebben op Cyprus geen 8 tot 5 mentaliteit en bij hen lopen werk en vrije tijd nogal door el­kaar. M.n zelfstandigen en werknemers in de toeristenindustrie maken naar EU maatstaven lange dagen. Najaar 2006 behoorde het contingent dat de stelling onderschreef dat vrije tijd belangrijker hoort te zijn dan werk bij de EU25 top (69 om 48%). Ook het deel dat vrije tijd tot de belangrijke levensgebieden rekende lag boven de EU normaal (94 om 90%). Hetzelfde gold in 2003 voor het volksdeel dat vond dat ze te weinig tijd hadden voor hobby’s en interesses (51 om 43%). In 2007 gold dit m.n voor werkende vrouwen (te weinig tijd voor hobby’s en interesses: mannen 40%, EU15 47%; vrouwen 64 om 55 %; te weinig tijd voor vrijwilligerswerk of politieke activiteiten m 86 om 48%, v 90 om 52%). M.b.t contacten met familie (m 13 om 30%, v 8 om 27%) en andere sociale contacten (m 27 om 33%, v 27 om 37%) viel het deel dat tijdtekort ervoer echter mee (bron EQLS 2007). Deze uitslag hangt samen met wat Grieks Cyprioten belangrijk vinden. Zo vond iedereen familie (EU 97%), 96% vrienden (EU 95%), 89% helpen en vrijwilligerswerk (EU 79%) en slechts 28% (EU 43%) politiek belangrijk (bron Eurobarometer 273, wave 66.3).  

Media en bezigheden binnenshuis

Lezen is in op Cyprus, net als in Griekenland en Portugal niet erg populair. De kranten dichtheid behoort bij de laagste binnen de EU evenals het volksdeel dat boeken leest. In 2007 had 43% een jaar lang geen boek gelezen (2 na hoogste EU27). In 2006 hadden alle Grieks Cypriotische huishoudens TV in huis (EU25 95%). Het aandeel huishoudens met video of DVD lag rond de EU 25 normaal (respectievelijk 63 om 65% en 57 om 52%). In het land wordt naar EU maatstaven niet zo lang TV gekeken, in 2007 gemiddeld ruim 3u per etmaal (EU25 ruim 3½ uur). In 2007 volgde 67% minstens één keer een cultureel programma op radio of Tv (EU 78%). 

Het internetgebruik binnen 3 maanden voor de vraagstelling lag in 2008 op 30% van de 16-75 jarigen, (2 na laagste EU27, Eu 53%). In dat jaar had volgens Eurostat (onder industry, trade and services) 43% van de Grieks Cypriotische huishoudens thuis internet, 4% meer dan in 2007 (EU15 64%, +5%). Het internet werd volgens Eurostat naar EU15 maatstaven door 16% gebruikt voor contact met instanties (zelfde als België, 6 EU landen scoorden lager: EU27 28%) en door 7% voor het bestellen van goederen voor privé gebruik (4 na laagste EU, EU 29%). Het gedeelte bedrijven met mensen in dienst die voor hun werk van huis uit internetten was naar EU maatstaven echter naar verhouding heel behoorlijk. Het varieerde in 2006 van 10% bij bedrijven met 10 tot 50 personeelsleden (Eu15 15%) tot 62% bij bedrijven met minstens 250 mensen in dienst (EU15 63%). Het gedeelte ervaren internetgebruikers (5 of 6 taken beheersen) lag met 3% onder de helft van de EU15 normaal (8%). Wel was in 2007 het downloaden van muziek erg populair (57% van de gebruikers van internet, hoogste EU27; bron EB 278, wave 67). Tijdgebrek werd relatief vaak aangevoerd als excuus om zich via het internet niet bezig te houden met cultuur. De opkomst van mobiele telefoons heeft uiteraard ook zijn weerslag op vrijetijdsbesteding (dichtheid 2008 113%; EU15 107%).

Sociaal leven

Op Grieks Cyprus is de deelname aan en tevredenheid over niet georganiseerd sociaal leven gemiddeld naar EU maatstaven. Hetzelfde gold in 2007 voor het volksdeel dat vrienden had onder buitenlanders (28%, NL 25%, België 35%; bron EQLS 2007). Vrienden ontmoeten is vooral in de weekenden een ge­liefde vrijetijdsbesteding. Iedereen op Grieks Cyprus vindt gezin/familie (eind 2006: 100%, EU 97%) en 96% vindt vrienden (EU 95%) erg belangrijk. In 2003 lag de tevredenheid over het eigen gezinsleven met 7,9 op een schaal van 1 t/m 10 precies op de EU25 normaal en het deel dat vond dat men minstens genoeg tijd stak in contact met familie lag daar iets onder (70% om 75%). Het segment dat vond dat men meer huishoudelijk werk moest doen dan eerlijk is was in 2003 relatief klein (18%, EU15 26%), maar bij vrouwen was het in 2007 vrij groot naar EU maatstaven (38%, NL 36%, België 46%). Slechts weinigen voelden zich door familie (3 om 6% in 2003) of maatschappelijk buitengesloten (5% in 2006; EU25 9%, NL 4%; BE 11%; Eurobarometer 273/ wave 66.3). Het gedeelte dat de eigen deelname aan sociale activiteiten minstens voldoende vond lag onder de Eu15 standaard (58 om 68%) evenals het deel dat tevreden was met hun sociale leven (84 om 88% in 2004). Ontevredenheid hierover is m.n terug te voeren op het verenigingsleven.

De sociale functie van verenigingen in noord Europese landen wordt in de meeste mediterrane lan­den vervuld door familienetwerken. Het lidmaatschap van verenigingen is dan ook laag. Het volksdeel dat vond dat men genoeg tot teveel tijd stak in politiek en vrijwilligerswerk lag in 2003 onder de EU standaard (38 om 55%). Het aantal uren p/w dat men in vrijwilligerswerk en liefdadigheid stak lag in 2007 op de EU15 normaal (m 5u, v 6u; Eu15 m 6u, v 5u; bron EQLS 2007). Eind 2006 was het deel dat helpen of vrijwilligerswerk belangrijk achtte groot naar Eu maatstaven (89 om 79%). In 2007 nam men qua vertrouwen in politieke instellingen een middenpositie in (13^e binnen de EU27).

Activiteiten buitenshuis

Veel vrijetijdsactiviteiten spe­len zich af in de buitenlucht. Jagen, duiken, vissen en mo­torrijden zijn erg populair en men komt graag bijeen in openluchttheaters, ca­fés, restaurants en nachtclubs. Op heel Cyprus is tavli (een soort backgammon) populair op terrassen van cafés en koffiehuizen en ook in de TRNC ziet men veel ouderen frunniken aan komboloi (kettingen met zorgenkralen). Mu­ziek en dans zijn overal een vitaal onderdeel van het Cypriotische leven; zowel bij familiefeesten als op religieuze feestda­gen. Gedurende de laatste decennia van de 20^e eeuw werd het op Grieks Cyprus bijna een prestige­kwestie om met het gezin op vakantie te gaan. Velen verblij­ven daartoe in au­gustus enige tijd in de Troödosbergen. In 2004 lag het volksdeel dat nooit sportte boven de EU standaard (47%, EU25 40%), maar het deel dat regelmatig flink lichamelijk actief was, was redelijk groot (zie onder sport). Wel hadden in 2007 relatief weinigen een sportevenement bezocht (34%, EU27 41%). Ook de cultuurdeelname (passief en actief) is naar verhouding laag. Veel Cyprioten vinden cultuur in zijn algemeenheid wel belangrijk, maar zijn er voor zichzelf niet zo in geïnteresseerd (zie onder cultuur op deze website en in Eurobarometer 278, wave 67 over deelname in 2007). Mede doordat het openbaar vervoer slecht is hebben naar verhouding velen op het eiland een auto.

Vrijetijdsbesteding in de TRNC

Vooral oudere mannen binnen de Turkse gemeenschap brengen veel tijd door in koffiehuizen en lunchclubs om een waterpijp te roken, thee te drinken en bij te kletsen. De Turkse bad­huizen (hamam) worden bezocht door mensen van alle leeftij­den en van beiderlei kunne voor gezelligheid, zakelijke afspraken, stoom­baden en mas­sages. Over vrijetijdsuitgaven zijn geen cijfers bekend. Bij de Turks­Cyprioten spelen familiebezoeken en grote familiefeesten; bijv. in het kader van een hu­welijk, een besnij­denisritueel of een re­ligieus gebeuren; een belangrijke rol in de vrije­tijdsbesteding. Ook zijn er vaak balos (let­terlijk vertaald bals), grote familiefeesten met barbecues en levende muziek waarbij ge­danst en soms ook gedronken wordt. Daarnaast kent men diverse oogstfeesten.