Slowakije en buitenlanden

Het CBS telde per 1-1-2010 in Nederland 224 Slowaken (107 in 2000); 134 mannen en 90 vrouwen.

Men telde ook bijna 13.000 Tsjecho-Slowaken, waarvan bijna 5000 van de 2^e generatie (kinderen met minstens één Tsjecho-Slowaakse ouder) en ruim 7500 vrouw.

Slowakije.net kwam voor 2006 op 1500 Slowaken in NL. Volgens wikipedia telt België 4000 Slowaken (beide incl. Slowaken uit Tsjecho-Slowakije).

Op http://slowakije.startpagina.nl/ zijn erg veel adressen te vinden in NL en België, o.m. dat van Slowakije.net en van ambassades en verenigingen in verband met Slowakije.

Volgens http://en.wikipedia.org/wiki/Slovaks woonden rond 2000 zo’n 2 miljoen Slowaken buiten Slowakije en daalt het aantal mensen dat zich als zodanig identificeert.

De grootste populaties zaten in de VS (1,2 miljoen), gevolgd door Tsjechië (350.000), Canada (100.000), Servië (60.000) en Polen (47.000).

Tussen 1998 en 2008 kende Slowakije vrijwel elk jaar een klein immigratieoverschot. (3300 in 2004, 9600 in 06, 7100 in 08). Een relatief groot deel van de immigranten komt uit Tsjechië en uit Europa buiten de Eu.

Veel rechts nationalistische Slowaken hebben weinig op met de Hongaarse minderheid in het zuiden en de Roma zigeuners in m.n. het oosten van het land.

Mede doordat het nationalistische populisme sterk aanwezig is (ook binnen de gekozen regering) kan de verhouding met Hongarije worden betiteld als nogal koel.

De Hongaarse Geert Wilders en leider van de nationaal socialisten (thans regeringspartij) Ján Slota betitelde de Hongaarse minderheid als een tumor in het lichaam van Slowakije en hij vergeleek de Hongaarse minister van BuZa Kinga Göncz met Hitler.

In augustus 2009 werd de Hongaarse president László Sólyomon bij een brug over de grens tegengehouden door Slowaakse gezagsdragers toen hij in het door etnische Hongaren bewoonde grensdorp Kománo via een aangekondigd informeel bezoek een beeld wilde onthullen van de 1^e Hongaarse koning en heilige Stephan.

Bij een incident in 2006 claimde studente Hedwig Malina molest nadat ze haar publiek in het Hongaars toe had gesproken. Dat haar butsen en schrammen daarmee samen konden hangen werd echter door Slowaakse autoriteiten in alle toonaarden ontkend.

In 2009 werd evenwel een wet aangenomen die het gebruik van een minderhedentaal (Hongaars, Roma taal) verbiedt in openbare gelegenheden in plaatsen waar minder dan 20% van de bevolking tot de minderheid behoort.

Slowakije en Slowaken

Slechts 26% van de Slowaken (NL 62%) leefde in 2008 in een gebied met meer dan 500 inwoners per km². Volgens het Slowaakse CBS woonde toen 55% van de bevolking in stedelijk gebied (weinig naar EU maatstaf).

In 2006 telde Slowakije 2 steden met meer dan 100.000 inwoners (Bratislava 430.000; Košice 236.000) en nog 9 steden met meer dan 50.000 (Prešov 93.000; Nitra 87.000; Žilina 85.000; Banská Bystrica 83.000; Trnava 70.000).

Als volk zijn de Slowaken religieuzer, meer nationalistisch en wellicht wat meer gehecht aan tradities dan de Tsjechen.

Tsjechen zien Slowaken nogal eens als aardig, maar sociaal, cultureel en economisch toch wat minder geslaagd. Voor veel Slowaken vormt dat een uitdaging.

Zo kreeg Slowakije in 2009 de € en Tsjechië niet en in datzelfde jaar drong men mede ten koste van Tsjechië door tot de eindronde van het WK voetbal 2010.

De Slowaken gebruiken vaak uitdrukkingen, gezegden en spreekwoorden. Een Slo­waakse parlementariër drukte na 2000 zijn gevoelens over toetreding tot de EU uit met de onparlementaire uitspraak “Wel naar de EU, maar niet in de blote kont”.

Tegenstanders van EU toetreding waren veelal ouderen, laag opgeleiden en plattelan­ders. Men vreesde ineenstorting van de landbouw, prijsstijgingen zonder voldoende loonstijgingen, braindrain en import van cultuurvreemde ideeën en pro­ducten.

De abortuscijfers zijn na 1993 sterk gedaald. Uit een in juli 2003 gehouden enquête bleek dat 69% van de bevolking voorstander was van een voorgestelde verruiming van de abortuswetgeving. De rechtse president sprak er echter zijn veto over uit.

De cultuurdimensies van Hofstede

Cultuursocioloog Geert Hofstede onderzocht ruim 80 landen op de 4 cultuur dimensies machtsafstand, onzekerheidsvermijding, individualisme – collectivisme en masculien – feminien.

Op http://www.geert-hofstede.com/hofstede_dimensions.php staan de uitslagen van het onderzoek van Hofstede met toelichting over de dimensies. Bij Slowakije betreft het geschatte waarden.

De onzekerheidsvermijding (OZV) was in Slowakije laag gemiddeld en vergelijkbaar met die in NL. In België lag ze hoger.  

Eén en ander zou betekenen dat Belgen wanorde, onvoorspelbaarheid, onbekendheid en ongestructureerdheid slechter verdragen dan Slowaken en Nederlanders.

Duidelijke posities en omgangsvormen zijn bij een hoge OZV belangrijk omdat ze houvast geven. Taken, rangen en verantwoordelijkheden zijn duidelijker afgebakend en men delegeert minder dan in landen met een lage OZV.

Bij een hoge OZV passen ook schoon en netjes, punctueel met afspraken, voorliefde voor stiptheid, betrouwbaarheid, discipline en vakkennis en een trage bureaucratie..

In opvoeding en onderwijs werd in 2005 in Slowakije en NL de bij een hoge OZV passende waarden volharding/ beslistheid wat minder vaak onderschreven dan in België.

Bij de hoge OZV waarden zorgzaamheid/ netheid en hard werken scoorden de Slowaken echter hoger dan Belgen en Nederlanders.

In overleg en besluitvorming wegen waarheid en principes bij een hoge OZV relatief zwaar en bij een lage OZV nut, wat handig is (compromis, gedogen) en opportunisme.

Bij wie in loondienst werkt was de werkorganisatie in Slowakije en België bij het Eurofound onderzoek in 2005 strakker dan in NL en de werkroutines lagen vaster.

Hoge onzekerheidsvermijding gaat gepaard met achterdocht tegenover het onbekende.

Het vertrouwen in de (onbekende) medemens was in Slowakije in 2007 wat kleiner dan in BE en in BE weer kleiner dan in NL.

Ook op immigrant vriendelijkheid, waardering voor immigranten en openheid voor vreemde culturen scoorden Slowaken rond 2007 lager dan Nederlanders en Belgen.

Etnisch raciale spanningen en spanningen tussen geloofsgroepen werden in 2007 echter minder vaak ervaren dan in NL en BE en in 2009 gold hetzelfde voor de meest vormen van discriminatie.

Het feit dat de resultaten bij OZV niet zo consistent zijn kan te maken hebben met de verschillen in machtsafstand tussen Slowakije, België en NL. 

NL deelt met Duitsland, de VS, het VK, Canada, Australië en Scandinavië een kleine machtsafstand (MA). In België is de MA groter en in Slowakije is ze erg groot.

In landen met een erg kleine MA moeten machthebbers vaak hun best doen om minder machtig te lijken dan ze zijn en bij een grote MA geldt het omgekeerde.

Een eurocent kan bij een kleine MA relatief gemakkelijk een eurodubbeltje worden, maar bij een grote MA lukt dat bijna niet. 

Mensen van uiteenlopende machtsniveaus voelen zich bij een kleine MA niet bedreigd en zijn bereid anderen te vertrouwen. Men gaat om met mensen uit verschillende lagen.

Bij een grote MA leven de maatschappelijke lagen los van elkaar en hebben levensstijlen en statussymbolen van subculturen veel invloed (en daarmee mogelijk ook vooroordelen en wantrouwen).

Bij een grote MA wordt macht meer gevoeld als iets dat bij geboorte is meegekregen of van hogerhand is gegeven. Machthebbers mogen hun macht meer etaleren en hoger ge­plaatsten willen en mogen zich meer onderscheiden van lager geplaatsten.

De relatie werkgever werknemer en leerling leraar is in Slowakije en België veel formeler en hiërarchischer dan in Nederland.

Het onderwijs is in Slowakije erg competitief. Cijfers en (sport)prestaties spelen een grotere rol dan in NL. Qua ordeproblemen scoorde men in 2006 hoger dan in NL en België op spijbelen, onrust en pesten. 

Personeel is in België en Slowakije meer dan in NL gericht op duidelijke richtlijnen. Eigen initiatief en verantwoordelijkheid worden relatief weinig op prijs gesteld.

Lager geplaatsten moeten zich in Slowakije en België aanpassen aan hoger geplaatsten en ze worden geacht verge­vingsgezind om te gaan met fouten van hoger geplaatsten.

Waarom leidinggevenden iets beslissen blijft In BE en SK geheim. Ze staan op hun strepen en hoeven zich niet te verantwoorden naar lager geplaatsten.

Inkomensverschillen zijn in Slowakije kleiner dan in NL en in NL kleiner dan in BE.

Armrijk en werkgever werknemer spanningen worden in Slowakije echter vaker ervaren dan in België en in België weer wat vaker dan in NL. Men neigt meer tot jaloezie.

Op de dimensie masculinum feminien (MF) scoort Slowakije sterk masculien, neemt België een middenpositie in en scoort NL, net als Scandinavië, sterk feminien.

De manvrouw polariteit is in Slowakije en België in beroepen sterker aanwezig dan in Nederland. Slowaakse mannen deden in 07 erg weinig traditionele vrouwentaken.

In masculiene landen worden uitdagen, polarisatie, debat en scherpslijperij gewaardeerd en in feminiene landen dialoog, tact, diplomatie en compromis.

De meeste Slowaken gaan in de persoonlijke sfeer debat en confrontaties het liefst uit de weg (bijv. om superieuren niet te kwetsen of geen gezichtsverlies te lijden), maar bijv. in de politiek worden de zaken dikwijls erg scherp gesteld.

In feminiene culturen wordt homoseksualiteit meer geaccepteerd dan in masculiene. NL scoort hiermee het hoogst binnen de EU. Slowakije scoort relatief laag.

De onpersoonlijke collectieve voorzieningen in NL vormen een schoolvoorbeeld van een individualistische feminiene (zorg)samenleving.

NL, Angelsaksische landen en Scandinavië delen een sterk individualisme (IDV). Welvaart, verstedelijking en protestantisme scheppen daar ruimte voor. Sterk individualisme maakt de bevolking tot een verzameling losse eenzaten.

België (m.n. Vlaanderen) is gematigd individualistisch en Slowakije wat meer collectivistisch. Gedeelde armoede maakt vaak meer collectivistisch.

In Slowakije en België kan meer geritseld worden dan in NL (slijmen bij de baas, cliëntelisme, vriendjespolitiek, familieverbanden, voor wat hoort wat etc.).

Qua opvang van hulpbehoevende ouders scoorden in Slowakije in 2007 intrekken bij kinderen en hulp van kinderen thuis flink hoger dan in NL en BE.

Volgens http://www.eurofound.europa.eu/index.htm onder EQLS, survey mapping tool speelden in 07 in Slowakije en BE mantelzorg voor bejaarde of gehandicapte verwanten en regelmatige contacten met familie een wat grotere rol dan in NL

Familie wordt vaak gezien als bron van emotionele en materiële steun en familie verplichtingen wegen zwaar.

Ontkenning en de ogen neerslaan komt in SK bij minder mensen als onoprecht over dan in NL. Men kent zowel de cultuur van schuld en excuus als die van schaamte.

Toch wordt direct oogcontact in SK sterk ervaren als teken van eerlijkheid, betrouwbaarheid en serieusheid.

Voor bezoekers

SK kent net als NL en BE de Midden-Europese tijd (incl. zomertijden). Winkels zijn tot 6 uur en op zaterdagochtend (in Bratislava vaak langer) en kantoren tot 4 of 5 uur open,

Onder jongeren groeit het aandeel dat Engels kent hard en vooral bij bejaarden kan met Duits relatief vaak terecht.

Veel horeca gaat al om 23.00 uur dicht. Vanouds is de ochtendmens in Slowakije normbepalend. Ook is warm eten tussen de middag gewoner dan in NL en BE.

Per 1/1-2009 is de € munteenheid. In alle grote steden zijn pinautomaten. Pinnen is bij winkels, restaurants en kleine benzinestations nog niet overal standaard.

Per 1/1-2008 zijn de paspoortcontroles aan de grens voor EU burgers vervallen. Men kent echter wel een identificatieplicht.

Er is geen rechtstreekse vliegverbinding van Slowakije met NL of BE. Wel kan men met Czech Airlines, Austrian Airlines of SkyEurope via een overstap in Praag of Wenen een vlucht boeken naar Bratislava of Košice.

Men vliegt echter meestal naar luchthaven Schwechat in Wenen om van daaruit rechtstreeks de bus naar Bratislava te nemen (een busreis van een uur). 

Snelwegvignetten zijn te koop bij benzinestations en postkantoren. Parkeerkaarten voor parkeerplaatsen in het centrum van de grote stad koopt men bij de krantenkiosk.

Het openbaar vervoer in Slowakije is goedkoop en goed. In het weekend is de bus vaak goedkoper dan de trein. Bij taxichauffeurs moet men opletten of ze de meter aanzetten.

Mensen niet laten wachten staat hoog in de Slowaakse waardehiërarchie. Bussen ver­trekken vaak te vroeg om eventuele vertragingen later in de reis voor te zijn.

Vooral op drukke stations en in het oude centrum van Bratislava moet men uitkijken voor zakken­rollers.

Hotels zijn er in uiteenlopende prijs en comfort klassen, m.n. in Bratislava. Wel zijn ze daar een stuk duurder dan elders.

Alles op het gebied van uitgaan (van disco tot grand opera) is aanwezig. Muziek en the­ater zijn van een hoog niveau en goedkoop. In bioscopen worden films vaker na­gesynchroniseerd dan ondertiteld.