Wetenswaardigheden
Ieren als minderheid
Via http://en.wikipedia.org/wiki/Irish_by_Country is info te vinden over dit onderwerp. Na 1700 emigreerden 10 miljoen Ieren. De helft ging tussen 1830 en 1914 naar de VS.
Deze uittocht staat bekend als de Ierse diaspora. Een hoofdoorzaak vormden de hongersnoden rond 1741, tussen 1845 en 1851 en in 1879.
Wereldwijd geven bij volkstellingen 80 miljoen mensen een Ierse afkomst op. Dat is 10 keer zoveel dan het maximale inwonertal van Ierland ooit (8,5 miljoen in 1830, thans telt heel Ierland 6,2 miljoen inwoners).
Van hen wonen rond 36,5 miljoen in de VS, 14 miljoen in het VK (incl. de 1,8 miljoen Noord-Ieren), 4,4 miljoen in Canada, 2,8 miljoen op het Europese vasteland, 2 miljoen in Australië, 0,5 miljoen in Argentinië en evenveel in Mexico.
Uiteraard zijn velen geïnteresseerd in hun Ierse afstamming en er bestaan veel sites over dit onderwerp, waaronder één van de Ierse overheid.
De site http://www.ofirishdescent.com/ stond zomer 2010 hoog op Google. Verder zijn via http://genealogy.about.com/ tal van adressen te vinden.
Per 1/1-2010 telde het CBS ruim 7800 Ieren in Nederland, waarvan 4250 van de 1e en 3560 van de 2e generatie (3200 met één Ierse ouder).
De Benelux landen tellen 30.000 inwoners van Ierse afkomst. Ierse pubs, clubs, evenementen en studiecentra trekken daar jaarlijks driekwart miljoen bezoekers.
De Benelux telt zo’n 200 Ierse pubs met live muziek. Verder zijn er (naast tal van Ierse muziekgroepen) Gaelic football en rugby clubs, darts, golf en badmintonclubs van Ieren, dansscholen en literaire clubs (James Joyce groepen).
Op http://Ierland.startpagina.nl/ zijn info en adressen in NL en België te vinden, al zijn niet alle adressen even actueel.
Op http://www.europeanirish.com/index.php zijn info en adressen te vinden over Ierse items op het hele Europese vasteland.
Op het vasteland worden Ierse pubs erg gezellig gevonden. Ieren die kwamen als toerist of vanwege een klus maken er bij hun drankgelagen soms een enorme bende van.
Ieren kwamen oorspronkelijk op Groot Brittannië om het zware werk te doen. Hun nakomelingen zijn vaak aanzienlijk beter opgeleid dan hun ouders.
Rond 1 op de 4 Britten hebben Ierse wortels. Onder hen vallen 3 van de 4 Beatles (Paul MacCartney, John Lennon, George Harrison) en voormalig premier Tony Blair.
Ieren in het VK kregen veel kinderen. Van daaruit ontstond het begrip Irish twins voor 2 kinderen die binnen een jaar uit dezelfde moeder zijn geboren.
Vanaf de 3e generatie raken emigranten volgens de Ierse wet hun staatsburgerschap kwijt, maar zolang hun ouders zich elders bij de ambassade als Iers staatsburger laten registreren verliezen ze die in principe nooit.
Thans hebben 6 miljoen inwoners van het VK (incl. Noord-Ierland) een Ierse grootouder en die kunnen dus (tegen betaling) zo een Iers paspoort ophalen.
Gedurende de Engelse bezetting werd m.n. de Keltisch afstamming van Ieren door de Britten afgeschilderd als minderwaardig in een poging ze er onder te houden.
M.n. in de VS was het karikaturale beeld van Ieren als domme, koppige dronkenlappen met een grote bek lang populair.
Minderheden in Ierland
Vanaf 2005 moeten in Ierland geboren kinderen minstens één ouder hebben die Brits is of die onbeperkt in Ierland mag wonen om de Ierse nationaliteit te krijgen.
Ierland telde in 2006 zo’n 22.000 travellers, itinerants of tinkers (in hun eigen Keltische dialect, het Cant, heten ze pavee).
Het zijn autochtone Ieren; bijv. nakomelingen van boeren die tijdens de Engelse overheersing van hun land waren gejaagd of van mensen die tijdens de hongersnood tussen 1845 en 1847 landloos werden.
Vroeger trokken ze in huifkarren rond en leefden ze van het verkopen of repareren van tinnen en koperen voorwerpen en van handel (o.m. in paarden).
Later woonden ze in een caravan op een soort woonwagenkamp en probeerden ze in hun onderhoud te voorzien met repareer en sloopklussen (dakgoten, auto’s etc.).
Sinds 1997 zijn ook deze activiteiten aan banden gelegd. Groepen proberen sindsdien soms elders aan de kost te komen (bijv. in Nederland).
Buiten Ierland leven naar schatting 15.000 tot 30.000 travellers in het VK en zo’n 7000 in de VS.
Sinds 1995 mogen ze in Ierland niet meer rondtrekken en wordt ernaar gestreefd om hen in gewone huizen te laten wonen.
In 2002 ging 80% van hun kinderen na hun 12e niet meer naar school. Intussen heeft de overheid special onderwijsprogramma’s voor hen opgezet.
Travellers worden door de Ierse overheid (in tegenstelling tot de Engelse) niet als minderheid erkend. In 2009 rangschikte het Europese parlement hen onder de meest gediscrimineerde groepen binnen de EU.
Volgens http://www.romasupport.ie/ telt Ierland 3000 Roma. De problematiek van travellers lijkt erg op die van de Roma en Sinti zigeuners op het Europese vasteland.
In http://www.equineteurope.org/2384_gypsy_travs_summary.pdf valt te lezen dat er wel 300.000 Roma en travellers in Ierland zijn en dat hun onderlinge verhouding niet is om over naar huis te schrijven is.
Sinds 1996 overtreft de immigratie de emigratie. In 2005 en 2006 groeide de bevolking door immigratie met ruim 1,5% (grootste groei EU 27).
Voor 2009 jaar kwam Eurostat op 121.000 Polen (2,8% van de bevolking), 37.500 Litouwers (0,8%) en 19.000 Letten (0,4%). Velen kwamen als bouwvakker.
In dat jaar ontstond door de gevolgen van de kredietcrisis weer een emigratiesaldo (0,9%), maar de meeste arbeidsmigranten uit Oost-Europa bleven hangen.
In 2007 woonden in Ierland rond 4000 Nederlanders en 1000 Belgen. In Ierland werkten veel expats bij een callcenter en in de ICT (bijv. ook uit de VS en Azië),
Bekende Nederlanders die in Ierland wonen of woonden zijn Maarten Toonder (de overleden schrijver van de Tom Poes boeken) en grootgrutter Albert Hein.
Ierland en Ieren
Bij acties voor goede doelen zijn de Ieren de meest gulle gevers binnen de EU. De Nederlanders staan 2e (bron: CAF, Charitas Aid Foundation).
In 2008 woonde slechts 34% van de Ieren (NL 62%; BE 53%) in een gebied met meer dan 500 inwoners per km² (Eurostat: living conditions, housing conditions).
De enige plaatsen in Ierland met meer dan 100.000 inwoners zijn Dublin (506.000, met voorsteden ruim 1 miljoen) en Cork (190.000/ 275.000). Limerick. Galway en Waterford komen uit tussen 50.000 en 100.000.
Galway in het noordwesten is nogal Keltisch en heeft een bohemien sfeer over zich. Er zijn jaarlijks wel 50 festivals.
Waterford in het zuidoosten is de oudste stad van Ierland en kent naast veel monumenten veel evenementen.
Op http://en.wikipedia.org/wiki/Irish_statues_and_their_nicknames is een lijst te vinden van beelden en monumenten in Dublin met hun bijnamen.
Ieren die zich identificeren of sympathiseren met Britten worden wel West-Brit genoemd. De meeste Ieren storen zich serieus aan zo’n identificatie.
Ieren willen niet worden gezien als onderdanen van het Britse rijk. Het Keltisch is geen Engels dialect, maar een totaal andere taal en veel ouder.
De politie heet in Ierland Garda (in het Engels maakt men er vaak Guards van). De Garda zijn vriendelijk en behulpzaam en normaal gesproken ongewapend.
Door de lage koers van het Britse pond (£) t.o.v. de € raakte in 2008 en 2009 winkelen in Noord-Ierland in zwang. Een paar jaar eerder was de situatie omgekeerd.
De cultuurdimensies van Hofstede
Cultuursocioloog Geert Hofstede onderzocht ruim 80 landen op de 4 cultuur dimensies machtsafstand, onzekerheidsvermijding, individualisme – collectivisme en masculien – feminien.
Op http://www.geert-hofstede.com/hofstede_dimensions.php staan de uitslagen van het onderzoek van Hofstede met toelichting over de dimensies.
De onzekerheidsvermijding (OZV) is in Ierland lager dan in NL en veel lager dan in België.
De lage OZV in Ierland heeft andere consequenties dan in bijv. Maleisië, omdat dat land op andere dimensies heel anders scoort dan Ierland. De omschrijvingen hier zijn vanuit de context voor Ierland.
Voor Ierland betekent de lage OZV dat er minder regelzucht heerst dan in NL of BE en dat men rommel, onvoorspelbaarheid en onbekendheid laconieker benadert.
In 2006 stonden Ieren en Nederlanders bijv. meer onbevangen t/o mensen met psychische problemen dan Belgen.
Ook ruimte voor fantasie, verrassing en improvisatie en tolerantie voor onvaste baantjes en verhuizen passen bij lage OZV (vergelijkbaar met de mentaliteit in Canada).
Omgangsvormen, posities, rangen, taken en verantwoordelijkheden zijn in Ierland niet zo duidelijk afgebakend en men delegeert makkelijk. De omgang is ontspannen.
In overleg en besluitvorming wegen opportunisme en wat handig is (compromis, gedogen) zwaarder dan wat waar is. Men mag van mening veranderen.
In de politieke dialoog kent men de frase “an Irish solution to an Irish problem”. Deze verwijst naar machteloze compromissen en hypocrisie.
Aan de ene kant is men opportunistisch, maar aan de andere kant competitief (Ierland is een masculien land). Strijd om principes is in wezen strijd om prestige (haantjesgedrag).
Als opvoedingswaarden werden in 2005 onafhankelijkheid en fantasie vaker onderschreven dan in NL en Be. Hetzelfde gold echter voor het bij een hoge OZV passende gehoorzaamheid, zorgzaamheid/ netheid en werklust.
Desondanks was eind 2006 het aandeel Ieren dat werk belangrijk vond het kleinst binnen de Eu en het deel dat vrije tijd belangrijk achtte was groot.
Bij Ieren bestaat de neiging om zich mee te slepen door grote fantasieën om vervolgens de moed te laten zakken omdat alles zo onhaalbaar lijkt.
Op immigrant vriendelijkheid scoorde Ierland in 2007 lager dan BE en NL, maar het aandeel tegenstanders van diversiteit was er kleiner en de waardering van de maatschappelijke bijdrage van emigranten lag hoger.
Het volksdeel dat etnisch raciale spanningen en spanningen tussen geloofsgroepen ervoer was in september 2009 beduidend kleiner dan in NL en BE.
Ierland deelt met Duitsland, Oostenrijk, NL, de VS, het VK, Canada, Australië en Scandinavië een kleine machtsafstand (MA). In België is de MA groter.
In landen met een erg kleine MA moeten machthebbers vaak hun best doen om minder machtig te lijken dan ze zijn en bij een grote MA geldt het omgekeerde.
Een eurocent kan bij een kleine MA relatief gemakkelijk een eurodubbeltje worden, maar bij een grote MA lukt dat bijna niet.
Mensen van uiteenlopende machtsniveaus voelen zich bij een kleine MA niet bedreigd en zijn bereid anderen te vertrouwen. Men gaat om met mensen uit verschillende lagen.
Bij een kleine MA hebben levensstijlen en statussymbolen van maatschappelijke lagen (en daarmee mogelijk ook vooroordelen en wantrouwen) weinig invloed.
Het vertrouwen in de (onbekende) medemens lag in Ierland in 2007 tussen dat van BE en NL in.
Waarom leidinggevenden iets beslissen blijft In BE geheim. Ze staan op hun strepen en hoeven zich minder te verantwoorden naar lager geplaatsten dan in NL en Ierland.
Bij een kleine MA wordt macht niet gevoeld als iets dat bij geboorte is meegekregen of van hogerhand is gegeven. Men moet in Ierland en NL meer dan in BE gezag verdienen, bijv. via opstelling, charisma of prestaties.
De relatie werkgever werknemer en leerling leraar is in België formeler en hiërarchischer dan in NL en Ierland. Wel dragen schoolkinderen in Ierland nog schooluniformen.
Personeel is Ierland en NL minder dan in België gericht op duidelijke richtlijnen. Eigen initiatief en verantwoordelijkheid worden meer op prijs gesteld.
De Ierse inkomensverschillen waren in 2008 iets groter dan die van NL en BE, maar het volksdeel met armrijk en werkgever werknemer spanningen was in 2009 in NL en Ierland kleiner dan in België.
Op de dimensie masculinum feminien (MF) scoren Ierland, het VK en de VS masculien, neemt België een middenpositie in en scoort NL, net als Scandinavië, sterk feminien.
Deze uitslag kan gekoppeld worden aan de grote populariteit in Ierland van uitgesproken masculiene sporten als Gaelic football, rugby en boksen. Ook aan een kroeggevecht tussen heethoofden wordt in Ierland minder zwaar getild dan in NL.
De manvrouw polariteit is in Ierland in beroepen sterker aanwezig dan in Nederland. Ierse mannen deden in 07 thuis echter niet minder traditionele vrouwentaken.
In masculiene landen worden uitdagen, polarisatie en debat gewaardeerd en in feminiene landen dialoog, tact, diplomatie en compromis.
Men probeert in Ierland m.n. zakelijk conflicten vaak te ondervangen met humor, hoffelijkheid en (zelf)relativering.
Het onderwijs is in Ierland tamelijk competitief. Cijfers en (sport)prestaties spelen een grotere rol dan in NL.
In feminiene culturen wordt homoseksualiteit meer geaccepteerd dan in masculiene. NL scoort hiermee het hoogst binnen de EU, maar Ierland is formeel erg bijgetrokken. Toch ligt openlijke homofilie er moeilijker dan in NL.
In Ierland en Vlaams België heeft, net als in de masculiene Angelsaksische landen, het conservatief liberale en masculiene vrijheidsdenken veel invloed.
De goede onpersoonlijke collectieve voorzieningen in NL en Scandinavië vormen een schoolvoorbeeld van een individualistische feminiene zorgsamenleving.
NL, Angelsaksische landen, Scandinavië en Vlaanderen delen een sterk individualisme (IDV). Welvaart, verstedelijking en protestantisme scheppen daar ruimte voor. Sterk individualisme maakt de bevolking tot een verzameling losse eenzaten.
Het roomse en weinig verstedelijkte Ierland scoort hierop iets minder hoog dan NL en Be. Het land heeft lang armoede gekend en gedeelde armoede maakt collectivistisch.
In Ierland is mantelzorg altijd erg belangrijk geweest en het wordt door het sociale stelsel meer beloond dan in NL. In Ierland wil men familie echter niet teveel belasten met eigen emotionele sores.
Qua opvang van hulpbehoevenden scoorde in Ierland in 2007 m.n. intrekken bij kinderen of familie, maar ook hulp van kinderen thuis, hoger dan in NL.
In dat jaar hadden Ieren ook veel vaker dan Nederlanders of Belgen contact met familieleden van de eigen generatie en met buren.
Men kent in Ierland zowel de schuld en excuus als de schaamte en ontkenningscultuur. Wel wordt direct oogcontact sterk ervaren als teken van eerlijkheid, betrouwbaarheid en serieusheid.
Voor bezoekers
Goedkope vliegreizen vanuit NL naar Dublin of Cork kostten in 2010 tussen €50 en €100.
Ierland heeft west Europese tijd, zodat men de klok een uur terug moet zetten. De winter en zomertijd kennen dezelfde aanvang als op het vasteland.
In Ierland moet men een paspoort/ identiteitskaart kunnen tonen. Voor de toegang van huisdieren gelden strenge regels.
Op http://wikitravel.org/en/Republic_of_Ireland zijn reis en verblijfstips te vinden. In Ierland biedt een luttel bedrag toegang tot stukjes tolweg.
Men rijdt links. Er zijn weinig snelwegen, veel rotondes en veel landbouwvoertuigen; hetgeen de reistijd verlengt.
Treinkaartjes kan men het beste op het station kopen, maar de website van Bus Eyrann biedt kortingen op buskaartjes.