Economisch belang en verwachting

Volgens de verwachting van het WTTC (http://www.wttc.org/eng/Tourism_Research/ tourism economic research/ country reports) zal het Griekse toerisme in 2009 op de wereldranglijst van 181 landen qua economische waarde in absolute zin 20^e, qua bijdrage aan het BBP 38^e en qua groeiverwachting over 10 jaar 131^e staan. De in maart 2009 via het WTTC uitgebrachte verwachting voor 2009 was dat de sector minder last van de economische crisis zou hebben dan gemiddeld in de EU. In engere zin zou ze 7,4% van het BBP (€16,2 miljard, -1,8% t.o.v 2008; EU 3,4%, -4%) en 10,4% van de banen gaan opleveren (472.000, -2%; EU 3,9%, -3.8%) en met de uitstraling over de rest van de economie meegerekend 16,2% van het BBP (€35,3 miljard; -1,6%; EU 9,9% BBP, -3,5%) en 19,6% van de banen (895.000; -2,1%, EU 10,4%, -3%). Verder was de verwachting dat 8,1% van de overheidsuitgaven (€3,2 miljard; +0,9%; EU 3,3%, +3,4%) en 14,3% van de kapitaalsinvesteringen (€5,8 miljard; -7%; EU 9%, -8%) erin terecht zou komen. De uitgaven van individuen aan toerisme en reisverkeer werden begroot op 11,6% van hun budget (€17 miljard, -0,6%; EU 10%, -3,3%) en de uitgaven in verband met zakenreizen op €1,7 miljard (0,8% zakelijke bestedingen; -2,3%; EU 1,4%; -9%). De verwachte bestedingen van buitenlandse toeristen in Griekenland aan goederen en diensten bedroegen €12,7 miljard (25,8% waarde totale export; -4,4%; EU 6,1% exportwaarde, -4,7%). De waarde van dingen die ze kopen om mee terug te nemen of van zaken die Griekenland via het buitenland binnen krijgt voor toerisme werd geschat op €1,3 miljard (2,7% exportwaarde, +7%; EU 5,5%, -1,2%). Daarmee zou het buitenland naar verwachting €27 miljard aan toeristisch inkomen opleveren. De verwachte groeicijfers t/m 2018 lagen boven de Eu normaal.

Volgens Eurostat was in 2007 het toerisme in Griekenland in directe zin goed voor tussen 340.000 (1^e kwartaal) en 435.000 banen (3^e kwartaal). De tabel hierna biedt info van het Griekse CBS over de stand van zaken in 2006 in verblijfsaccommodaties (VA) en overige horeca (eetgelegenheden, bars etc) en de verandering t.o.v 2002 (+ in %).

Beleid, massatoerisme en capaciteit

De Olympische spelen van 2004 hebben bijgedragen aan een verbetering van de (toeristi­sche) infrastructuur door bouw van hotels en aanleg van (snel)wegen en jachthavens. Om dit uit te buiten wilde de overheid in de periode na de spelen 10 keer zoveel als voordien investeren in het promoten van toerisme. De promotie is in handen van de GNTO (Griekse Nationale Toerisme Organisatie van het ministerie van toerisme). Om concurrerend te blijven streeft de Griekse overheid er naar om toerisme meer over het jaar te spreiden (rond 2004 kwam meer dan de helft in de 3 zomer­maanden), om rijkere toeristen aan te trekken (75% boekte een goedkope pakketreis) en om het aanbod meer divers te maken dan zon, zee, strand, seks. Bij haar campagne huurde het GNTO bijv songfestival sterren in als Helena Paparizou (winnares van 2005) en Sakis Rouvas (deelnemer 2009) en men koos 9 cirkels als symbool van 9 nieuwe vormen van toerisme die men wil stimuleren. Daaronder vallen cruise, congres, cultuur, gezondheid, natuur, platteland en gezinstoerisme. De Grieken willen hun reputatie van gastvrijheid hoog houden en daardoor maken ze in hun reclamecampagnes de indruk dat ze kool en geit willen sparen. In 2007 was het doel van vakantiespreiding niet gehaald. Het aandeel overnachtingen in het 3^e kwartaal lag toen iets hoger dan in 2004 (62 om 60%). In 2006 stond men qua aantal overnachtingen 8^e op de wereldranglijst van congrestoerisme.

Ook in Griekenland kent men problemen van massatoerisme als wangedrag en nachtelijke herrie. Ze worden niet alleen veroorzaakt door jongeren, maar ook wel door 55plussers. Zo werd in mei 2009 een groep van 17 dronken Britten tussen 18 en 65 gearresteerd die verkleed als nonnen aan voorbijgangers hun billen toonden. Britten die met goedkope pakketreizen komen vormen het grootste segment onder de buitenlandse toeristen en juist die hebben een dubieuze naam (zo kwam het begrip holiday hooligans in de wereld). Wellicht hangt dat samen met inname. In 2008 was op Ibiza en Mallorca 60% van de Britse toeristen (Duitsers 40%) tijdens hun vakantie meer dan 5 dagen dronken en de helft combineerde drank met blow en/of extacy (Duitsers 10%). De dames laten zich evenmin onbetuigd. In een ziekenhuis in Mallia op Kreta meldden zich in de zomer van 2008 dagelijks 100 meisjes voor de morningafterpil, vaak omdat ze zich essentiële details van wat het etmaal tevoren was gebeurd niet meer exact herinnerden. Bij het onderzoek in Spanje scoorden Duitsers en Spanjaarden qua vakantieseks hoger dan Britten (40 om 45 om 30%), maar Britten waren vaker betrokken bij matpartijen (3 om 2 om 8%; bron John More university, Liverpool). M.n de Griekse vrouwenversierders (kamaki: kunstaas) zijn vanuit hun veelzijdige ervaring erg bedreven in interculturele communicatie (zie http://www.greeceindex.com/index.html onder various & useful).

Volgens eurostat steeg het aantal collectieve toeristische onderkomens tussen 2002 en 2008 met 12% (EU+7%) naar ruim 9700 (9385 hotels, 321 campings) en het aantal beschikbare plekken met 15% (EU + 10%) naar 804.000. Daarbij was het aandeel hotelbedden naar EU maatstaven erg groot (89%; EU25 42%). In 2006 bevond het grootste deel zich in 2 sterrenhotels (eenderde), gevolgd door 3 en 4 sterrenhotels (samen de helft) en 5 sterrenhotels (9%). De meeste hotelkamers hebben thans airco, maar slechte geluidsisolatie blijft een veel voorkomend probleem. Naast hotels en campings zijn er appartementen of studio’s, pensions en (voor de rijken) villa’s. Rond 2006 beschikte men verder over 51 geoutilleerde jachthavens met bijna 15.000 plaatsen en over 752 bronnenbaden met de nodige voorzieningen.

Toeristische trekpleisters

De reissite http://wikitravel.org/en/Greece noemt als belangrijkste bestemmingen Athene (oudheden, musea; meer dan 6 miljoen bezoekers per jaar), de Ionische eilanden Korfu (gevarieerd, landschap, strand) en Ithaca (idem + thuisbasis Odysseus), Kreta (idem + oudheden), de Unesco werelderfgoed sites Delphi (3 uur per bus vanuit Athene; oudheden, landschap), Meteora in Thessalië (landschap, kloosters) en Athos op het schiereiland Chalkidiki (idem), de Aegeïsche Cycladen eilanden Iconos (strand, luxe) en Santorini (landschap, strand), Olympia op de Peloponnesos (oudheden), Rhodos (oudheden, stranden; erg toeristisch) en het groene Sporaden eiland Skyathos. Volgens het statistical yearbook 2007 van het Griekse CBS was in 2006 de Atheense Akropolis met 1,1 miljoen bezoekers de meest bezochte historische trekpleister; gevolgd door Knossos op Kreta (700.000), Olympia (site +museum 630.000), Delphi (site + museum 620.000) en de Akropolis van het Aegeïsche eiland Lindos (0,5 miljoen). De zuidelijke Aegeïsche eilanden en Kreta nemen veruit de meeste betaalde overnachtingen voor rekening (in 2007 samen 46%), gevolgd door Attica, de Ionische eilanden en centraal Macedonië (alledrie rond 11%; samen 33%). De sterkste stijging gold voor West Griekenland (+26%), op afstand gevolgd door Attica (+7%).

Verblijfsaccommodaties: gebruik  en trends

Qua overnachtingen in collectieve verblijfsaccommodaties (hotels, campings etc) hebben buitenlanders in Griekenland naar EU maatstaven een groot aandeel. In 2007 ging het aantal overnachtingen nogal omhoog, het sterkst onder de Grieken zelf (+17%, buitenlanders + 11,5%). Daardoor zakte het buitenlandse aandeel iets. Wel vond een stijgende lijn sinds 2004 voortgang en werd het hoogste aantal hotelovernachtingen geboekt in zeker 10 jaar. Bij andere accommodaties was qua overnachtingen het patroon gelijk (Grieken +35%; buitenlanders +12%); zij het minder uitgesproken. De 4 en 5 sterrenhotels boeken meer buitenlanders dan Grieken en voor de 1, 2 en 3 sterrenhotels geldt het omgekeerde. De verschillen zijn het grootst bij hotels met 5 sterren (2 van de 3 gasten is buitenlander) en met 1 ster (64% Grieken). Bij overige accommodaties zijn buitenlanders in de meerderheid in appartementen hotels (75%) en op campings (67%). In pensions e.d zetten Grieken de toon (70%). De bezettinggraad van de hotelplaatsen ligt naar EU maatstaven hoog. Ze liep tussen maart 2008 en februari 2009 uiteen van 24% in januari (9^e EU27) naar 80% in juli en 86% in augustus (beide 2^e EU27 na Malta). Landelijk lag ze in 2007 bij hotels op 57% (in 2006 op 59,8%: d.w.z -2,8%). Ze is het hoogst op Kreta, de zuidelijke Aegeïsche eilanden en de Ionische eilanden (in 2007 rond 70%) en het laagst in West Macedonië en centraal Griekenland (rond 35%). De tabel hierna geeft voor 2007 info over aantallen bezoekers (bezoek) en overnachtingen (OVN) in miljoenen, het aandeel van buitenlanders (BLO) en het aandeel van het type accommodatie in alle overnachtingen (ACO) en de veranderingen t.o.v 2006 in de aantallen overnachtingen (+/-; alles in %; bron het Griekse CBS).

In 2007 vond 87,5% van alle overnachtingen plaats in hotels (+1,6%; 74% door buitenlanders). De gemiddelde verblijfsduur lag bij Grieken op 2,4 nachten (hotels 2,3; overige accommodaties 3,4) en bij buitenlanders op 5,3 nachten (hotels 5,1: overige collectieve verblijfsonderkomens: 6,7 ; appartementenhotels 8). In (centraal) Macedonië, en op de Peloponnesos en de Ionische eilanden wordt het meest gekampeerd.

Inkomend toerisme

Het aantal grens­overschrijdingen door buitenlanders steeg tussen 1992 en 2004 van 9,8 naar 16,2 mil­joen. In 2007 kwamen 18,75 miljoen mensen het land in (+8,5%, bron het Griekse CBS); inclusief 1,24 miljoen cruiseschip passagiers (-0,6%).

De tabel die nu komt geeft (zonder de cruiseschip passagiers mee te rekenen) info over aantallen (in miljoenen) en aandelen buitenlandse bezoekers naar aanvoerroute/ vervoersmiddel in 2007 en de veranderingen t.o.v 2006 (alles in %).

In 2007 boekten 7,75 miljoen buitenlanders overnachtingen bij collectieve verblijfsaccommodaties. Dit zou betekenen dat de rest (9,75 miljoen) bestond uit dagjesmensen, bezitters van eigen onderdak, woningruil, studenten, (tijdelijk) personeel en bezoekers van familie en vrienden etc. De volgende tabel betreft de aantallen en aandelen buitenlandse bezoekers naar herkomst in 2007, hun aandeel in de betaalde buitenlander overnachtingen (ABO) en de veranderingen t.o.v 2006 (+/- 06; alles in %).

In 2007 liep het bezoek uit alle voormalige Oostbloklanden van de EU enorm op. De bijdrage aan de betaalde toeristische overnachtingen liep hier (nog) bij achter, behalve bij de Russen (onder de Albanezen was ze vrijwel nihil). De Scandinaviërs (Zweden, Denen en Noren) weten Griekenland al langer goed te vinden. In 2007 waren ze samen goed voor 6,3% van de bezoeken (1,1 miljoen; +4%) en 7,8% van de overnachtingen. Het bezoek uit Amerika komt voor bijna 90% uit de VS (65%) of Canada. Wel neemt het toerisme uit de rest van Amerika sterk toe. Bezoekers uit buurland Turkije vormen met 30% (-10%) het grootste segment onder de Aziaten. Op de 2^e plaats komen hier de Israëliërs (20%, -20). Chinezen en Japanners zijn in opkomst. Hetzelfde gold in 2008 voor toeristen uit de Russische federatie en ook onder de Oostenrijkers werd men in dat jaar favoriete bestemming. Bezoekers die met een chartervlucht komen hebben vaak een goedkope pakketreis geboekt. Hun aantal lag in 2007 op 8 miljoen (+2,6%). Ze kwamen voor 99% uit Europa (EU 90,5%). Hier vormden Britten en Noord-Ieren de hoofdmoot (26,3%: -2,4%), gevolgd door Duitsers (17,2%: +1,4%), Scandinaviërs (11,1%; +5%), Nederlanders (7,3%; +6,1%) en Italianen (6,2%; +9,1%). Naar bestemmingsregio stonden onder buitenlanders Kreta (14,1 miljoen betaalde overnachtingen in 2007) en de zuidelijke Aegeën (13,1 m) duidelijk aan kop, gevolgd door de Ionische eilanden (6,3 m), Attica (5 m) en Centraal Macedonië (4,2 m).

Reisgedrag van Grieken

Tussen 1999 en 2003 lag het aantal vrijetijdsreizen met 4 of meer overnachtingen van Grieken van 15plus onder 5 miljoen. In 2004 kwam het op 7 miljoen en tussen 2005 en 2007 lag het rond 8,5 miljoen. Van de 8,52 miljoen vakanties van 2007 speelde zich 90% (7,57 miljoen) af in eigen land. Dit waren voor bijna 25% bezoeken aan familie en vrienden (1,86 miljoen). Bij de 955.000 buitenlandse vakanties van die lengte (10%) lag het aandeel bezoeken aan familie en vrienden wat hoger (315.000; 33%). Vakanties in eigen land gingen gepaard met 87,7 miljoen overnachtingen (11,5 per vakantie) en die in het buitenland met 11,9 miljoen (11,8 per vakantie; familie en vrienden 15,6). De tabel toont wat kenmerken van vakanties en bezoeken van Grieken in binnen en buitenland.

Qua organisatie geschiedde bij de binnenlandse reizen 4% via een reisbureau (voor driekwart pakketreis) en bij de buitenlandse reizen 28% (93% pakketreizen). De verblijfplaats was bij binnenlandse vakanties het vaakst een 2^e huis (45%), gevolgd door overig privé (25%; bijv een logeeradres bij familie of vrienden), hotels (16%), gehuurd privé (12%) en anders (2%). Bij vakanties in het buitenland was de volgorde hotels 38%, overig privé 32% en 2^e huis 29%. Pasen (april) en de kerst (december) zijn bij de Grieken relatief populair om weg te gaan; m.n naar het buitenland.

Bij reizen met overnachtingen in betaalde verblijfsaccommodaties stonden qua binnenlandse bestemmingen Attica en Centraal Macedonië bovenaan (beide ruim 2,5 miljoen), op afstand gevolgd door de Peloponnesos en de zuidelijke Aegeïsche eilanden (1,5 miljoen). Naast langere reizen over de grens werden 111.000 buitenlandse reizen gemaakt met 1 tot 3 overnachtingen. Daarmee kwam het aantal buitenlandse vakantiereizen met verblijf van Grieken in 2007 op 1,01 miljoen. Daarvan ging 60% naar een EU land en 30% naar een ander Europees land. De hoofdbestemmingen waren Duitsland (14% van de reizen, 16% van de buitenlandse bestedingen) het VK (7,5 en 10%), Italië (7 en 9%), Cyprus (5 en 3%), Spanje (4 en 6%) en Frankrijk (4 en 5%). Van de 300.000 buitenlandse zakenreizen met 1,8 miljoen overnachtingen (6 per reis) ging 80% naar een EU land en 13% naar een ander Europees land, 5% naar Afrika en 2% naar elders. Italië scoorde het hoogst (17% reizen, 15% overnachtingen, 16,5% bestedingen) gevolgd door het VK (15, 15 en 16%), Duitsland (8, 10 en 8%), Spanje (8, 6 en 8%) en Roemenië (8, 7 en 9%). In 2007 gingen 7800 vakantiereizen en 10.000 zakenreizen naar Nederland (3% zakenreizen: echter 9% zakenreis bestedingen).

De Griekse uitgaven bij alle reizen met verblijf (minstens 1 nacht) bedroegen €4,48 miljard. Daarvan ging 82% naar vakanties in eigen land (kort 18%, 4 of meer nachten 64%; gemiddeld ruim €380 per vakantie), 18% naar buitenlandse vakanties (16,5% naar lange; ruim €750 per vakantie) en 16% naar bezoek aan familie of vrienden (eigen land €270, buitenland bijna €700 per vakantie). Naar pakketreizen ging €241 miljoen (5,3% van de reisbestedingen), waarvan bijna 70% naar vakanties in het buitenland. Hier waren Duitsland (€20,6 miljoen), Frankrijk, het VK, Italië, Oostenrijk en Tsjechië (€11,7 miljoen) de toplanden. Aan zakenreizen werd €618 miljoen uitgegeven (binnenlands €311 miljoen; buitenlands €306 miljoen, ruim €1000 per reis).