Wetenswaardigheden

Emigratie en immigratie

Op 1/1-2009 woonden 513 Cyprioten officieel in Nederland. Daarvan vielen 179 onder de 2e generatie (in Nederland geboren kinderen uit één of 2 Cypriotische ouders).

Tussen 1998 en 2001 be­waakten ondermeer 100 Nederlandse militairen onder de VN vlag de groene zone.

Door vroegere emigratiegolven kennen m.n het VK (300.000), Australië (80.000), Griekenland (60.000) en Noord-Amerika (Canada 35.000, VS veel meer) flinke ge­meenschappen met Cypriotische wortels (bron Greek Cypriots worldwide). Buiten dat studeren in Griekenland en het VK tienduizenden Cypriotische studenten.

Tussen 1974 en 1979 (na de Turkse invasie) emigreerden bijna 52.000 Cyprioten; het meest vrouwen en hoog opgeleiden.

De Turkse invasie van 1974 had eveneens tot gevolg dat eenderde deel van de bevol­king (het meest Grieks Cyprioten) binnenslands verhuisde. Mede hierdoor nam de verstedelijking tussen 1973 en 1981 toe van 42 naar 64%.

In het laatste deel van de 20e eeuw is Cyprus relatief snel veranderd van een emigratie in een immigratieland.

Op 1-1-2007 bestond de TRNC bevolking (268.000) voor bijna 60% uit import Turken van na 1974. Grieks Cyprus wil pas een federaal samenwerkingsverband aangaan als er een eind komt aan deze Turkse kolonisatie en aan de Turkse troepen in de TRNC.

Bij de volkstelling van 2001 telde men in Grieks Cyprus 9,4% buitenlanders (bijna 65.000 in getal). Volgens Eurostat verdubbelde hier tussen 2001 en 2008 het aantal buitenlandse paspoorthouders ruim van 61.600 naar 125.300 (bijna 16% van de bevolking; EU27: 6%; in 2008 +6% t.o.v 2007, EU27 +6,6%).

Van de nieuwkomers kwam tussen 2001 en 2008 zo’n 55% uit een EU land. Grieken waren in 2007 de grootste groep (rond 4,5%), gevolgd door Britten (3,5%), Russen (1,3%), Bulgaren (0,5%) en Roemenen (0,4%).

Onder de immigranten uit voormalige Oostbloklanden zitten nogal wat etnische Grieken uit landen rond de Zwarte Zee (z.g.n Pontische Grieken met een eigen Grieks dialect).

Phillippino’s en Sri Lankezen vormden in 2001 behoorlijke gemeenschappen van gastarbeiders, maar daarna zijn er veel meer vertrokken dan dat er bij kwamen.

Ondermeer vanwege het gunstige (belasting)klimaat wonen op Grieks Cyprus veel bui­tenlandse gepensioneerden en Russische zakenlieden.

Cyprus zelf

De grootste steden van Cyprus zijn Nicosia (Griekse deel 232.000 inwoners, Turkse deel 90.000 in 2007), Limas­sol/ Lemesos (183.000) en Larnaca (83.000). Nicosia/ Lefkosia is de enige verdeelde hoofdstad ter wereld.

De scheidslijn tussen Turks en Grieks Cyprus wordt meestal de Green line genoemd, maar Grieks Cyprioten noemen hem ook wel de Attila lijn.

Vanaf ongeveer 1500 v Chr. vestigden zich Aegeïsche en Myceense (uitspraak Miekeense) Grieken op Cyprus.

De orthodoxe Paasdata vallen meestal na de rooms protestante Paasdata. In 2010 en 2011 valt orthodox en ander Pasen 2 jaar lang op dezelfde datum hetgeen vrijwel nooit gebeurt. In 2012 is orthodox Pasen één week later en in 2013 maar liefst 5 weken.

De Islamitische vastentijd ramadan schuift ieder jaar enkele weken naar voren. In 2009 begon ze rond 22 augustus.

Kinderen worden op Grieks Cyprus (net als vroeger in NL) meestal vernoemd naar hun familie, te beginnen bij de grootouders van vaders kant. Anders dan in Nederland boven de rivieren is vrijwel iedereen vernoemd naar een (orthodoxe) heilige,

Op Grieks Cyprus krijgen baby’s pas een naam als ze ergens in hun 1e levensjaar worden gedoopt. Daarvoor worden ze baby (moro) genoemd.

Men is erg op comfort en lekker eten gesteld. Daarom hebben campers dikwijls koelkastgeneratoren en terwijl men onderweg is naar het strand met de pick-up is men achterin vaak al enthousiast bezig met het aansteken van de barbecue.

De cultuurdimensies van Hofstede

Cultuursocioloog Geert Hofstede onderzocht ruim 80 landen op de 4 dimensies machtsafstand, onzekerheidsvermijding, individualisme – collectivisme en masculien-feminien (http://www.geert-hofstede.com/hofstede_greece.shtml).

Het onderzoek van Hofstede werd op Cyprus niet gedaan, maar wel in Turkije en Griekenland.

Wellicht dat de uitkomsten voor Turkije nog redelijk werken in de TRNC omdat 60% van de bevolking daar uit import Turken bestaat.

Men kan de uitkomsten voor Griekenland echter niet zonder meer overzetten naar Grieks Cyprus. Engelse cultuurinvloeden uit het verleden gooien er bijv roet in het eten. 

De onzekerheidsvermijding (OZV) in Griekenland de hoogste in de landen waarin Hof­stede deze cultuurdimensie onderzocht, maar ze is op Grieks Cyprus wat lager door de Britse invloeden (het VK kent juist een erg lage OZV).

In Turkije en België is de OZV ook hoog, maar niet zo hoog als in Griekenland. In Nederland is ze laag gemiddeld.

Eén en ander betekent dat Cyprioten, Belgen en Turken ondui­delijkheid en onbekendheid iets minder slecht verdragen en iets minder bang zijn voor onbekende risico’s dan Grieken. Nederlanders zouden er nog weer wat beter tegen moeten kunnen.

Bij wie in loondienst werkt is de werkorganisatie op Cyprus strakker dan in bijv Nederland en de werkroutines liggen vaster.

Mede door hun lagere OZV komen Nederlanders, Britten en Scandinaviërs meer stoïcijns en saai en minder levendig over dan Cyprioten, Turken en Belgen.

Als opvoedingswaarden worden in Grieks Cyprus de OZV waarden volharding/ beslistheid en zorgzaamheid/ netheid flink vaker onderschreven dan in NL of België.

Bij OZV waarde hard werken is de score op Grieks Cyprus juist laag, net als in NL en Scandinavië en anders dan in Griekenland, België en (ondanks de lage OZV) het VK.

Op tolerantie (juist geen OZV waarde) ligt de aanhang, net als in België, rond en niet onder het Eu gemiddelde zoals in Griekenland.

Veel meer Grieks Cyprioten dan Nederlanders of Belgen vinden religie een belangrijk levensgebied, maar anderzijds is het volksdeel dat de rol van religie te belangrijk vindt in Grieks Cyprus het grootst binnen de EU (in Griekenland is het juist klein).

Minder Cyprioten dan Nederlanders of Belgen ervaren spanningen tussen geloofsgroepen.

Veel minder Cyprioten dan Grieken maakten zich in 2007 druk over eventuele risico’s in de sfeer van verwaarlozing of uitbuiting van bejaarden.

Hoge onzekerheidsvermijding gepaard gaat met achterdocht tegenover het onbekende en alternatieve. Het vertrouwen in de onbekende medemens is op Cyprus erg laag.

Het deel dat immigranten positief waardeerde was eind 2006 op Cyprus klein en op immigrantvriendelijkheid scoorde men in 2007 het 1 na laagst binnen de Eu25 (zie onder bevolking etc).

In 2007 ervoeren echter veel minder Cyprioten dan Nederlanders of Belgen etnisch raciale spanningen en men staat op Cyprus veel meer open voor gedeelde EU waarden als tolerantie en voor culturele uitwisseling dan in NL.

NL, Angelsaksische landen en Scandinavië delen een sterk individualisme. Welvaart en verstedelijking scheppen daar ruimte voor evenals protestantisme. België is tamelijk individualistisch, Cyprus is meer collectivistisch en Turkije en Griekenland nog meer.

De uitgebreide familie (tot aan het niveau van neven en nichten toe) is op Cyprus belangrijker en in Griekenland en Turkije veel belangrijker dan in NL of België.

Afhankelijkheid, wellevendheid, hulpvaardigheid en gastvrijheid staan op Cyprus minstens zo hoog of hoger aangeschreven dan zelfstandigheid en zelfverwerkelijking.

Gastvrijheid, ook tegenover vreemden, staat hoog in de waardehiërarchie. Het moderne massatoerisme confronteert de Cyprioten echter met het dilemma van gastvrijheid versus verlies van eigenheid en eigen identiteit.

Altijd ongetrouwd blijven wordt door bijna iedereen ongewenst gevonden. Ongehuwd kinderen krijgen, samenwonen of ieder een eigen woning hebben is ongebruikelijk.

Wie hulp behoeft doet veelt veel vaker dan in NL en België een beroep op familie. Familie past vaak op kinderen. Wel werken m.n in steden man en vrouw steeds vaker beide.

Ethiek wordt op Cyprus gekoppeld aan persoonlijke verhoudingen en niet aan onper­soonlijke instanties. Uit idealisme voor een onpersoonlijke instantie gaan wer­ken wordt slecht begrepen.

Loyaliteit aan de eigen groep is belangrijker dan loyaliteit aan het bedrijf. Ook daarom ligt kritiek gevoelig. Zakelijke kritiek kan gauw persoonlijk worden opgevat.

M.n in de armere streken helpen familieleden en mensen met een gedeelde achtergrond elkaar aan baantjes.

In NL vallen dan al gauw termen als nepotisme (vriendjespolitiek) en corruptie. In NL komen deze verschijnselen echter ook veel voor, alleen minder bij familie. 

Een aanbod van familie of van de eigen clan weegt op Cyprus mogelijk zwaarder dan een wellicht beter aanbod van een vreemde. Familie kan belangrijker zijn dan diploma’s.

Zaken en privé zijn op Cyprus meer verweven dan in NL of België. Voor een goede zakelijke relatie is een persoonlijke vertrouwensband bijna onontbeerlijk.

Het tot in detail uitwerken van zakelijke contracten met procedures en data is, anders dan in collectivistische landen, niet ongewoon. Deadlines houdt men niet echt van.

In individualistische culturen is de schuld en excuus cultuur norm. Sterk individualisme maakt de bevolking tot een verzameling losse en nogal eens botte eenzaten.

De collectivistische schaamte en ontkenning uit angst voor gezichtsverlies komt op Cyprus veel voor. Zulke ontkenning zal er niet snel opgevat worden als liegen.

Als men iets niet wil of het niet eens is maakt men dat op Cyprus vaak minder direct kenbaar dan in NL. Men zoekt bijv excuus in omstandigheden.

Misschien, we zullen zien en het valt niet mee betekenen op Cyprus vaak hetzelfde als nee. Bijv door toelichting te vragen en begrip te tonen valt verder te praten.

NL deelt met bijv de VS, Canada, Australië en Scandinavië (protestante achtergrond) een kleine machtsafstand (MA). OP Cyprus en in België is de MA groter (hoog gemiddeld).

In landen als NL met een kleine MA moeten machthebbers hun best doen om minder machtig te lijken dan ze zijn.

Mensen van uiteenlopende machtsniveaus voelen zich hier niet bedreigd en zijn bereid anderen te vertrouwen. De omgang met anderen staat meer los van de maatschappelijke gelaagdheid. Wel staat men in NL kritisch tegenover autoriteiten en wettelijk gezag.

In landen als België en Cyprus mogen machthebbers hun macht meer etaleren en hoger ge­plaatsten willen en mogen zich meer onderscheiden van lager geplaatsten.

Gehoorzaamheid staat als opvoedingswaarde hoog aangeschreven bij Cyprioten en Belgen. Ouders en leerkrachten hebben op Cyprus en in België meer gezag dan in NL.

Cypriotische onderzoekers komen graag aan met klinkende namen van bijv experts, grote leiders en belangrijke (lobby)groepen om hun argumenten kracht bij te zetten.

Personeel is op Cyprus en in België in vergelijking met NL gehoorzaam en gericht op duidelijke richtlijnen en zal niet snel zelf initiatief nemen.

Personeel zeggenschap geven kan worden gevoeld als teken van zwakte. Velen verwacht slechts opdrachten, antwoorden en oplossingen van leidinggevenden.

Veel bedrijven op Cyprus hanteren het traditionele autocratische leiderschapsmodel van fa­miliebedrijven. Leeftijd wordt gekoppeld aan veel levenservaring.

De baas wordt gezien als een goede vader en is vaak familie­hoofd met zijn zonen als belangrijkste managers die drijven op het welwillende oor en vertrouwen van hun vader. Ook de overige werknemers doen wat hen gezegd wordt in ruil voor vaderlijke zorg.

Armrijk en werkgever en werknemer spanningen worden op Cyprus minder vaak ervaren dan in Griekenland, België of NL.

Personeel hebben leidt meer tot aanzien dan in Nederland en de inkomensverschillen zijn een stuk groter dan in NL.

Omdat persoonlijke bekendheid en een dito band de basis vormen van het zakenle­ven moet men niet veel hebben van beroepsmanagers en bedrijfsadviseurs van bui­ten (behalve indien geïntroduceerd via het familiehoofd).

Op de dimensie masculien-feminien is het VK masculien; nemen België, Cyprus, Turkije en Griekenland een middenpositie in en scoren NL en Scandinavië sterk feminien.

In masculiene landen worden uitdagen, polarisatie, debat en scherpslijperij gewaardeerd en in feminiene landen dialoog, tact, diplomatie en compromis.

Op 24 augustus 2009 stelde president Christofias van Grieks Cyprus als inleiding tot de 2e ronde van de onderhandelingen met de TRNC dat zijn regering bereid is tot compromis oplossingen en het EU lidmaatschap van Turkije wil steunen, maar dat de TRNC regering zich moet houden aan de VN resoluties over Cyprus.

Turks Cyprioten leggen relatief veel nadruk op gehoorzaamheid en bescheidenheid (met als risico suf en initiatiefloos gedrag) en GrieksCyprioten op assertiviteit (met als risico opgefokt en opdringerig gedrag).

De voorzieningen in NL vormen een schoolvoorbeeld van een individualistische zorgsamenleving.  

Vanwege het collectivisme staat op Cyprus mantelzorg hoger aangeschreven dan zorg door instanties, hoewel het laatste op Grieks Cyprus wel terrein wint.

Op Cyprus is de traditionele geslachtsgebonden rol en taakverdeling nog wel sterk aanwezig en ook in onderwijs en werk bestaat het meer masculiene onderscheid tussen mannen en vrouwenvakken/ studies nog duidelijk. OZV speelt hier echter mee.

In feminiene culturen wordt homoseksualiteit meer geaccepteerd dan in masculiene. NL scoort hiermee het hoogst binnen de EU. Wettelijk is op Cyprus de speelruimte kleiner.

Voor bezoekers

De stroomsterkte op Cyprus is 240 volt. Er is een verloopstekker nodig. De strémma (1000 m²) is een veel gebruikte oude oppervlaktemaat.

Naast Cyprus Airways vliegen verschillende andere lijnvluchten en charters op Cyprus. De grootste internationale vliegvelden zijn bij Larnaca en Pafos.

Om Cyprus in te mogen moet men een paspoort of identiteitskaart bij zich hebben die nog minstens 3 maanden geldig is.

Er is en redelijk groot hotelaanbod. De prijzen variëren sterk met de drukte en de seizoenen (zie ondermeer onder feestdagen en folklore).

Grieks Cyprus heeft sinds 2008 de Euro als munt. In grotere plaatsen zijn geldautomaten en verkooppunten voor telefoonkaarten. De kosten van levensonderhoud liggen hier zo’n 15% lager dan in Nederland. Turks Cyprus is goedkoper en voert het Turkse pond.

Op Cyprus zijn geen spoorwegen, maar wel busdiensten op doordeweekse dagen (meestal 2 keer daags). Ook rijden tussen grote plaatsen gedeelde taxi’s.

Op het eiland wordt links gereden. Maximumsnelheden worden op Grieks Cyprus aan­gegeven in kilometers en op Turks Cyprus nog in mijlen.

Huurauto’s zijn op Grieks Cyprus een stuk duurder dan op Turks Cyprus. De rijstijl van de eilanders is roekeloos en luidruchtig. Er zijn enorme verkeersopstoppingen in de spits.

Langs de buitenkant van bergwegen waren rond 2000 nog geen vangrails. Er zijn veel stille getuigen van het rijgedrag en van de prioriteit die milieuhygiëne heeft.

Er is een groot restaurantaanbod. Tavernen bieden simpele en goede, vaak gegrilde gerechten. De etnische keuken is sterk vertegenwoordigd.

Uit eten gaan is dikwijls aanzienlijk goedkoper dan in Nederland en restaurants zijn vaak tot ver na middernacht open. In restaurants kent men fooien van rond 10%.

Men kan op Cyprus het beste ’s morgens boodschappen doen of zaken regelen. Tussen 1 en 4 uur s’mid­dags zijn in de zomerperiode de winkels dicht omdat men siësta houdt, om 6 uur gaan ze opnieuw dicht. Veel kantoren zijn alleen ‘s morgens open (tropenroosters).

Zondag is voor de Grieks ­Cyprioten een rustdag. De winkels zijn dan dicht en er is geen openbaar vervoer.