Economisch belang en verwachting

Op http://www.wttc.org/eng/Tourism_Research/ tourism economic research/ country reports brengt het WTTC verwachtingen uit over de economische betekenis van het toerisme. Volgens de in maart 2009 uitgekomen verwachting voor 2009 zal het Hongaarse toerisme op de wereldranglijst van 181 landen qua economische waarde in absolute zin 55^e (19^e EU27) qua bijdrage aan het BBP 136^e (25^e EU) en qua groeiverwachting over 10 jaar ook 136^e (16^e EU) staan. Men verwachtte dat de sector in 2009 meer last van de economische crisis zou hebben dan gemiddeld in de EU. De ingeschatte groeicijfers t/m 2019 lagen, met uitzondering van werkgelegenheid en overheidsuitgaven, wel boven de Eu normaal. In engere zou in 2009 toerisme 2,5% van het BBP (-9,4% t.o.v 2008; EU 3,4%, -4%) en 4,2% van de banen gaan opleveren (164.000, -4,7%; EU 3,9%, -3.8%) en met de uitstraling over de rest van de economie meegerekend 6,3% van het BBP (-8,7%; EU 9,9% BBP, -3,5%) en 5.8% van de banen (226.000; -7,1%; EU 10,4%, -3%). Verder was de verwachting dat 5,2% van de overheidsuitgaven (-8,8%; EU 3,3%, +3,4%) en 7,2% van de kapitaalsinvesteringen (-8,1%; EU 9%, -8%) erin terecht zou komen.

De uitgaven van individuen aan toerisme en reisverkeer werden begroot op 7,6% van hun budget (-5,1%; EU 10%, -3,3%) en de uitgaven in verband met zakenreizen op 0,7% van de zakelijke bestedingen (-11%; EU 1,4%; -9%). De verwachte bestedingen van buitenlandse toeristen in Hongarije aan goederen en diensten bedroegen 5,1% van de waarde van de totale export (-7,9%; EU 6,1% exportwaarde, -4,7%). De waarde van dingen die ze kopen om mee terug te nemen of van zaken die Hongarije via het buitenland binnen krijgt voor toerisme werd geschat op 0,7% van de exportwaarde (-4,5%; EU 5,5%, -1,2%). Vanuit Ne­derland is veel geld gestoken in vakantieparken, bronnenbaden, ecotoerisme en confe­rentieoorden. Projecten waar rond 2008 aan werd gewerkt zijn een recreatiepark in Tatabanya, een casino complex met winkels en hotel bij de Oostenrijkse grens en de BoedapestGate golf en countryclub in Bickse met hotel, kuuroord en golfbaan (bron EVD landen).

Volgens Eurostat lag in 2008 het aantal banen in het toerisme (zelfstandig, werknemer) in Hongarije iets onder 390.000 (zo’n 2% minder dan in 2007). Daarvan betrof het zo’n 160.000 in hotels en restaurants en rond 36.000 in andere verblijfsaccommodaties. Het aandeel tijdelijke banen ligt wit rond 10%, maar met zwart meegerekend wellicht op het dubbele. In 2007 bedroeg de omzet van de horeca (hotels, restaurants etc) volgens deze bron €3 miljard (+17% t.o.v 06) en de bruto winst 6,7% (EU27 14,6% in 2006). Volgens het Hongaarse CBS (zoekterm ksh.hu) brachten in 2008 buitenlandse bezoekers rond €4 miljard in het laatje; ruim 16% meer dan in 2007. De bijdrage van vakantiegangers en zakenreizigers lag in 2007 op 69% en in 2008 op 67% (vakantie 32%, bezoek familie/ vrienden 10%, gezondheidstoerisme 11%, zakentoerisme 14% in 08). De bijdrage van gezondheidstoerisme (kuuroorden e.d) ging met 50% omhoog en die van buitenlanders die kwamen werken verdubbelde bijna en ging van 7% in 07 naar ruim 10% van het totaal in 08. In 2008 brachten dagjesmensen 30% van de toeristische inkomsten in (winkelaars 11%). In de 1^e helft van 2009 lagen de inkomsten uit buitenlands bezoek in forinten bijna 20% en in Euro’s ruim 10% hoger dan in de 1^e helft van 2008 (€2 om €1,8 miljard; winkelaars en gezondheidstoeristen rond 14%; werknemers 9%). In 2008 gaven Hongaren die een vreemd bed besliepen vanwege vakantie, vrije tijd of werk ruim €1,1 miljard uit in eigen land en in 2007 rond €230 miljoen in het buitenland.

Trekpleisters, beleid en capaciteit

Op http://wikitravel.org/en/Hungary zijn reistips en praktische info over trekpleisters te vinden. Het toerisme valt in Hongarije onder het domein van het ministerie van lokale overheden en regionale ontwikkeling (http://www.mth.gov.hu/). De toerisme eenheid van dit ministerie heeft als missie het bevorderen van de levenskwaliteit via toerisme, waarmee men maar wil zeggen dat het niet alleen om het geld gaat. Doordat het toerisme voor 1989 vooral werd gevoeld als een gelegenheid tot ontmoeting van oost en west was er weinig behoefte aan commerciële faciliteiten en attracties. Qua faciliteiten is dit aardig bijgetrokken, maar de bezettingsgraden zijn relatief laag. Ook zijn er nog weinig toeristische attracties en deze bieden weinig variatie. Hongarije lijkt ook niet de nadruk te willen leggen op massatoerisme. Men profileert zich met de trekpleisters Boedapest en cultuur (Unesco werelderfgoed, cultuurfestivals, architectuur, muziek), Balatonmeer, gastronomie (men kan in Hongarije erg goedkoop luxueus dineren), kuuroorden met bronnenbaden (het land heeft na IJsland de meest warmwaterbronnen in Europa) en actieve vakanties in de vorm van trektochten te voet, op de fiets of te paard. Ook is het land aantrekkelijk voor vogelaars en hengelaars. Het wellness en medisch toerisme is sterk in opkomst. Men begint in steeds meer landen door te krijgen dat behandelingen goedkoop en (para)medische beroepsgroepen vakkundig zijn. Tussen 1998 en 2008 nam het aantal buitenlandse overnachtingen bij accommodaties alleen in het laagseizoen toe, maar onder Hongaren over het hele jaar. Ook onder buitenlandse hotelgasten was echter sprake van een toename over het hele jaar.

In het hoogseizoen (eind juli) telde men aan capaciteit in 2008 landelijk 2924 betaalde accommodaties (-1% t.o.v een jaar eerder) met bijna 303.000 plaatsen (-4%). De 875 hotels, waaronder 54 kuuroorden en 82 hotels voor gezondheidstoerisme (+40%), waren goed voor 38% van de plekken (116.000; w.v kuuroorden 14.600 en gezondheidshotels 11.700, +25%). Omdat buiten het hoogseizoen veel onderkomens dicht zijn maakte KSH over heel 2008 gewag van 3818 geregistreerde en 1974 open onderkomens met 66.000 plaatsen en 159.000 bedden (+1,5%). Ruim 100.000 bedden bevonden zich in hotels; in de 25 (grote) 5 sterren hotels 10%, in 184 4sterren hotels 36,5%; in 553 3sterren hotels 44% en in 173 hotels met 1 of 2 sterren 10%. De grootste concentraties van hotelbedden zijn in Boedapest (35%) en rond het Balatonmeer (17%). Van de rest van de bedden (59.000) is bijna de helft te vinden in pensions, ruim een kwart in herbergen, 13% op de 58 campings en ruim 10% in bungalows.           

Verblijfsaccommodaties: gebruik  en trends

Over heel 2007 bereikte de bezettingsgraad van hotelachtige onderkomens een piek van 50%, maar in 2008 lag ze op 48,5%; variërend van 33% in januari naar 63% in augustus; naar EU maatstaven een gelijkmatige verdeling. De bezetting was in 4 en 5 sterrenhotels en kuuroorden het hoogst. In 2008 werden in alle verblijfsaccommodaties  19,8 miljoen betaalde overnachtingen geboekt; 1,5% meer dan in 2007. Het aandeel hierin van buitenlandse gasten was een fractie groter en groeide ook iets sterker dan dat van gasten uit eigen land (buitenlanders 50,2%: +2,3%; Hongaren 49,8%: +0,7%). Onder buitenlanders namen hotels bijna 80% van de overnachtingen voor rekening (3 en 4 sterrenhotels 63%, 5 sterren 13%; kuuroorden 14%), campings 11%, pensions 6% en hostels en bungalows ieder 2%. Onder Hongaren was het aandeel van hotels kleiner (62%; 3 en 4 sterrenhotels 52%; 5 sterren 2%; kuuroorden 12%). Onder hen waren pensions goed voor 15%, gevolgd door hostels 10%, bungalows 7% en campings 5%.

Naar regio had onder buitenlanders Boedapest veruit het grootste aandeel (52% van hun overnachtingen), gevolgd door het Balatonmeer (19%). Zij boekten slechts 12% van hun overnachtingen in de regio buiten Boedapest ten oosten van de Donau. Hier boekten Hongaren 36% van hun betaalde overnachtingen en rond het Balatonmeer 26%. Bij hen was Boedapest goed voor slechts 9%. Wel steeg onder buitenlandse verblijfstoeristen Noord Hongarije opvallend sterk in de belangstelling (+13% t.o.v 07). In 2008 had naar organisatie 71% het verblijf zelf geregeld; 14% via bemiddeling van een Hongaars reisbureau en 15% via een internationale touroperator. Tussen januari en juli 2009 lagen deze cijfers op 74, 12 en 14%. Het aandeel online boekingen verdubbelde van 07 op 08 van 14 naar 28% en in de eerste 7 maanden van 09 lag het op 29%.

Naar land van herkomst hadden Duitsers veruit het grootste aandeel (23,5% van de betaalde overnachtingen van buitenlanders), gevolgd door Oostenrijkers (7%), Britten (6,5%), VS Amerikanen (5%), Italianen, Roemenen, Polen, Spanjaarden en Nederlanders (aflopend van 5 naar 4%). Onder de 23 buitenlanden die meer dan 100.000 overnachtingen inbrachten waren t.o.v 2007 de grote stijgers Noorwegen en de Oost Europese landen Tsjechië, Polen, Rusland en Roemenië (+17 tot +34%). De grootste daling speelde zich af bij Japan (-26%), Israël (-20%) en Finland (-14%) en verder bij Duitsland, de VS, Italië, Spanje en Zwitserland (10 á 11% minder overnachtingen).

Inkomend toerisme

Onder de buitenlanders die de Hongaarse grens passeren is het aandeel betalende verblijfstoeristen maar klein. Van de 39,6 miljoen bezoekers in 2008 (+10% t.o.v 04) maakte slechts 9% (3,5 miljoen) gebruik van betaalde onderkomens en rond 4 miljoen (ruim 10%) kwamen aan per vliegtuig. Qua verblijfsduur bestond 78% van het bezoek uit dagjesmensen (buurlanden zo’n 90%); 11% bleef 1 tot 3 dagen en 11,3% langer (gemiddeld 12,1 dag). De doorsnee verblijfsduur van buitenlands bezoek lag daarmee tussen 2006 en 2008 op 2,5 dag. Naar motief waren er 15 miljoen buitenlanders (zo’n 40%) op doorreis, kwamen er 8 miljoen (20%) winkelen; 2,4 miljoen (6%) werken en 380.000 (1%) om studieredenen. Onder de 12,6 miljoen bezoekers met een toeristisch doel werden 1,85 miljoen zakelijke bezoekers meegeteld (+14% t.o.v 07; 10% congres bezoek). Het congresbezoek daalde tussen 2005 en 2008 van 418.000 naar 185.000. Het gedeelte dat familie en vrienden komt opzoeken wisselt nogal. In 2008 lag het op 3,8 miljoen (bijna 10%). M.b.t gezondheidstoerisme was 2008 een goed jaar (1,72 miljoen bezoekers: +26% t.o.v 07; +10% t.o.v 05). In 2008 ging naar bestemming 41% van de buitenlanders naar Boedapest (38,3% in 06: d.w.z +2,7%; onder Italianen, Fransen, Britten, Zweden en bezoek van buiten Europa tussen 65 en 95%); 27% naar West Hongarije (uit Oostenrijk, Slowakije, Slovenië en Duitsland veel meer) en 14% naar het Balatonmeer (Duitsers 28%).  

Reisgedrag van Hongaren

In 2008 maakten Hongaren 21,7 miljoen reizen met verblijf in eigen land; zo’n 20% minder dan in 2006 en 2007. Daarbij bleven ze gemiddeld tussen 3,3 (winter) en 4,8 dagen (zomer) van huis. In driekwart van de gevallen betrof het een korte reis (2 tot 4 dagen) en bij bijna 98% lag het doel in de sfeer van vrijetijdsbesteding; het vaakst bezoek aan familie en vrienden (49%; waarvan 2 tot 4 dagen 42%), gevolgd door vermaak (36,5%; w.v 22,5% 2 tot 4 dagen) en werken voor hobby’s (7%; w.v 5% 2 tot 4 dagen). Zo’n 2% was in het kader van welzijn en bij 1,5% ging het om een zakenreis. Rond een kwart van de overnachtingen vond plaats in eigen vakantiehuizen of 2^e huizen, Het aantal buitenlandse reizen lag tussen 2004 en 2007 rond 17 miljoen (17,3 miljoen in 07; verblijfsduur 4,1 dag). Daarbij betrof het 11,3 miljoen dagreizen en bijna 6 miljoen reizen met verblijf (gemiddelde duur 10 dagen; in 04 en 05 nog 7,1 dag). Van de bestemmingslanden hield het Hongaarse CBS geen Engels of Duitstalige info bij. Bij reizen met verblijf van 4 of meer dagen was in 2005 volgens Eurostat Duitsland de meest populaire bestemming (14,7%), gevolgd door Oostenrijk (12,4%) en Italië (9,7%).