Economisch belang en verwachting

Op http://www.wttc.org/research/ biedt het WTTC info over de stand van zaken en  verwachtingen rond de economische betekenis van het toerisme. In de tabel hieronder staan gegevens voor 2011 en de verwachte groei voor 2012(+/-); vergeleken met het Europees gemiddelde. Het betreft de directe bijdrage aan BBP en werkgelegenheid en de bijdrage met de uitstraling over de hele economie gerekend (BBP totaal en werk totaal). “Bezoek export” verwijst naar de bijdrage van toeristen uit het buitenland aan de export (zakelijk en vrije tijd, verblijfstoeristen en dagjesmensen), “Roemenen” naar toerisme uitgaven in eigen land en “Roemenen BL” naar wat Roemenen in het buitenland uitgeven (beide opnieuw zakelijk en privé). Onder “vrije tijd reizen” en “zakenreizen” wordt de uitsplitsing zakelijk privé gemaakt voor toeristen uit buitenland en eigen land samen. Onder % wordt hier verwezen naar het aandeel in de totale private/ zakelijke uitgaven. “Kap. invest.” verwijst naar het toeristisch aandeel in kapitaalsinvesteringen.

In 2011 kwam van de directe BBP opbrengst bijna 70% uit vrije tijd toerisme en de rest uit zakelijk reisverkeer. Verder kwam 61% ervan uit binnenlands toerisme en de rest uit buitenlands bezoek. In dat jaar stelde het Roemeense toerisme nog weinig voor. Men stond bijv. op de wereldranglijst van 181 landen naar totale BBP bijdrage 160e, naar totale bijdrage aan de werkgelegenheid 147e en naar exportbijdrage van inkomsten uit buitenlands bezoek 144e. Alleen de bijdrage van de sector aan kapitaalsinvesteringen was wat boven gemiddeld (70e). Qua groeiverwachtingen zag men echter voor Roemenië ook op lange termijn een braakliggende akker Gods weggelegd die menig evangelist jaloers zou maken. Naar verwachting voor 2012 stond men qua export bijdrage van buitenlands bezoek 2e van de wereld (verwachte groei 21%), naar totale BBP bijdrage 15e, naar totale bijdrage aan de werkgelegenheid 39e en naar bijdrage van de sector aan de kapitaalsinvesteringen 76e. De tabel hierna geeft info over de verwachtingen voor 2022 (+/- p/j verwijst naar de verwachte verandering p/j in % over 2012-2022; koers mei 2012 bij omrekening munteenheid: 4,4 RON/ €).

Over de lange termijn (gemiddelde groei p/j t/m 2022) bleef men qua export bijdrage van buitenlands bezoek op plek 2, qua totale bijdrage aan de BBP groei kwam men op 7, qua investeringen op 22 en naar totale bijdrage aan de werkgelegenheid op plek 80.

Trekpleisters, beleid, capaciteit en comfort

Op http://www.romaniatourism.com/ is onder “main attractions” veel info te vinden over de trekpleisters. TripAdvisor.com biedt direct praktische informatie in de eigen taal over  onderkomens, horeca etc. in een in te vullen stad (men kan een andere taal kiezen). Naar aantal overnachtingen vallen volgens het Roemeense CBS (Romanian tourism 2011) onder de Roemenen de (Karpaten) bergen, de Zwarte Zee kust en de hoofdstad het meest in de smaak en bij buitenlandse toeristen de hoofdstad en de Karpaten. In mei 2012 kende Roemenië een ministerie van regio-ontwikkeling en toerisme met slechts Roemeenstalige PDF info op de website (er was net een nieuwe regering). De Europese commissie beschikt echter over een door Roemenië ingediend masterplan voor toerisme ontwikkeling tussen 2007 en 2026 (annual tourism reporting template 2010 Romania). Het ministerie had volgens dit plan in 2010 een budget van €51miljoen (0,21% totale overheidsbudget) en in 2009 van €92,4m (0,42%). Verder kreeg men tussen 2007 en 2013 voor toerisme €994 van de Eu uit fondsen voor regio en plattelandsontwikkeling. Onder de beleidsdoelen van het masterplan (waarin ook de EU doelen zijn verweven) vallen imago verbetering van RO als toeristische bestemming (voor Roemenen zelf en buitenlanders), aantrekkelijk maken van investeren; bevorderen duurzaam toerisme (bijv. ecotoerisme in de Donau delta); gecoördineerde publiek private marketing plannen & steun aan regio (bijv. meer infocentra); meer/ betere opleiding, bezoekerfaciliteiten bij belangrijke musea/ monumenten, spreiding van toerisme over de seizoenen (m.n. langs de Zwarte Zeekust), kwaliteitscriteria, evaluatie en statistieken.

Voor 2011 telde Eurostat aan capaciteit 5003 betaalde collectieve onderkomens met 10 of meer plekken (1 op 4250 inwoners, EU27 gemiddelde bijna 1 op 1000 inwoners), waarvan 4612 hotels, 44 campings en 347 andere. Van de 278.500 plaatsen (-7,4% t.o.v. 2010) bevonden er zich 248.500 in hotelachtige onderkomens (90%, EU27 44%), 12.800 op campings (4,6%; EU rond 25%) en 17.100 in andere onderkomens (6%). Het grootste aandeel naar plaatsen heeft de regio oost Roemenië (Roemeens Moldavië, Donau delta & Zwarte Zeekust: 31,5% onderkomens en 42% plaatsen), noordwest en centrum (veelal Transsylvanië; 37 en 26,5%), zuid Roemenië (Walachije, Boekarest en wijde omgeving: 11,8 en 16%) en het zuidwesten (Oltenië, Banaat 18 en 15%). Het Roemeense CBS (Romanian tourism, statistical abstract 2011) kwam voor 2010 op 5222 etablissementen met 312.000 plekken (zie de tabel hieronder, N = aantal, P = plaatsen), waarvan 449 van de staat (9%) met 42.000 plekken (13%). Bij schoolkampen is het staatsaandeel het grootst (60% van de plekken; toeristenvilla’s: rond 25%). Naar plekken had de kust met 39% het grootste aandeel, gevolgd door de grote steden (23%), overige 13%, kuuroorden 12%, bergoorden 12% en de Donau delta (1,4%).

Tussen 2008 en 2010 steeg het aantal plekken het sterkst in hostels (+45%), pensions (+27%), pensions bij de boer (+20%) en bungalows (+11%). Schoolkampen (-14%) en campings (-5%) gingen het sterkst achteruit. De tabel hieronder biedt info over de comfortklasse naar bedplaatsen in onderkomens (hoogste 5 sterren, laagste 1 ster) bij de types onderkomen met meer dan 5.000 bedplaatsen. Over het totaal was de volgorde onderkomens met 2 (39%), 3 (24,5%), 1 (17%), 4 (10%) en 5 (2%). Schoolkampen zijn niet ingedeeld. Wat bij de rest onder 100% blijft is het deel dat geen sterren heeft.

Verblijfsaccommodaties: gebruik  en trends

De bezettingsgraad naar bedden (hotelachtige onderkomens) is erg laag naar EU maatstaf. Ze liep in 2011 uiteen van 41% in augustus naar 19 à 20% in jan. t/m maart en in december. Naast het aandeel van Roemenen in de betaalde overnachtingen is het aandeel hotelovernachtingen in Roemenië erg groot (bij buitenlanders rond 95% tussen 2008 en 2010, EU ±75%; bij autochtonen rond 85%, EU 56%). Het effect van de kredietcrisis was goed merkbaar aan de daling van het aantal betaalde overnachtingen, vooral bij Roemenen (tussen 2008 en 2010: totaal van 20,7m naar 16,1m, -22%; Roemenen van 17,4m naar 13,3m, -23,5%; buitenlanders van 3,35m naar 2,76m; -15%). In 2010 was alleen bij buitenlanders sprake van een licht herstel t.o.v. 09. De tabel hierna geeft info over de verdeling van de overnachtingen over typen betaalde accommodatie onder buitenlanders en Roemenen in 2009 en 2010 (bron Eurostat).

Volgens het Roemeense CBS zakte tussen 2008 en 2010 het aantal gasten van hotels  het minst (-13%), gevolgd door hostels, toeristenvilla’s en pensions (-18%), motels en campings -25%, chalets -30% en schoolkampen -35%. De doorsnee verblijfsduur in alle betaalde onderkomens kwam in 2010 op basis van Eurostat gegevens bij 1,3 miljoen buitenlanders op 2 en bij 4,7m Roemenen op 2,8 nachten. In Roemenië was de intensiteit van het toerisme (aantal overnachtingen per 1000 inwoners) het laagst binnen de Eu (748 in 2010, EU 4474 in 09). In 09 was de val groot (-17%, EU -3%) en dit zette in 2010 door (-22% t.o.v. 08). Tussen 05 en 08 was sprake van een groeistuip. Het aandeel van buitenlanders in de betaalde overnachtingen is erg klein. In 2005 was er een piekje (19%) en daarna zakte het naar 15,4% in 2009 (17,2% in 2010, kleinste EU, EU27 blijvend rond 41%; hotels van 19 maar 15.6 naar 17,5%, EU rond 45%).

Inkomend toerisme

Volgens het Roemeense CBS zakte van 2008 op 2009 het aantal grensoverschrijdingen van buitenlanders dat de douane turfde van 8,9 naar 7,6 miljoen (-14,5%) en daar bleef het in 2010 vrijwel op hangen (7,5m; -1%). De meerderheid bestaat uit dagjesmensen en mensen op familie/ vrienden bezoek of doorreis. Bij de eerste 2 categorieën hebben Hongaren en Moldaviërs een flink aandeel (veel familie in Roemenië) en bij de laatste categorie bijv. Bulgaren en Turken (vaak met de familie) die per auto onderweg zijn naar Duitsland of NL. Het WTTC kwam voor 2011 op 4,9m (incl. dag & familiebezoek & doorreis), verwachtte voor 2012 6m (+21%) en voor 2022 11,3m bezoekers. Naar vervoer komt het gros over de weg (79% in 2010; lucht 16%, spoor 3%, water 2%). Tussen 2008 en 2010 steeg de bijdrage van het spoor en die van lucht en water zakte. Het aantal betalende verblijfstoeristen ging van 1,46m in 08 via 1,28m in 09 (-12%) naar 1,35m in 2010 (+5%). Naar herkomst lag in 2010 de bijdrage van Europa op 80% en die van EU landen op 70% (Azië 8,5%; VS & Canada 7%). Naar landsaard stonden Duitsers bovenaan (185.000, 13,7%), gevolgd door gasten uit Italië (10,8%), Frankrijk (7,4%), de VS (6,2%), Hongarije (5,9%), het VK (5,5%), Israël (5,5%), Oostenrijk (4,7%), Spanje (4,6%), NL, Polen en Griekenland (ieder rond 37.000 of 2,8%).

Van de 2,77m betaalde overnachtingen van buitenlanders kwam 15,3% op conto van Duitsers (Italië 10,4%; Frankrijk 6,8%; Israël 6%; Hongarije 5,9%; VS 5,6%; VK 5%; Spanje 3,8%, Oostenrijk 3.8%; NL 2,8%). Naar reisdoel scoorden Boekarest en de grote steden bij buitenlanders het hoogst (73%; overige locaties 10,3%; bergoorden 7%; kust 5%; kuuroorden 3,2%; Donau delta 1%). Naar type onderkomen boekten hotels 86% van de buitenlandse overnachtingen (pension 3,6%, schip 2%, agro pension 2%, motel 1,4%, camping 0,7%) en naar comfortklasse kwamen luxe onderkomens relatief hoog (5 sterren 16%, 4 st. 32,5%, 3 st. 34%, 2st 14,5%, 1 of geen ster 3%).

Reisgedrag van Roemenen

De tabel hieronder beidt info van Eurostat over reisgedrag van Roemenen in eigen land tussen 2008 en 2011 (reizen met overnachting). Hieruit blijkt dat het aandeel langere reizen (4 of meer overnachtingen) van 2008 op 2009 flink zakte. Verder valt het kleine aandeel zakenreizen op (rond 97% privéreizen; incl. familiebezoek).

Het Roemeense CBS (Romanian tourism, statistical abstract) kwam voor 2009 op 11,7 miljoen en voor 2010 op 10,8m Roemenen (-9%) die meerdaagse reizen maakten in eigen land (zakelijk & privé; betaalde & gratis overnachtingen). Buiten “overige” (60% van de reizen in 2010, 58,7% in 09) scoorden naar reisdoel de bergen het hoogst (24% in 2010, 25% in 09), gevolgd door de kust (12 en 12,5%), kuuroorden (2 en 1,6%), een rondreis (beide jaren 0,8%) en de Donau delta (0,4 en 0,9%). Naar duur kwamen de korte reizen het meest voor (1 t/m 3 overnachtingen: 64% in 2010, 59% in 09; 4-7n: 28 en 31%, 8-14n: 6,4 en 8,1%, langer 1,1 en 1,7%). De Roemenen maakten in 2010 dus minder reizen dan in 2009 en ze bleven ook minder lang van huis. Naar reisdoel & duur hadden korte reizen het grootste aandeel bij de categorie overige (75 en 70%) en van de rondreizen was in 2010 60% kort (50% in 2009). Ook bij reizen naar de bergen scoort een weekendje hoog (60 en 57%) evenals in 2010 bij kuuroorden (51%, in 2009 kwam 4-7 nachten hier nog op 55%). De Donau delta verloor in 2010 veel terrein, maar degenen die er nog heen gingen bleven vaak langer (kort 37 en 55%, 4-7 nachten 47 en 32%, langer 16 en 13%). Bij reizen naar de kust is het vaakst sprake van een langere vakantie (kort: beide jaren 18%; 4-7 dagen: 65 en 60%, langer 17 en 22%). Georganiseerde reizen vormen in Roemenië een erg klein marktsegment (4% in 2010, 5,2% in 2009) en daarbij is een reisbureau lang niet altijd de organisator.

In 2010 reisde men behalve korter ook goedkoper in eigen land dan in 2009. Het aantal reizen met overnachtingen ging van 13m naar 12m (-8%). Naar motief gingen vrije tijd reizen van 94 naar 93%. Bezoeken aan familie/ vrienden scoorden het hoogst en deze wonnen terrein (van 42 naar 59%). Vrije tijd reizen met 4 of meer overnachtingen verloren grond (van 41,5 naar 36,5%). Overige reizen (gezondheid, pelgrimstocht) gingen van 3,6 naar op 3,5% en zaken/ werkreizen van 2,8 naar 3,1%. Het gemiddelde aantal overnachtingen per reis zakte van 4,8 naar 4,2 (bezoek van 4,2 naar 4n; reizen met 4 of meer nachten: in beide jaren 7,7n; zaken/ werk van 6,4 naar 6,7n; overige van 7,8 naar 8n). De trend naar goedkoper en korter was ook te merken bij de reizen met betaalde overnachtingen. Het aantal betalende gasten uit eigen land zakte van 5,6m in 2008 via 4,9m in 09 (-12%) naar 4,7m (-4%) in 2010 en hun overnachtingen van 17,4m via 14,7m (-16%) naar 13,3m (-9%). Daarmee ging de doorsnee verblijfsduur van 3,1 via 3 naar 2,8 nachten. Ook het aandeel hotelovernachtingen daalde iets (van 78 via 77 naar 75%). In 2011 was er echter herstel en de verwachtingen van het WTTC voor 2012 waren ook voor het binnenlands toerisme hoog gespannen.

Bij Roemenen die naar het buitenland gingen manifesteerde de kredietcrisis zich in een forse afname van het aantal reizigers dat de grens overging. Dit ging van 13m in 2008 via 11,7m in 09 (-10%) naar 10,9m in 2010 (-7%). Naar vervoer zakte het aandeel van vervoer over de weg iets (van 80 via 79 naar 77%). Dat van luchttransport lag in 2008 en 2009 op 18,5% en in 2010 op 22%. De trein ging van 2,8 via 2,7 naar 3%. De grote meerderheid van deze reizigers waren kennelijk dagjesmensen, want in 2009 telden Eurostat en het Roemeense CBS 876.000 reizen met verblijf (7,5% van het totaal) en in 2010 750.000 (nog geen 7%). Eurostat kwam voor 2011 op een flinke toename; 843.000 reizigers (+12%) die 908.000 reizen maakten (+21%). Naar motief bedroeg het aandeel vrije tijd reizen in 2009 en 2010 91% en het segment zaken/ werkreizen 9% (van 74.100 naar 70.600). Voor 2011 telde Eurostat slechts 42.600 zaken/ werkreizen (4,6%) zodat het aandeel vrije tijd reizen op 95,4% kwam. Verder ging de bijdrage van bezoek aan familie en vrienden van 40% in 2009 naar 37% in 2010. De tabel hieronder bevat info over reizen en overnachtingen bij privé en zakenreizen (bron Eurostat).

Naar onderkomen scoren bij privéreizen overnachtingen in private onderkomens het hoogst (rond 74%, hotels ruim 25%). Bij zaken/ werkreizen zakte van 2009 t/m 2011 het aandeel van hotels van 18 via 15 naar 8%. Men had hier moeite om andere onderkomens te benoemen. Zo ging privaat van 74 via 66 naar 91% en het restant van de overnachtingen ging naar “overige” of “gespecialiseerde onderkomens”. Dit en de enorme piek in het 2e kwartaal bevestigt dat het hier veelal werkreizen i.p.v. zakenreizen betreft. Betrouwbare gegevens over het land van bestemming zijn vaak moeilijk te krijgen. Van alle reizen met verblijf ging volgens het Roemeense CBS ruim 85% naar een EU land (640.000 reizen) en 96,5% (725.000) naar een Europees land d.w.z. 85.000 naar een Europees land buiten de EU, bijv. Moldavië). Bij de 70.600 zakenreizen kwam Europa op 84,5% (60.300), de EU op 72% (51.300) en Amerika op 9% (6400). Eurostat kwam voor 2010 bij vrije tijd reizen op de volgorde Hongarije (311.000), Spanje, Italië, VK (108.000), Frankrijk, Polen, NL (45.000), Oostenrijk en Cyprus (35.000) en bij werkreizen leken o.m. Italië (137.000) en het VK (29.000) en in 2009 ook Oostenrijk (58.000) en Griekenland (36.000) in trek. Geregistreerde werkreizen van Roemenen kenden tussen 05 en 09 als populairste bestemmingen Duitsland, Italië, Spanje en Oostenrijk (BE tussen 1000 en 3000 p/j, NL tussen 500 en 2500).